Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ tham dự Phiên họp.
Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động thống kê
Trình bày tóm tắt Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê được thực hiện nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động này; cung cấp thông tin thống kê chính xác, khách quan, kịp thời, phản ánh đúng, đầy đủ tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ; giúp phân tích, hoạch định và điều hành chính sách vĩ mô, bảo đảm yêu cầu so sánh quốc tế trong các lĩnh vực.
Cho ý kiến tại Phiên họp, các ý kiến trong UBTVQH quan tâm nhiều đến việc bảo đảm tính chính xác, kịp thời của số liệu thống kê nhằm phục vụ cho công tác dự báo, phân tích chính sách.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, vai trò quan trọng của số liệu và công tác thống kê đã được khẳng định trong lý luận và thực tiễn. Do đó, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần báo cáo bổ sung để làm rõ việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hiện hành có bảo đảm tạo cơ sở đầu vào cho công tác tham mưu xây dựng chiến lược, tăng tính tin cậy của số liệu thống kê, tạo sự liên thông, tránh mâu thuẫn, chồng chéo không?
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần làm rõ mối quan hệ giữa cơ quan thống kê Trung ương được Dự thảo Luật quy định với Trung tâm dữ liệu quốc gia thuộc Bộ Công an; sự phù hợp khi giao chức năng dự báo, xây dựng các kịch bản kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trung hạn, dài hạn cho Cơ quan thống kê trung ương…
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng đề nghị, Dự thảo Luật cần làm rõ và thể hiện mạnh mẽ hơn việc phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động thống kê, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các cơ quan thống kê nhằm hạn chế sự sai lệch về số liệu thống kê.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cũng đề cập đến vai trò giám sát của Quốc hội và vai trò của Kiểm toán nhà nước (KTNN) trong kiểm toán thống kê nhà nước và kiểm toán các dịch vụ thống kê ngoài nhà nước.
Thông tin về vấn đề này, từ góc độ Kiểm toán nhà nước (KTNN), Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ cho biết, trong quá trình xây dựng kế hoạch kiểm toán thời gian qua, KTNN chưa thực hiện cuộc kiểm toán nào về độ tin cậy cũng như trình tự lập để xây dựng các chỉ tiêu thống kê.
Tuy nhiên, qua các cuộc kiểm toán liên quan đến tài chính công, tài sản công KTNN có đối chiếu, so sánh, sử dụng một số chỉ tiêu thống kê, như chỉ tiêu biên chế trong trình tự lập, phân bổ dự toán ngân sách, thống kê liên quan đến nợ đầu tư xây dựng cơ bản.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước chỉ rõ, trong thực tế, chỉ riêng vấn đề nợ xây dựng cơ bản khi các địa phương thống kê, nộp thì cũng không đảm bảo chính xác. Khi kiểm toán quyết toán ngân sách các địa phương, kiểm toán ngân sách nhà nước thì KTNN đề nghị các địa phương rà soát lại.
Giải trình thêm vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, hiện nay trên thế giới rất ít việc kiểm toán về thống kê, chủ yếu kiểm toán về phương pháp luận. “Con số kiểm toán phải tính đến từng đồng hạch toán, còn thống kê là thống kê theo số lớn và đôi khi thống kê số liệu theo nhóm, theo rổ hàng hóa” - Bộ trưởng nói.
Giảm gánh nặng báo cáo hành chính, tích hợp công nghệ
Phát biểu ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê cần bảo đảm giảm gánh nặng báo cáo hành chính, bảo mật dữ liệu và tích hợp công nghệ.
Cơ sở dữ liệu quốc gia hiện đã được Chính phủ giao cho Bộ Công an quản lý, các cơ quan, đơn vị có thể khai thác từ cơ sở dữ liệu này. Do đó, tới đây cần tăng cường khai thác số liệu hành chính để giảm gánh nặng cho địa phương khi phải đầu tư nhiều thời gian xây dựng báo cáo trong ngày, tuần và tháng - Chủ tịch Quốc hội đề nghị.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, phải tính toán làm sao tăng tính kịp thời, chính xác của các chỉ tiêu thống kê, hỗ trợ, phân tích, dự báo kinh tế vĩ mô. Cùng với đó, cần bổ sung quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân và an ninh mạng trong thống kê để xây dựng lòng tin của người dân, doanh nghiệp và khuyến khích chia sẻ dữ liệu tự nguyện, hướng tới thực hiện mục tiêu 50% dữ liệu thống kê được khai thác từ nguồn hành chính vào năm 2030.
Đồng thời, cần xây dựng lộ trình tuyên truyền, phổ biến và giám sát thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và người dân, để bảo đảm độ chính xác và hiệu quả của hệ thống thống kê quốc gia; tích hợp thống kê từ các cấp, ngành và tổ chức xã hội để bảo đảm tính chính xác và đồng bộ của số liệu thống kê.
Luật Thống kê sửa đổi không chỉ là văn bản pháp lý mà còn là một công cụ mạnh mẽ hỗ trợ phát triển bền vững, trọng tâm là để phục vụ cho phát triển kinh tế. Do đó,việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật lần này cần gắn với chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ hiệu quả cho thực hiện công tác thống kê, phân tích và ra quyết định - Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.
Cùng mối quan tâm, bà Nguyễn Thanh Hải đề xuất xem xét lại danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia, chỉ tiêu ngành để xác định rõ chỉ tiêu nào lấy từ cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu ngành và chỉ tiêu nào thì cần thống kê theo phương pháp truyền thống nhằm đảm bảo hiệu quả, chính xác.
Bên cạnh đó, cần có quy định về việc đơn giản hóa báo cáo thống kê, giảm số lượng báo cáo, số lượng chỉ tiêu cần phải thực hiện báo cáo ở cấp dưới trong trường hợp cấp trên đã có để khai thác thông tin từ báo cáo hành chính hoặc cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu Bộ, ngành, địa phương.
