Năm 2023, lừa đảo trực tuyến gây thiệt hại hơn 390.000 tỷ đồng

Sáng 13/5, tại Hà Nội, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đã tổ chức Hội thảo "Phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng".

Khai mạc Hội thảo, Thượng tướng Lương Tam Quang - Thứ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia - cho biết, thời gian qua, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra liên tục, tại nhiều địa phương, gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống nhân dân.

Hoạt động lợi dụng không gian mạng tiến hành phạm tội, nổi bật là lừa đảo trực tuyến chiếm 57% tổng số tội phạm mạng, gia tăng cả về phạm vi, quy mô với thủ đoạn tinh vi, triệt để lợi dụng công nghệ mới, nhất là triệt để lợi dụng trí tuệ thông minh AI để thực hiện các hành vi vi phạm, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Riêng năm 2023, thế giới thiệt hại 1.026 tỷ USD, tương đương 1,05 % GDP toàn cầu.

Tại Việt Nam, các đối tượng tội phạm mạng trong và ngoài nước liên tục thay đổi phương thức, thủ đoạn, triệt để lợi dụng công nghệ mới để tấn công, xâm nhập, lừa đảo quy mô lớn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội, đe dọa cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân.

Thống kê trên Cổng cảnh báo an toàn thông tin ghi nhận gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 390 nghìn tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP; trong đó, 91% liên quan lĩnh vực tài chính, tăng 64,78% so với năm 2022, tỷ lệ người dùng nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo trực tuyến là 73%.

Công ty an ninh mạng Singapore Group-IB công bố vụ tấn công lừa đảo sử dụng 240 tên miền liên kết giả mạo nhằm mạo danh 27 tổ chức tài chính, ngân hàng của Việt Nam để thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng từ năm 2022 đến nay; chợ đen mua bán thông tin thẻ tín dụng Biden Cash đã công khai trực tuyến cơ sở dữ liệu miễn phí gồm trên 2 triệu thẻ ghi nợ và tín dụng. Tình trạng mua bán hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng trên không gian mạng tác động xấu đến uy tín, thương hiệu quốc gia Việt Nam.

Theo lãnh đạo Bộ Công an, dù liên tục được cảnh báo, nhiều người vẫn bị mắc lừa. Trong năm qua, Bộ Công an đã khởi tố 1.500 vụ án vì tội lừa đảo trên không gian mạng; tổng số tiền người dân bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt trên mạng khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022. "Đây chỉ là con số dựa trên những sự việc người dân đến trình báo cơ quan công an" - Thượng tướng Lương Tam Quang cho biết.

Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, công tác đấu tranh tội phạm cho thấy, hoạt động của đối tượng phạm tội rất chuyên nghiệp, có tổ chức phân công vai trò cụ thể, các đối tượng cầm đầu thường là người nước ngoài, trú chân tại nước láng giềng, lừa đảo ép buộc lôi kéo dụ dỗ người Việt Nam ra nước ngoài để phạm tội.

Phương thức, thủ đoạn phạm tội rất tinh vi, sử dụng công nghệ deepfake giả mạo người thân hoặc cơ quan chức năng gọi điện; kêu gọi đầu tư qua các sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo, chứng khoán.

Đối tượng mà tội phạm lừa đảo qua mạng hướng tới chủ yếu là nhóm người cao tuổi, sinh viên, người lao động có công việc không ổn định, thu nhập thấp, thậm chí cả trẻ em, những người sử dụng điện thoại thông minh, có điều kiện tham gia môi trường mạng nhưng khả năng nhận diện các dấu hiệu, hành vi lừa đảo còn thấp, dễ bị lợi dụng sự cả tin, lòng tham để thực hiện hành vi lừa đảo.

Theo Thứ trưởng Lương Tam Quang, thời gian qua, công tác phòng, chống lừa đảo qua không gian mạng thời gian qua đã đạt được một số kết quả bước đầu quan trọng. Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, công tác phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng còn nhiều khó khăn liên quan đến hành lang pháp lý, công tác phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến; nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực an ninh mạng; hệ thống cơ sở dữ liệu chia sẻ, kết nối thông tin tội phạm...

Từ thực tế đó, Thứ trưởng Lương Tam Quang khẳng định, việc ngăn chặn giảm thiểu thiệt hại do lừa đảo qua không gian mạng đang đặt ra rất cấp thiết hiện nay, đòi hỏi cấp thiết sớm thống nhất nhận thức, hành động trong mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu đã tập trung đánh giá khái quát xu hướng tình hình, làm rõ những hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc trong phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng, từ đó đề xuất các giải pháp phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng.

Đồng thời, tham mưu hoàn thiện chính sách, định hướng phát triển giải pháp công nghệ phối hợp giữa cơ quan chức năng với tổ chức, doanh nghiệp; nêu cao trách nhiệm của doanh nghiệp, tổ chức trong bảo vệ con người, phòng ngừa từ sớm, từ xa, phòng ngừa xã hội đối với lừa đảo qua không gian mạng; nâng cao sức đề kháng cho người dân, tổ chức tham gia môi trường mạng để phòng, chống lừa đảo.

Tại Hội thảo, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đã giới thiệu về phần mềm phòng, chống lừa đảo dành cho người dân, cài trên điện thoại thông minh smartphone. Đây là sản phẩm được phát triển dựa trên các nghiên cứu kỹ lưỡng về nguy cơ với người sử dụng tại Việt Nam, hỗ trợ các hệ điều hành phổ biến nhất hiện nay là Android và iOS. Dự kiến phần mềm sẽ ra mắt vào tháng 7/2024./.