Phạm vi kiểm toán mở rộng đáng kể sau sắp xếp chính quyền địa phương

Mở rộng không gian phát triển cho cả nước

Công cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được thực hiện quyết liệt nhằm giảm tầng nấc trung gian, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ với tinh thần “địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Từ đó tăng cường tính tự chủ và trách nhiệm của chính quyền địa phương; phân bổ kết hợp các nguồn lực kinh tế, tạo không gian phát triển, tạo nền tảng, sức bật cho đất nước; giảm biên chế, tiết kiệm chi hành chính và ngân sách, tăng chi cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội.

Mô hình tổ chức bộ máy mới không chỉ tinh gọn, mà còn hướng tới hoạt động chuyên nghiệp, số hóa và gần dân, sát dân, đáp ứng yêu cầu quản trị xã hội hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới. Mô hình mới còn mở rộng không gian phát triển cho các đơn vị hành chính mới, phát huy vai trò dẫn dắt của các vùng động lực kinh tế; kết hợp hài hòa, hợp lý các đơn vị hành chính miền núi, đồng bằng với nơi có biển, các đơn vị cũng được sắp xếp theo vị trí liền kề gắn với định hướng phát triển để hỗ trợ lẫn nhau.

Ngay sau khi đi vào hoạt động theo mô hình mới với 3.321 xã/phường và 34 tỉnh/thành phố, tinh thần khẩn trương, nghiêm túc của các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng của địa phương trong thực hiện chủ trương, yêu cầu của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ đã được ghi nhận tại nhiều nơi trên cả nước.

Không những thế, các cơ quan tại địa phương còn tích cực nắm bắt những bất cập, vướng mắc phát sinh, kịp thời có những đề xuất, kiến nghị và giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Cục diện mới trong phát triển đất nước đang được mở ra với tầm nhìn lâu dài, đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện, thống nhất, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, sau sáp nhập, thành lập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã mới, chính quyền địa phương đã được vận hành tốt, nhất là tại các xã thành lập mới ở khu vực đô thị. Qua kiểm tra thực tế tại một số phường, xã cho thấy, trung tâm dịch vụ hành chính công ở các phường, xã mới hoạt động rất tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Tích cực, chủ động thích ứng với bối cảnh mới

Theo ông Hoàng Văn Lương - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Kiểm toán nhà nước), mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành có nghĩa là các xã/phường/đặc khu tiếp nhận hầu hết chức năng quản lý tài chính công, tài sản công từ cấp huyện trước đây.

Thực tế này dẫn tới phạm vi kiểm toán phải mở rộng đáng kể, từ 696 huyện lên hơn 3.321 xã/phường/đặc khu trên toàn quốc. Cùng với đó, Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua ngày 25/6/2025 cũng quy định rút ngắn thời hạn phải trình phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương và phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước khoảng 6 tháng. Vì vậy, thời gian thực hiện các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương cũng phải kết thúc sớm.

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Hà Thị Mỹ Dung nhấn mạnh, việc triển khai Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 cũng như việc sáp nhập đơn vị hành chính sẽ ảnh hưởng lớn đến công tác kiểm toán. Vì vậy, các đơn vị trong toàn Ngành cần đặc biệt quan tâm và có sự chuẩn bị từ sớm, từ xa để tránh lúng túng, khó khăn trong xây dựng, triển khai nhiệm vụ kiểm toán trong thời gian tới.

Tuy nhiên, tinh thần tích cực, chủ động thích ứng với bối cảnh mới đã được Kiểm toán nhà nước thúc đẩy từ sớm. Ngay từ khi Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) đang trong quá trình dự thảo, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã kịp thời ban hành Quyết định số 856/QĐ-KTNN ngày 10/6/2025 về việc thành lập Tổ công tác do Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng làm Tổ trưởng để làm việc với các Kiểm toán nhà nước chuyên ngành và Kiểm toán nhà nước khu vực về phương án kiểm toán ngân sách địa phương sau khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động.

Yêu cầu đề ra đối với Tổ công tác là tập trung lắng nghe ý kiến, nghiên cứu kỹ lưỡng, bài bản, sớm tổng hợp, đề xuất phương án kiểm toán hợp lý, báo cáo Ban thường vụ Đảng ủy và Tổng Kiểm toán nhà nước xem xét, quyết định.

Qua đó thể hiện rõ tinh thần khẩn trương, linh hoạt của Kiểm toán nhà nước và cũng là bước đi chiến lược, đảm bảo hoạt động kiểm toán được tổ chức khoa học, hiệu quả khi mô hình chính quyền địa phương vận hành theo hai cấp.

Ông Hoàng Văn Lương khẳng định, Kiểm toán nhà nước sẽ luôn chủ động, linh hoạt điều chỉnh các nhiệm vụ kiểm toán để phù hợp với mô hình tổ chức mới của các địa phương; nỗ lực đảm bảo việc triển khai nhiệm vụ kiểm toán luôn thông suốt./.