Năng lượng tái tạo: Thu hẹp khoảng cách và mở rộng quy mô tăng trưởng

Quá trình chuyển đổi NLTT là sự cộng hưởng của các thách thức và cơ hội đan xen nhau. Chỉ bằng cách hợp tác, NLTT mới có thể đạt được quy mô mà toàn thế giới cần.

10 rào cản trong quá trình chuyển đổi năng lượng

Ngành NLTT đã có sự tăng trưởng ấn tượng trong thập kỷ qua, tuy nhiên, vẫn chỉ có 14% tổng năng lượng sử dụng hiện nay là từ các nguồn tái tạo. Hiện tại, các nhà phát triển NLTT, nhà đầu tư và các bên liên quan đang phải đối mặt với quá nhiều rào cản để đạt được mức tăng trưởng như kỳ vọng. Theo báo cáo “Đảo ngược xu hướng trong việc mở rộng NLTT” của KPMG, tốc độ triển khai NLTT hiện nay chưa đủ để đạt được tham vọng của Thỏa thuận Paris về hạn chế nhiệt độ toàn cầu tăng lên 1,5⁰C so với mức tiền công nghiệp.

Có tới 10 rào cản chính cản trở việc mở rộng quy mô NLTT. Theo đó, hơn 80% số người tham gia khảo sát đồng ý rằng việc tăng tốc triển khai NLTT là vấn đề cần được quan tâm nhất, với 84% xác định rằng các rào cản thị trường hiện tại đang gây ra sự chậm trễ đáng kể và trong một số trường hợp phải từ bỏ các dự án NLTT. Ngoài ra, 40% số người tham gia khảo sát cho biết các chính sách hiện tại của Chính phủ không hiệu quả trong việc đẩy nhanh việc triển khai NLTT.

Những người được hỏi xếp hạng những trở ngại đáng kể nhất trong việc mở rộng quy mô NLTT như sau: Cấu trúc và thiết kế thị trường (75%); rủi ro chuỗi cung ứng (61%); khả năng tiếp cận vốn (48%); thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưới điện (47%); lập kế hoạch và cấp phép (44%). Tiếp đó là các rào cản về xúc tiến đầu tư vào các thị trường mới nổi, chuyển đổi năng lượng công bằng, những tác động tiêu cực đối với thiên nhiên và đa dạng sinh học, tiếp cận khối lượng lớn nguyên liệu thô với chi phí cạnh tranh (coban, niken, than chì, đồng, lithium), lưu trữ năng lượng phải đạt được quy mô và công nghệ tiến bộ.

Giám đốc toàn cầu về NLTT, biến đổi khí hậu, thiên nhiên và giảm phát thải cacbon của KPMG - Mike Hayes cho rằng, thu hẹp khoảng cách không phải là giải pháp chung cho tất cả. Để đẩy nhanh việc triển khai NLTT, Chính phủ, các ngành công nghiệp và toàn thể xã hội phải đương đầu và vượt qua những trở ngại. Hiểu được mức độ của những rào cản và thực hiện các hành động thông minh giúp đảm bảo lộ trình, hướng tới mở rộng quy mô NLTT.

Thực hiện hành động thông minh và linh hoạt

Các nhà phát triển NLTT sẽ cần phải hành động quyết đoán để vượt qua những rào cản và nâng cao sự hợp tác giữa các ngành công nghiệp, doanh nghiệp và Chính phủ, nhằm hiểu sâu hơn các chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, hướng tới các tiêu chuẩn chung. Đối với từng rào cản, mỗi quốc gia dựa trên nguồn lực sẵn có để thực hiện các giải pháp phù hợp. Theo đó, để giải quyết rào cản thị trường, các quốc gia cần tạo ra một cơ chế linh hoạt, chẳng hạn như thay vì khuyến khích thị trường điện với năng lượng thông thường từ than và khí đốt tự nhiên, năng lượng gió và mặt trời cần được ưu tiên và đẩy mạnh, thu hút các doanh nghiệp đầu tư với nhiều ưu đãi.

