Bảo đảm quyền lợi của người sử dụng và an toàn, an ninh thông tin
Theo Tờ trình của Chính phủ, xu hướng phát triển rất nhanh của viễn thông chuyển đổi thành hạ tầng số với sự xuất hiện của các loại hình dịch vụ, mô hình kinh doanh mới đặt ra yêu cầu phải hoàn thiện quy định quản lý để thúc đẩy phát triển hạ tầng viễn thông băng rộng, hạ tầng trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây theo hướng phát triển nhanh, bền vững, hiện đại, phổ cập và tiết kiệm năng lượng, hình thành hạ tầng số.
Tuy nhiên, pháp luật hiện hành chưa có quy định quản lý, dẫn đến không bảo đảm quyền lợi của người sử dụng, an toàn, an ninh thông tin.
Vì vậy, Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) đã bổ sung các quy định nhằm điều chỉnh các mô hình, dịch vụ mới như xác định hạ tầng trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây là một phần quan trọng của hạ tầng số; điều chỉnh hoạt động bán buôn trong viễn thông để đảm bảo thúc đẩy thị trường viễn thông cạnh tranh lành mạnh, bền vững; bổ sung quy định quản lý dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet (dịch vụ OTT viễn thông) theo nguyên tắc tạo thuận lợi cho phát triển nhưng có quản lý để bảo đảm quyền lợi của người sử dụng, an toàn, an ninh.
Thẩm tra sơ bộ nội dung này, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, quản lý dịch vụ OTT viễn thông là chính sách quan trọng, có tác động lớn đến người dân, doanh nghiệp, đến công cuộc chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số mà Đảng và Nhà nước đang thúc đẩy. Pháp luật hiện hành chưa có quy định quản lý sẽ dẫn đến việc không bảo đảm quyền lợi của người sử dụng, an toàn, an ninh thông tin, do đó, dịch vụ OTT cần phải được quản lý theo cách thức phù hợp.
Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến băn khoăn về cách thức quản lý như quy định của Dự thảo Luật. Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị nghiên cứu chỉnh lý các quy định nêu trên để bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp; rà soát việc quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ OTT cần gắn với quyền lợi của các doanh nghiệp này.
Cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc, chỉ nên luật hóa những nội dung đã được đồng thuận, đối với những nội dung chưa có sự thống nhất, chỉ nên quy định một số nội dung mang tính nguyên tắc trong Dự thảo Luật và sẽ được cụ thể hóa trong văn bản hướng dẫn để bảo đảm tính linh hoạt trong thực tế.
Về cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu, dịch vụ điện toán đám mây và cung cấp dịch vụ viễn thông qua biên giới đến người sử dụng dịch vụ trên lãnh thổ Việt Nam, cơ quan thẩm tra nhất trí cần phải có sự quản lý của Nhà nước đối với các dịch vụ này. Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan soạn thảo cần rà soát, làm rõ sự khác biệt về các sản phẩm và dịch vụ được cung cấp giữa dịch vụ trung tâm dữ liệu, dịch vụ điện toán đám mây và dịch vụ viễn thông.
“Việc áp dụng các quy định pháp luật về dịch vụ viễn thông đối với dịch vụ trung tâm dữ liệu, dịch vụ điện toán đám mây phải được cân nhắc để tránh làm tăng chi phí hoạt động của doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến lợi ích mà các dịch vụ này mang lại cho nền kinh tế, tác động tiêu cực đến khả năng thu hút đầu tư nước ngoài vào việc phát triển các trung tâm dữ liệu, cung cấp dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam” - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh.
Đánh giá kỹ tác động của chính sách
Đồng tình với quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm nhất trí việc Dự thảo Luật sẽ điều chỉnh thêm các vấn đề về dịch vụ trung tâm dữ liệu, dịch vụ điện toán đám mây và dịch vụ viễn thông trên Internet.
Tuy nhiên, quy định của Dự thảo Luật về các dịch vụ này chưa cụ thể. Do đó, cần quy định cụ thể hơn về quyền, nghĩa vụ doanh nghiệp trong cung cấp dịch vụ và khách hàng thụ hưởng, nhất là các vấn đề liên quan đến an ninh mạng, bảo vệ bí mật nhà nước và bảo vệ bí mật đời tư cá nhân.
Bên cạnh đó, một số quy định cần xem xét tính khả thi, như quy định về việc doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet có số lượng người sử dụng dịch vụ hoặc phát sinh lưu lượng dịch vụ tại thị trường Việt Nam vượt mức ngưỡng phải có biện pháp bảo đảm sự hoạt động ổn định của dịch vụ.
Theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, sự ổn định của dịch vụ, chất lượng internet cũng phụ thuộc vào doanh nghiệp cung cấp dịch vụ internet chứ không chỉ có doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, do đó vấn đề này phải xem xét cụ thể hơn.
Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cho biết, về việc mở rộng điều chỉnh quản lý dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây, một số doanh nghiệp băn khoăn là liệu Trung tâm dữ liệu điện toán đám mây này có đúng với khái niệm viễn thông trong Luật Viễn thông hay không và liệu Luật Viễn thông có điều chỉnh hết được tất cả các vấn đề trong lĩnh vực về Trung tâm dữ liệu điện toán đám mây hay không? Bởi vì Trung tâm dữ liệu điện toán đám mây có liên quan đến cơ sở dữ liệu, an toàn thông tin và rất nhiều chế định kèm theo.
Về cách thức quản lý, ông Tuấn chia sẻ, hiện nay, khá nhiều nhà đầu tư nước ngoài lo ngại về những quy định ràng buộc của Dự thảo Luật như việc quy định phải có hiện diện thương mại hay phải có thỏa thuận thương mại với các doanh nghiệp viễn thông trong nước. Dưới góc nhìn của các nhà kinh doanh, điều này ảnh hưởng đến quyền tự do kinh doanh của họ bởi thỏa thuận thương mại chắc chắn là can thiệp vào quyền tự do kinh doanh, tạo điều kiện không công bằng cho các nhà cung cấp dịch vụ OTT.
“Quy định về vấn đề này cần phải tính bài toán tổng thể bởi liên quan đến môi trường kinh doanh của Việt Nam” - ông Đậu Anh Tuấn kiến nghị.
Liên quan đến nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chỉ rõ, hiện nay, không có cơ sở pháp lý hoặc chính sách nào đã được ban hành để áp dụng yêu cầu về thỏa thuận thương mại đối với dịch vụ OTT. Do đó, Chủ tịch Quốc hội lưu ý phải phải rà soát, nghiên cứu thêm. Bởi nếu đưa thỏa thuận thương mại đối với dịch vụ OTT thành một điều khoản bắt buộc và nếu như các đối tác nước ngoài không hợp tác thì cuối cùng lại thiệt thòi đến người dùng và ảnh hưởng đến việc chuyển đổi số của Việt Nam, làm tăng chi phí cho doanh nghiệp, làm giảm tính cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam và cũng không bảo đảm tính trung lập của doanh nghiệp trong cung cấp dịch vụ điện toán đám mây./.
