Rút bảo hiểm xã hội một lần: Thực trạng đáng lo ngại
Phó Giám đốc BHXH tỉnh Bình Phước Lăng Quang Vinh cho biết, giai đoạn 2016-2023, tỉnh Bình Phước có 86.128 người hưởng BHXH một lần. Số người hưởng BHXH một lần năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 12,7%.
Việc rút BHXH một lần là giải pháp tình thế, giải quyết khó khăn trước mắt nhưng sẽ để lại hệ lụy lâu dài cho NLĐ, khi về già NLĐ sẽ không có nguồn thu nhập thường xuyên như lương hưu để lo cho cuộc sống. Thêm vào đó, tình trạng này sẽ khiến Việt Nam không thể thực hiện được mục tiêu BHXH toàn dân và ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội trên địa bàn.
BHXH Đồng Nai luôn quan tâm chỉ đạo và tiếp nhận, giải quyết đầy đủ, kịp thời các chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), đảm bảo quyền lợi cho người tham gia, đặc biệt tăng cường truyền thông về việc không khuyến khích NLĐ nhận BHXH một lần; NLĐ cần cân nhắc, suy xét, tiếp tục tham gia BHXH thay vì rút BHXH một lần.
Tuy nhiên, số người hưởng BHXH một lần trên địa bàn tỉnh Đồng Nai cũng gia tăng. Năm 2021, toàn tỉnh có 48.687 người hưởng BHXH một lần, tăng 0,7% so với năm 2020; năm 2022, có 51.643 người hưởng BHXH một lần, tăng 6,1% so với năm 2021; năm 2023, có 59.114 người hưởng BHXH một lần, tăng 14,5% so với năm 2022; trong 6 tháng đầu năm 2024 (tính đến 25/6/2024), có 30.840 người hưởng BHXH một lần, giảm 11,2% so với cùng kỳ 6 tháng đầu năm 2023.
Ông Phạm Minh Thành - Giám đốc BHXH tỉnh Đồng Nai – cho rằng, việc NLĐ rút BHXH một lần là thực trạng đáng lo ngại vì nó không chỉ dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn đối với hệ thống an sinh xã hội về đảm bảo tính bền vững, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi lâu dài của NLĐ, trở thành gánh nặng an sinh cho xã hội, gia đình và chính bản thân NLĐ.
5 “thiệt thòi” khi rút BHXH 1 lần
Theo ông Phạm Minh Thành, khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ bị mất khoảng thời gian đã đóng BHXH tính đến thời điểm nhận. Nhận BHXH một lần có thể giải quyết tạm thời vấn đề tài chính nhưng NLĐ tự đánh mất “của để dành” quý giá để sống an nhàn trong ương lai. Nếu nhận BHXH một lần, khi hết tuổi lao động, NLĐ sẽ mất đi cơ hội hưởng lương hưu và không được cấp thẻ BHYT miễn phí... Điều này, đồng nghĩa với việc cuộc sống tuổi già của NLĐ và gia đình sẽ đối mặt với nhiều rủi ro khó lường. NLĐ sẽ gặp những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần như sau:
Thứ nhất, số tiền NLĐ nhận BHXH một lần được ít hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH: mức đóng BHXH một năm bằng 22% x 12 tháng = 2,64 tháng mức bình quân tiền lương hoặc mức thu nhập tháng đóng BHXH. Trong khi NLĐ chỉ nhận được số tiền BHXH một lần tương ứng 1,5 tháng mức bình quân cho những năm đóng trước năm 2014 và 02 tháng mức bình quân cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Thứ hai, thời gian đóng BHXH tính hưởng BHXH một lần thì không được tính vào thời gian làm cơ sở để tính hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.
Thứ ba, NLĐ không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng - nguồn thu nhập ổn định khi về già, khi không còn khả năng lao động. Sau khi nhận BHXH một lần, quá trình tham gia BHXH sau này của NLĐ sẽ không được cộng dồn thời gian tham gia BHXH trước đó mà sẽ tính theo thời gian mới. Trên thực tế cũng có rất nhiều người hưởng BHXH một lần sau đó tiếp tục tham gia đóng BHXH, khi nghỉ hưu hưởng BHXH với mức lương hưu thấp do thời gian đóng ngắn.
Thứ tư, mất cơ hội được cấp thẻ BHYT miễn phí (với mức hưởng 95% chi phí KCB) trong suốt thời gian hưởng lương hưu.
Thứ năm, thân nhân không được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất nếu người nhận BHXH một lần không may qua đời.
Chính vì vậy, ông Phạm Minh Thành nhấn mạnh: NLĐ cần cân nhắc kỹ cái “được” và “mất” khi nhận BHXH một lần, tránh được lợi trước mắt mà thiệt thòi lâu dài. NLĐ sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Người hưởng lương hưu sẽ có trợ cấp ổn định, đảm bảo cuộc sống hơn người hưởng BHXH một lần. Khi nhận lương hưu, người tham gia BHXH sẽ hưởng mức lương điều chỉnh định kỳ theo chỉ số tiêu dùng và theo tình hình kinh tế./.
Trước thực trạng số người hưởng BHXH một lần năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 12,7%, BHXH tỉnh Bình Phước đã chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội địa phương tổ chức các hội nghị, tọa đàm, đối thoại... với NLĐ tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để tuyên truyền, giải thích để NLĐ hiểu rõ tham gia BHXH là phương án tích lũy cho tương lai, là hình thức tiết kiệm an toàn và bảo đảm lợi ích lâu dài; lợi ích khi NLĐ có lương hưu để trang trải cuộc sống và được cấp thẻ BHYT (với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe khi về già.
Đồng thời, với trách nhiệm của cơ quan thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn, BHXH tỉnh Bình Phước đã tích cực tham gia góp ý vào dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) theo hướng ngày càng bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho người tham gia; tăng quyền lợi, tính hấp dẫn, khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
