Tăng tính hấp dẫn về quyền lợi để thu hút lao động ở các làng nghề tham gia bảo hiểm xã hội

Chính sách BHXH tự nguyện chưa thực sự hấp dẫn người lao động

BHXH tự nguyện là một trong những chính sách an sinh xã hội có ý nghĩa quan trọng giúp người lao động tự do, người có thu nhập thấp có thể bảo đảm cuộc sống khi không còn khả năng lao động. Tuy nhiên, nhiều lao động ở các làng nghề chưa quan tâm tham gia loại hình bảo hiểm này.

Thông tin tại tọa đàm “Để lao động làng nghề tiếp cận an sinh xã hội”, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) Tạ Việt Anh cho biết, thực tế, thu nhập bình quân của lao động tại các làng nghề cao gấp 2-3 lần lao động thuần nông. Tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực có làng nghề thấp hơn nhiều so với tỷ lệ hộ nghèo trong cả nước, qua đó, góp phần ổn định an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên, tỷ lệ lao động tại làng nghề tham gia đóng BHXH rất thấp. Nguyên nhân của tình trạng trên là do thu nhập của lao động làng nghề chưa ổn định; chính sách BHXH tự nguyện chưa thực sự hấp dẫn với lao động khu vực phi chính thức khi mới chỉ có hai chế độ hưu trí và tử tuất; nhiều thông tin về chính sách chưa tiếp cận được với lao động làng nghề.

Cần thiết kế các gói đóng BHXH tự nguyện linh hoạt hơn, thời gian ngắn hơn, tăng tính hấp dẫn về quyền lợi, mở rộng diện hỗ trợ về thai sản cho lao động nữ… để ngày càng có nhiều lao động làng nghề dễ dàng tiếp cận và tham gia. PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển cộng đồng

Chia sẻ về tình hình thực tế tại địa phương, Giám đốc BHXH huyện Ứng Hòa (Hà Nội) Ngô Xuân Giang cho biết, xã Quảng Phú Cầu là nơi nổi tiếng với nghề làm tăm hương truyền thống, có dân số 12.656 người. Số trong độ tuổi lao động là 7.379 người với mức thu nhập bình quân là 72 triệu đồng/năm/lao động, nhưng hiện tại chỉ có 88 người tham gia BHXH tự nguyện.

Trong thực tế, có người dân sẵn sàng chi cả chục triệu đồng một năm để tham gia bảo hiểm thương mại, nhưng lại cân nhắc với số tiền vài trăm nghìn đồng hoặc hơn 1 triệu đồng để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Lý do chính là họ chưa hiểu chính xác về chính sách an sinh xã hội của Nhà nước - ông Ngô Xuân Giang chia sẻ.

Tương tự, Phó Chủ tịch UBND xã Chuyên Mỹ (huyện Phú Xuyên, Hà Nội) Đinh Chí Nguyện cho biết, tại làng nghề khảm trai xã Chuyên Mỹ, lao động trên địa bàn xã đều có việc làm thường xuyên, góp phần thúc đẩy kinh tế trên địa bàn xã phát triển, giảm bớt các tệ nạn xã hội, nâng cao thu nhập cho người dân. Tính đến quý I/2024, xã có 10.286 người tham gia bảo hiểm y tế (đạt 96.58%), nhưng người dân tham gia BHXH tự nguyện rất thấp dù các ban ngành, đoàn thể, cơ quan, đơn vị tích cực vận động.

Cần có thêm nhiều ưu đãi, hỗ trợ trong gói BHXH tự nguyện

Hiện nay, chính sách của Nhà nước có các mức hỗ trợ kinh phí 10% - 25% - 30% đối với từng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Ngoài ra, đã có 22/63 tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ thêm mức đóng từ ngân sách địa phương, chẳng hạn như Hà Nội hỗ trợ thêm cho người dân trên địa bàn Thủ đô trong thời gian từ tháng 8/2022 đến 31/12/2025 với mức hỗ trợ bằng Chính phủ hỗ trợ. Như vậy, người dân Hà Nội đã được hỗ trợ hai lần, đây thực sự là một chính sách rất nhân văn hỗ trợ cho các nhóm yếu thế.

Để hấp dẫn lao động làng nghề tham gia BHXH, cần có thêm nhiều ưu đãi trong gói BHXH tự nguyện, thay vì chỉ được hưởng lương hưu và tử tuất như hiện nay. Cán bộ cơ quan BHXH cũng cần phối hợp chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương, các đơn vị trong công tác tư vấn, truyền thông. Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội Hà Thị Vinh

Để phát triển người lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung mới và bám sát 5 nhóm chính sách cụ thể: Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng, linh hoạt; mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội; mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng bảo hiểm xã hội (lương hưu, bảo hiểm xã hội hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội); bổ sung nội dung quy định quản lý thu, đóng bảo hiểm xã hội; đa dạng hóa danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả.

Phấn đấu tăng số người tham gia BHXH trên địa bàn, đạt chỉ tiêu 10% lao động tự do tham gia BHXH tự nguyện, ông Đinh Chí Nguyện cho biết, xã Chuyên Mỹ đã và đang áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp: Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động về lợi ích của việc tham gia BHXH tự nguyện, góp phần bảo đảm an sinh xã hội khi hết tuổi lao động; khuyến khích tinh thần nêu gương của đảng viên, công chức trong việc vận động lao động tự do trong gia đình tham gia mua BHXH tự nguyện.

Liên quan đến cải cách thủ tục hành chính, Giám đốc BHXH huyện Ứng Hòa Ngô Xuân Giang chia sẻ, hiện nay tại huyện Ứng Hòa, người sử dụng lao động không phải đến cơ quan BHXH huyện nộp hồ sơ; thủ tục nhanh chóng thuận lợi, tiền hưởng chế độ BHXH của người lao động khi được cơ quan BHXH thanh toán chuyển đến tài khoản cá nhân người lao động. Các cá nhân có nhu cầu vẫn có thể giao dịch bằng hồ sơ giấy, nộp trực tiếp tại cơ quan BHXH huyện hoặc qua dịch vụ Bưu chính công ích.

Người lao động được giải quyết chế độ hưu trí, BHXH 1 lần, hưởng chế độ thai sản thanh toán trực tiếp, được cán bộ hướng dẫn tận tình, chu đáo, không để người lao động đi lại nhiều lần. Việc chi trả chế độ cho người lao động được đảm bảo chính xác, an toàn - ông Ngô Xuân Giang thông tin.

Với sự vào cuộc của các cấp từ Trung ướng đến địa phương và áp dụng đồng bộ các giải pháp, các chính sách BHXH đảm bảo an sinh xã hội, bảo vệ người lao động sẽ góp phần đảm bảo đời sống cho người dân làng nghề, tránh tạo gánh nặng cho con cái, cộng đồng khi về già hoặc khi gặp rủi ro trong quá trình lao động./.