“Phá băng” cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Nhiều giải pháp tháo gỡ kịp thời

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, thị trường TPDN bắt đầu phát triển mạnh từ năm 2019 cho đến những tháng đầu năm 2022 và nhanh chóng đạt quy mô gần 1,2 triệu tỷ đồng (theo số dư đến ngày 31/12/2022). Tuy nhiên, từ nửa cuối năm 2022 cho đến gần đây, thị trường này gặp nhiều khó khăn.

Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân khách quan tác động đến nền kinh tế Việt Nam và ảnh hưởng đến các chính sách ổn định kinh tế vĩ mô. Hoạt động phát hành trái phiếu và sử dụng trái phiếu cũng là hoạt động của sản xuất kinh doanh, đầu tư vào huy động vốn của doanh nghiệp (DN) nên chắc chắn chịu tác động.

Bên cạnh đó, phải khẳng định, thị trường trái phiếu của Việt Nam rất non trẻ, mới bắt đầu hình thành và chắc chắn các chủ thể trong thị trường cũng non trẻ, kể cả các DN phát hành, các nhà đầu tư cho đến các cơ quan quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Sĩ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - nhấn mạnh, thị trường chứng khoán, trái phiếu năm 2022 gặp nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân, trong đó một phần từ việc lãi suất ngân hàng tăng, niềm tin của nhà đầu tư và thanh khoản thị trường trong nước giảm, tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trước những bất ổn và triển vọng kém tích cực về tình hình thế giới. Riêng thị trường TPDN còn bị ảnh hưởng bởi niềm tin của nhà đầu tư do các sai phạm của một số DN vừa bị xử lý.

Để hỗ trợ thị trường và DN vượt qua giai đoạn khó khăn, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho hay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan quản lý đã có nhiều quyết định quan trọng để ổn định thị trường, đưa thị trường hoạt động đúng khuôn khổ pháp luật, góp sức cho nền kinh tế và quan trọng là khơi dậy niềm tin của người dân với thị trường.

Cụ thể, chúng ta đã kiên trì các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, giữ được lãi suất, tỷ giá, lạm phát; điều hành linh hoạt, hiệu quả giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ… Đây chính là điểm tựa để các DN tiếp tục hoạt động tốt lên.

Bên cạnh đó, chỉ trong thời gian rất ngắn, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 65/2022/NĐ-CP và Nghị định số 08/2023/NĐ-CP liên quan trực tiếp đến thị trường TPDN. Những quy định pháp lý mới nhất đã kịp thời giúp các DN phát hành, nhà đầu tư có điều kiện, công cụ pháp lý và thời gian để giải quyết những khó khăn trước mắt về dòng tiền, thanh khoản, tài sản đảm bảo... Đặc biệt, Chính phủ đã ban hành các chính sách giãn nợ, chuyển nhóm nợ, giảm lãi suất, giãn thuế, giảm thuế… để hỗ trợ khó khăn hiện tại cho các DN phát hành trong nhiều lĩnh vực.

Mặt khác, các cơ quan chức năng cũng tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đảm bảo thị trường hoạt động minh bạch, tuân thủ các quy định của pháp luật. Thậm chí, thông điệp của Chính phủ là không hình sự hóa các quan hệ kinh tế. DN phát hành phải tôn trọng các thỏa thuận với nhà đầu tư theo quy định của pháp luật và phải thực thi trách nhiệm của mình. Nhà nước đảm bảo việc đó được thực hiện. Ngoài ra, công tác truyền thông về chính sách và về TPDN đã có những bước tiến tốt, giúp nâng cao nhận thức của tất cả các chủ thể tham gia thị trường.

