Nhiều quy định chưa được thực hiện nghiêm
Tiến hành kiểm toán hoạt động của Bộ Giao thông vận tải cùng một số đơn vị trực thuộc như Tổng cục Vận tải đường bộ và Hội đồng Giao thông công cộng, cuộc kiểm toán cho thấy, các cơ quan chức năng thiết lập các tuyến giao thông công cộng nhưng không có cách tiếp cận thống nhất, không tuân thủ chặt chẽ các quy định của Nhà nước, chưa tuân thủ quy định đối với các tuyến đường cung cấp dịch vụ miễn phí và đặt ra các yêu cầu chưa hợp lý đối với chất lượng dịch vụ giao thông công cộng.
Bên cạnh đó, việc lập kế hoạch và cung cấp dịch vụ giao thông công cộng hiện nay không thân thiện với người dùng, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Do đó, các biện pháp được thực hiện không giúp thúc đẩy việc thay đổi thói quen của người dân là hạn chế sử dụng các phương tiện cá nhân, thay vào đó lựa chọn phương tiện giao thông công cộng để góp phần giảm thiểu tình trạng ùn tắc và ô nhiễm môi trường.
SAO cho rằng, mạng lưới các tuyến xe buýt do Tổng cục Vận tải đường bộ phát triển và được Hội đồng Giao thông công cộng phê duyệt không được xây dựng theo cách tiếp cận rõ ràng, minh bạch. Việc thiếu các chỉ số dựa trên cơ sở dữ liệu không tạo cơ hội để đảm bảo rằng mạng lưới tuyến đường đáp ứng được các nhu cầu này. Trong khi đó, cơ sở dữ liệu được sử dụng để đánh giá nhu cầu di chuyển của người dân và những thông tin cần thiết khác rất quan trọng, giúp các cơ quan chức năng đưa ra các quyết định khách quan, đúng đắn.
Việc quy hoạch mạng lưới tuyến đường chưa có phương án thống nhất và trình tự thủ tục pháp lý chưa được thực hiện đúng trên thực tế. Ngoài ra, các xe buýt có chất lượng chưa được đảm bảo để thực hiện dịch vụ vận chuyển hành khách công cộng. Xe buýt vận chuyển hành khách ở những khu vực khác nhau, các tuyến đường khác nhau cũng có chất lượng và được cung cấp thiết bị chênh lệch khá nhiều.
SAO cho biết, dịch vụ vận chuyển trên ít nhất 38% các tuyến đường quan trọng không đạt được lợi nhuận theo kế hoạch đề ra; dịch vụ vận tải công cộng tại 25% tuyến đường quan trọng không đảm bảo phục vụ nhu cầu tối thiểu của người dân.
Một vấn đề khác SAO nhấn mạnh là các yêu cầu về chất lượng không được kiểm soát hiệu quả. Các biện pháp kiểm soát không được thực hiện theo kế hoạch, sử dụng thông tin không chính xác từ cơ sở dữ liệu nội bộ. Điển hình là trường hợp 13 xe buýt được báo cáo là đã được trang bị để vận chuyển những người có nhu cầu đặc biệt, tuy nhiên thực tế các xe buýt này không được trang bị theo đúng yêu cầu. Ngoài ra, cơ chế phạt hiện tại không giúp giảm thực trạng các hãng vận tải vi phạm yêu cầu về chất lượng, thực tế số lượng vi phạm đã tăng 178% trong năm 2023.
Tuân thủ quy định để nâng cao hiệu quả hoạt động
Hằng năm, Tổng cục Vận tải đường bộ thực hiện tính toán nguồn kinh phí dự kiến cần thiết cho lĩnh vực vận tải công cộng, có tính đến nghĩa vụ với các hãng vận tải, trên cơ sở đó báo cáo Bộ Giao thông vận tải về tình trạng thiếu hụt kinh phí dự kiến. Tuy nhiên, cuộc kiểm toán cho thấy, Tổng Cục Vận tải đường bộ vẫn chưa tuân thủ, áp dụng đầy đủ các quy định hiện hành.
Thực tế, Tổng cục Vận tải đường bộ cũng không tiến hành đánh giá cụ thể về nhu cầu của dịch vụ vận tải công cộng trên các tuyến đường, đồng thời cũng không xem xét đến các tiêu chí được xác định trong luật quản lý giao thông đường bộ. Nhiều báo cáo, hồ sơ của Tổng cục dựa trên các thông tin đã lỗi thời, thậm chí một số tuyến đường đã đóng cửa từ năm 2018.
Đối với Hội đồng Giao thông công cộng, SAO đánh giá các hoạt động của Hội đồng chưa hiệu quả, việc phân bổ các khoản kinh phí không đầy đủ, không tập trung vào việc xem xét mạng lưới các tuyến đường quan trọng trong khu vực để đảm bảo phù hợp với khả năng đầu tư của ngân sách nhà nước.
SAO đã đưa ra 12 khuyến nghị sau cuộc kiểm toán và khẳng định, bằng cách thực hiện đầy đủ các khuyến nghị này, các đơn vị được kiểm toán sẽ đẩy mạnh việc thực hiện chính sách trong lĩnh vực vận tải hành khách, tuân thủ các nguyên tắc lập kế hoạch. Qua đó, các đơn vị được kiểm toán cũng có thể đảm bảo việc tuân thủ quy định và có các hành động hợp lý, đánh giá các dịch vụ vận tải công cộng; đảm bảo chất lượng và giảm số lượng vi phạm do tình trạng không tuân thủ các quy định gây ra./.
(Theo SAO và tổng hợp)
