Các DN Việt Nam cần mở rộng tiềmlực về vốn, công nghệ và nhân lực để có thể cạnh tranh với cácDN nước ngoài. Ảnh: TK
Rộng đường cho DN phát triển
Xét về những cơ hội khi Việt Nam gia nhập Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP), Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), điều đầu tiên phải kể đến đó là các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới đã mở ra điều kiện thuận lợi cho xuất, nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ, mà còn có thể tiếp nhận vốn đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao công nghệ từ các nước công nghiệp phát triển nhất thế giới.
Từ đó, “chúng ta có thêm điều kiện tăng nhanh tỷ trọng của DN Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu, không chỉ ở các khâu dễ làm, gia tăng thấp, mà cả ở các khâu đòi hỏi có công nghệ cao hơn, sáng tạo hơn, phát huy các lợi thế so sánh để phát triển năng lực cạnh tranh trong thị trường toàn cầu. Đó cũng chính là con đường để từng DN và cả nền kinh tế bớt dần sự lệ thuộc vào một đối tác cụ thể” - GS.TSKH Nguyễn Quang Thái bình luận.
Với việc thi hành các thỏa thuận trong AEC, từ nay 10 nước trong khu vực sẽ hình thành khu vực thị trường thống nhất với 600 triệu dân và thu nhập đang tăng nhanh, đồng thời với đó là việc hình thành các trung tâm sản xuất quy mô lớn, bổ sung cho nhau. Việt Nam là nước có trình độ phát triển chưa cao, việc hình thành AEC có thể sẽ hỗ trợ cho DN Việt về đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành khu vực thị trường có tính liên kết cao hơn, nối kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ.
Theo kết quả khảo sát DN trong tháng 01/2016, cơ bản các DN Việt Nam cho rằng hội nhập TPP sẽ mở ra cơ hội cạnh tranh lành mạnh, tiếp cận các thị trường hàng hóa của các quốc gia phát triển khi có nhiều chính sách ưu đãi thuế quan… Tuy nhiên, các Hiệp định FTA đang thi hành cũng đặt Việt Nam ở vị thế trực tiếp cạnh tranh mạnh mẽ hơn. Từ đó cũng xuất hiện các khó khăn, thách thức mới đa dạng hơn. Việc mở ra thị trường liên kết chặt chẽ với 55 nước trên thế giới, trong đó có 10 nước khu vực, các FTA sẽ có độ tương tác khá đa dạng.
TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng nhấn mạnh, đối với DN, tăng trưởng qua con số là điều đáng mừng, nhưng thực sự DN cần quan tâm hơn đến chất lượng tăng trưởng. Để có thể dễ dàng hội nhập thì trước hết, kinh tế Việt Nam phải là nền kinh tế thị trường, phải tạo ra sự cạnh tranh, có những sáng kiến hỗ trợ, thúc đẩy DN tư nhân phát triển và “tỏa sáng”, trở thành động lực lớn cho nền kinh tế.
Khó khăn không nhỏ
Hiện nay, hầu hết các DN thuộc khu vực tư nhân là DN nhỏ và vừa, với quy mô trung bình chỉ dưới 30 công nhân, rất ít DN lớn, tương ứng với đó là quy mô vốn và tài sản, trình độ khoa học công nghệ cũng khá thấp, DN sẽ lâm vào tình trạng khó cạnh tranh ngay trong thị trường AEC, càng khó hơn khi tham gia TPP. Khi mở ra liên kết với các nền kinh tế lớn, công nghệ cao của TPP thì tiềm lực về vốn, công nghệ và nhân lực không cao sẽ khó hình thành các DN có khả năng tham gia cạnh tranh bình đẳng. Kinh nghiệm giao thương quốc tế cũng còn nhiều hạn chế, làm cho khả năng hội nhập gặp nhiều khó khăn, kể cả trình độ ngoại ngữ, hiểu biết về pháp lý và thông lệ quốc tế. Trong điều kiện thế giới đầy biến động, các quốc gia đều muốn tiến ra thị trường quốc tế thì khó khăn này càng tăng lên. Hầu hết các DN đều cho rằng việc các nhà đầu tư nước ngoài vào cạnh tranh với các DN trong nước, phòng vệ thương mại hay hàng rào kỹ thuật sẽ tạo ra những tác động tiêu cực đến tăng trưởng của DN Việt Nam trong thời gian tới.
Khó khăn nữa là về môi trường thể chế. Mặc dù Việt Nam đã chủ động thương lượng và ký kết AEC, TPP, nhưng khuôn khổ pháp lý còn nhiều điểm phải sửa đổi để nâng cấp và đồng bộ hóa hệ thống quản lý nhà nước và đội ngũ công chức có điều kiện tạo dựng môi trường sản xuất, kinh doanh tốt nhất cho DN. Những khó khăn trong tiếp cận vốn, đất đai, thủ tục hành chính cũng không nhỏ. Đó là chưa kể tới tư tưởng sính ngoại, đối xử không công bằng khu vực tư nhân trong nước cũng gây khó dễ cho DN.
Tuy nhiên, suy cho cùng, khó khăn lớn nhất vẫn là vượt qua được chính mình, tạo dựng ý chí chủ động vươn lên, trước hết giành phần thắng tại thị trường nội địa. Từ đó tìm các “kẽ nhỏ” để đưa sản phẩm, dịch vụ của DN từng bước tiếp cận thị trường quốc tế. Thói quen làm việc trong các tập thể đa dạng chưa được phổ biến, những bỡ ngỡ ban đầu sẽ gây thêm khó khăn, thậm chí cả thất bại và trả “học phí” nhất định. Trong hoàn cảnh mới, các DN Việt Nam cần tăng cường liên kết với nhau và với các loại hình DN để cùng vượt khó.
PHÚC KHANG