“Có thể nói, phản ứng chính sách và quyết đáp của Chính phủ rất linh hoạt trên cơ sở căn cứ khoa học, nguyên tắc, quy chuẩn và yêu cầu thực tiễn hiện nay để đưa ra các quy định” - Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

Cùng chung nhận định, TS. Vũ Minh Khương - giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore - đánh giá, Chính phủ Việt Nam đã luôn sát cánh cùng DN để tháo gỡ tất cả những khó khăn mà DN hiện đang gặp phải.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan quản lý đã có nhiều quyết định quan trọng để ổn định thị trường, đưa thị trường hoạt động đúng khuôn khổ pháp luật, góp sức cho nền kinh tế và quan trọng là khơi dậy niềm tin của người dân với thị trường.

Ông Nguyễn Đức Chi - Thứ trưởng Bộ Tài chính

Xây dựng hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh, kiểm toán hằng năm để đánh giá

Theo TS. Vũ Minh Khương, với các quốc gia đã tạo ra những phát triển thần kỳ, trái phiếu có vai trò rất quan trọng, chiếm đến 100% GDP, trong đó khoảng 50% của DN và 50% của Chính phủ. Đơn cử Hàn Quốc, có đến 18 địa phương phát hành trái phiếu để xây dựng đường sắt, tàu điện ngầm. Khi một đồng được đầu tư đúng lĩnh vực, đúng hướng sẽ tạo ra nhiều lời lãi, giúp tăng trưởng rất nhanh, rất thần kỳ. Do đó, ông Khương khuyến nghị Việt Nam cần đặc biệt coi trọng vấn đề xây dựng hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh, phải biến những thách thức thành cơ hội để quyết tâm hơn, nỗ lực hơn trong xây dựng nền tảng, hệ thống trái phiếu đẳng cấp thế giới trong thời gian tới.

Chuyên gia này chia sẻ, trên thế giới, trái phiếu phát hành có 3 loại: Loại thứ nhất, trái phiếu phải mua bảo hiểm; loại thứ hai, trái phiếu có bảo lãnh; loại thứ ba, trái phiếu không có bảo lãnh, không có bảo hiểm nhưng ít nhất phải có 2 công ty đánh giá kinh nghiệm, năng lực và thẩm định. Bên cạnh đó, cần chú ý 3 tuyến phòng vệ để hỗ trợ các DN. Thứ nhất, lãnh đạo doanh nghiệp cần hiểu thật kỹ về quản trị doanh nghiệp. Thứ hai, bảo đảm vấn đề pháp lý, phản ứng cứu hộ. Thứ ba, kiểm toán hằng năm để đánh giá, bởi tình hình kinh tế biến đổi rất nhanh, cần cập nhật các kiến nghị thường xuyên, liên tục.

“Xây dựng nền tảng hệ thống tài chính lành mạnh cho tương lai của Việt Nam là vấn đề rất cấp bách. Tôi tin Chính phủ có thể làm được và coi thách thức hiện nay là một quyết tâm chiến lược để Việt Nam tạo ra một nền móng thật tốt thời gian tới” - ông Khương tin tưởng.

Đồng quan điểm, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - GS,TS. Hoàng Văn Cường - nhấn mạnh, thị trường trái phiếu không phải là một thị trường mua bán hàng hóa thông thường. Trái phiếu là một thị trường tài chính, đòi hỏi những người tham gia phải có năng lực và phải có một môi trường pháp lý để tạo ra một hệ sinh thái. Do đó, chúng ta phải có khuôn khổ pháp lý để quản lý, hỗ trợ và giám sát thị trường. Bản thân các chủ thể tham gia thị trường (cả DN phát hành và nhà đầu tư) phải nắm vững các quy định pháp luật có liên quan. Chúng ta vẫn cần các biện pháp phản ứng phù hợp hơn, quan trọng nhất là những trái chủ cảm thấy có niềm tin vào thị trường.../.

Xây dựng nền tảng hệ thống tài chính lành mạnh cho tương lai của Việt Nam là vấn đề rất cấp bách. Tôi tin Chính phủ có thể làm được và coi thách thức hiện nay là một quyết tâm chiến lược để Việt Nam tạo ra một nền móng thật tốt thời gian tới.

TS. Vũ Minh Khương - Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore