Sáng 7/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia.
Xác định rõ phạm vi, đối tượng kiểm toán theo ngành, lĩnh vực
Tham gia thảo luận, cho ý kiến về việc bổ sung đối tượng kiểm toán được quy định tại Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập, đại biểu Thái Thị An Chung (Đoàn Nghệ An) cơ bản nhất trí với các đề xuất tăng cường các đối tượng cần kiểm toán bằng việc bổ sung khoản 5 và khoản 6 vào Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập. Đó là: “Doanh nghiệp, tổ chức khác có quy mô lớn phải kiểm toán báo cáo tài chính theo quy định của chính phủ; Doanh nghiệp, tổ chức khác theo quy định của luật có liên quan”.
Theo đại biểu, Luật Kiểm toán độc lập hiện hành không quy định điều này dẫn tới một số doanh nghiệp, tổ chức có quy mô lớn hay các công ty bất động sản không niêm yết, không đại chúng cũng không cần kiểm toán gây ảnh hưởng nặng nề tới xã hội trong thời gian qua.
Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn TP. Hà Nội) đề nghị xem xét bổ sung đối tượng thực hiện kiểm toán độc lập, đó là kiểm toán báo cáo tài chính năm như đối với các đơn vị sự nghiệp công lập loại 1, loại 2, để từ đó kịp thời giúp các đơn vị này cung cấp thông tin tài chính cho các cơ quan, các bên liên quan trung thực, hợp lý, tránh các sai sót, nhầm lẫn. Ngoài ra, khi kiểm toán độc lập thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính hằng năm sẽ đảm bảo tính thường xuyên, kịp thời tư vấn, hỗ trợ các đơn vị hoàn thiện quy trình, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Bày tỏ đồng tình với việc mở rộng đối tượng cần kiểm toán song đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Đoàn Hà Tĩnh) phân tích, qua rà soát nghị định hướng dẫn của Chính phủ cho thấy 2 tiêu chí được xác định là: số lượng lao động tham gia bình quân trên 200 người và tổng doanh thu của năm từ 300 tỷ đồng trở lên hoặc tổng tài sản trên 100 tỷ đồng.
Theo tính toán sơ bộ, nếu áp dụng theo hai tiêu chí trên thì có khoảng 20.000 doanh nghiệp thuộc diện phải kiểm toán bổ sung và con số này là tương đối lớn. “Cần làm rõ mục đích kiểm toán theo diện rộng này là gì? Báo cáo đánh giá tác động nêu lý do là thời gian qua có một số doanh nghiệp tư nhân có sai phạm dẫn đến kiểm toán theo diện rộng như trên liệu đã thỏa đáng?” - đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ đặt vấn đề.
Theo đại biểu, việc kiểm toán báo cáo tài chính hằng năm của doanh nghiệp sẽ gây tốn kém chi phí và nguồn lực lớn cho xã hội. Hằng năm doanh nghiệp đều phải thực hiện hồ sơ kiểm toán có thể sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, các đơn vị được kiểm toán theo quy định tại Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập hiện hành đang quy định theo lĩnh vực và ngành hoạt động, nếu bổ sung đối tượng kiểm toán theo quy mô sẽ dẫn đến tình trạng không thống nhất.
Từ những phân tích trên, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ cho rằng, cần xác định rõ phạm vi, đối tượng kiểm toán theo ngành, lĩnh vực để bảo đảm tương đồng với các quy định tại Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập hiện hành.
Đề nghị nâng mức phạt tối đa đối với tổ chức kiểm toán lên 3 tỷ đồng
Quan tâm đến quy định xử lý vi phạm pháp luật về kiểm toán độc lập, đại biểu Đỗ Thị Lan (Đoàn Quảng Ninh) chỉ rõ, tại khoản 7 Điều 3 sửa đổi, bổ sung Điều 60 Luật Kiểm toán độc lập hiện hành quy định xử lý vi phạm pháp luật về kiểm toán độc lập. Theo đó, mức phạt tiền vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán độc lập tối đa là 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân, thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán độc lập là 5 năm. Theo đại biểu, việc tăng thời hiệu về xử lý vi phạm hành chính như vậy là cần thiết cũng phù hợp với quy định về phòng, chống tham nhũng hiện nay.
Đại biểu Đỗ Thị Lan cũng thống nhất cần nâng mức phạt xử lý vi phạm hành chính đối với kiểm toán độc lập. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, theo quy định tại Dự thảo Luật, mức phạt của tổ chức còn thấp so với mức phạt cá nhân. Do vậy, đại biểu đề nghị cần nâng mức phạt của tổ chức cao hơn nữa và tới mức 3 tỷ đồng như dự kiến của cơ quan chủ trì soạn thảo khi làm việc với các cơ quan của Quốc hội.
Mức phạt như vậy sẽ nâng tính nghiêm minh trong việc thực hiện trách nhiệm kiểm toán độc lập của công ty kiểm toán độc lập và tôi cho rằng mức phạt này bảo đảm sức răn đe và tương xứng với sự phát triển, quy mô tổ chức kiểm toán độc lập hiện nay về phạm vi hoạt động, đối tượng kiểm toán đang được mở rộng và một số công ty kiểm toán lớn hiện nay mức doanh thu lên tới trên 500 tỷ đồng, có đơn vị có thể lên tới 1.000 tỷ đồng
Đại biểu Đỗ Thị Lan
Đại biểu Đỗ Thị Lan cũng đề nghị, không quy định cụ thể mức phạt tiền vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán tại Dự thảo Luật mà giao Chính phủ quy định cho bảo đảm với sự ổn định của luật, phù hợp với yêu cầu đổi mới trong xây dựng luật hiện nay và linh hoạt, phù hợp với sự thay đổi về quy mô, hoạt động, tính chất, mức độ vi phạm trong hoạt động của kiểm toán độc lập ở từng thời kỳ.
Ngoài ra, về khung mức phạt chỉ quy định tối đa nhưng không quy định tối thiểu, do đó khung mức hình phạt rất rộng, đại biểu Đỗ Thị Lan đề nghị Chính phủ quy định về khung mức phạt đối với từng hành vi vi phạm cho phù hợp.
Đại biểu Thái Thị An Chung nhấn mạnh, thời gian qua, qua điều tra, xử lý đối với một số vụ án lớn xảy ra tại SCB, Vạn Thịnh Phát, FLC cho thấy có trách nhiệm của một số cơ quan, đơn vị, trong đó có các tổ chức kiểm toán, kiểm toán viên đối với các báo cáo kiểm toán thiếu trung thực. Do đó, cần phải tăng mức xử phạt và tăng thời hiệu xử phạt đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng chuẩn mực kiểm toán, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, kế toán, kiểm toán để đảm bảo tính răn đe đối với các doanh nghiệp kiểm toán, kiểm toán viên vi phạm.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, việc tăng như thế nào thì cần phải cân nhắc để đảm bảo phù hợp với tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và đảm bảo tương quan chung đối với các lĩnh vực khác. “Nếu quy định như Dự thảo chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới việc phát triển ngành kiểm toán độc lập Việt Nam, một ngành đang cần nhân sự gấp 3, 4 lần con số hiện nay so với quy mô của thị trường. Do đó, tôi đề nghị chỉ nên tăng mức xử phạt tối đa gấp 2 lần so với hiện nay và thời hiệu xử phạt tối đa là 2 năm” - đại biểu Thái Thị An Chung nêu quan điểm.