Đảm bảo chuỗi cung ứng linh hoạt và đáng tin cậy là một trong những nền tảng để mở rộng quy mô NLTT một cách nhanh chóng. Các giải pháp để đảm bảo các dự án năng lượng tái tạo phát triển bao gồm: Sự đa dạng về mặt địa lý và khoáng sản, khuyến khích năng lực sản xuất bổ sung, lực lượng lao động lành nghề và khả năng truy xuất nguồn gốc cũng như tính minh bạch của chuỗi cung ứng.

Quá trình chuyển đổi năng lượng đòi hỏi một lượng vốn lớn. Cơ quan NLTT Quốc tế (IRENA) ước tính, tổng số tiền đầu tư cần thiết toàn cầu để đạt được các mục tiêu về khí hậu theo Thỏa thuận Paris là 5.000 tỷ USD/năm trong 30 năm. Trong khi đó, lãi suất cao và lạm phát đã khiến việc thu hút đầu tư vào một số dự án NLTT trở nên khó khăn hơn. Các bước cần thiết để đảm bảo nguồn cung vốn là tích hợp NLTT với nguồn điện ổn định và mở rộng quy mô điện gió để giảm chi phí.

Cơ sở hạ tầng lưới điện đã phát triển và vận hành theo cách thức thống nhất trong hơn một thế kỷ nên các chính sách, quy tắc và mô hình không cần phải thay đổi. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưới điện từ NLTT đòi hỏi sự linh hoạt để cân bằng cung - cầu và tối đa hóa hiệu quả sử dụng hệ thống điện. Các khoản đầu tư vào lưới điện hiện có cho phép tích hợp nhanh chóng các nguồn NLTT, đáp ứng nhu cầu của xã hội. Ngoài ra, các quốc gia nên thúc đẩy các công nghệ sáng tạo như trí tuệ nhân tạo và máy học để tối đa hóa lưu trữ và phân tán NLTT hiệu quả.

Xúc tiến đầu tư vào các thị trường mới nổi là chìa khóa để thúc đẩy phát triển NLTT và cung cấp cho hàng triệu người năng lượng giúp thay đổi cuộc sống. Nếu không triển khai nhanh, cộng đồng sẽ phải phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch trong thời gian dài hơn dự kiến, gây mất an ninh năng lượng và khả năng chi trả. Việc thúc đẩy các khoản đầu tư vào các thị trường mới nổi có thể đạt được bằng cách tạo điều kiện cho đầu tư tư nhân thông qua các công cụ tài chính sáng tạo, mở rộng vai trò của các tổ chức đa phương.

Để những tác động tiêu cực tiềm ẩn đến thiên nhiên và đa dạng sinh học, các chuyên gia về môi trường phải đồng hành cùng chính phủ và doanh nghiệp trong việc xác định vị trí các dự án, tận dụng các công nghệ giúp giảm thiểu tác động đến môi trường sống. Các cân nhắc về thiên nhiên và đa dạng sinh học phải được nêu ra ở giai đoạn sớm nhất trong tất cả các hoạt động phát triển NLTT.

IEA ước tính nhu cầu khoáng sản cho các công nghệ năng lượng sạch sẽ cần tăng gấp 4 lần vào năm 2040 để đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Việc mở rộng quy mô NLTT đòi hỏi phải tiếp cận nguyên liệu thô với chi phí cạnh tranh, do đó, mở rộng năng lực khai thác và đa dạng hóa nguồn cung cấp nguyên liệu thô rất quan trọng. Các quốc gia cần phát triển chuỗi cung ứng và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, thiết kế các sản phẩm có độ bền lâu hơn và có thể tái chế, tái sử dụng, chế tạo các sản phẩm tái tạo bằng cách sử dụng nhiều vật liệu sẵn có hơn.

Cuối cùng, lưu trữ năng lượng là yếu tố quyết định để lấp đầy các khoảng trống và duy trì dòng điện, bởi mặt trời không phải luôn chiếu sáng và gió không phải lúc nào cũng thổi. Để phát huy vai trò quan trọng đó, lưu trữ năng lượng phải đạt được quy mô và sử dụng công nghệ hiện đại, đồng thời khả thi về mặt tài chính. Điều này đạt được thông qua các hợp đồng dài hạn đảm bảo các luồng doanh thu có thể dự đoán trước, được Nhà nước hỗ trợ, bảo lãnh thu nhập và các dịch vụ phụ trợ khuyến khích lưu trữ NLTT./.