Giúp đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo bền vững
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng - cho biết, vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào DTTS. Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước, nay ở Chương trình này cần được tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào DTTS có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.
Theo đó, Chương trình tích hợp bảo đảm nguyên tắc rõ chính sách, rõ địa bàn, rõ đối tượng thụ hưởng, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm; phân cấp, phân quyền triệt để đi đối với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; trung ương quản lý tổng thể, ban hành cơ chế, chính sách, thực hiện nhiệm vụ hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện.
Việc tích hợp chương trình cũng hướng đến bảo đảm nguồn lực thực hiện mục tiêu; tính ổn định, liên tục, không làm gián đoạn các chính sách, dự án, nhiệm vụ đang triển khai, đồng thời có cơ chế theo dõi, đánh giá, điều chỉnh kịp thời để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực công.
Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì giảm từ 1-1,5%/năm và 100% xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo. Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, đây là mục tiêu được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Chỉ thị số 05 của Ban Bí thư khóa XIII.
Thực tế, dự kiến tỷ lệ hộ nghèo chuẩn đa chiều đến cuối năm 2025 còn khoảng 0,9 đến 1%, với mức giảm bình quân trên 1% năm trong giai đoạn 2021-2025. Dự kiến tỷ lệ nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026-2030 còn khoảng 9,6% (tương đương với giai đoạn 2022-2025). Vì vậy: “Mục tiêu trên là phù hợp với chủ trương của Đảng, kết quả thực tiễn và có tính khả thi trong điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước ta trong giai đoạn 2026-2030” - Bộ trưởng nêu rõ.
Từ góc độ cơ quan thẩm tra, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đề nghị trong nguyên tắc phân bổ vốn cần thể hiện rõ tập trung ưu tiên nguồn lực cho vùng DTTS, MN, nghiên cứu phân rõ nguồn lực cho từng hợp phần, nội dung Chương trình.
Cần có tiêu chí định lượng, tránh dàn trải, cào bằng
Bày tỏ nhất trí cao với việc tập trung nguyên tắc ưu tiên vốn đầu tư ngân sách trung ương cho vùng lõi nghèo, vùng đồng bào DTTS, MN song đại biểu Quốc hội Nguyễn Sỹ Huân (Đoàn Thái Nguyên) - cho rằng các nguyên tắc này tính khái quát chưa cao, chưa có tiêu chí định lượng nên khó tránh khỏi việc phân bổ nguồn vốn dàn trải, cào bằng khi tổ chức thực hiện. Do đó, đại biểu đề nghị cần lượng hóa và khoanh vùng đối tượng thụ hưởng để tập trung nguồn lực, đảm bảo nguyên tắc ưu tiên cho các nhiệm vụ, mục tiêu để thực hiện những nhiệm vụ quan trọng.
Theo đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn Lai Châu), đối với các tỉnh miền núi và vùng đồng bào DTTS, chương trình mục tiêu quốc gia có ý nghĩa hết sức quan trọng. Đây là nguồn lực mang tính dẫn dắt, giúp đầu tư phát triển hạ tầng thiết yếu, giảm nghèo bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển với các vùng có điều kiện thuận lợi, góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh, ổn định tình hình biên giới.
Về nguyên tắc phân bổ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ thực hiện chương trình, đại biểu đề xuất cần căn cứ đầy đủ vào mức độ thiếu hụt, nhu cầu thực tiễn và khả năng hấp thụ của từng địa phương, đảm bảo đầu tư đúng trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, dẫn đến kéo dài, kém hiệu quả.
“Nguồn lực có hạn, nếu phân bổ dàn trải sẽ không tạo được kết quả đột phá, không giải quyết được những nút thắt cơ bản. Đặc biệt, tính chất của CTMTQG đòi hỏi sự đầu tư tập trung để giải quyết và xử lý các vấn đề nghèo đa chiều, thiếu hụt hạ tầng thiết yếu cũng như những đặc thù của vùng đồng bào DTTS, MN” – đại biểu Trần Quốc Khánh nói; đồng thời đề nghị nguyên tắc phân bổ vốn cần thiết kế dựa trên các yếu tố như mức độ khó khăn của địa phương, tỷ lệ hộ nghèo, tiến độ và số lượng tiêu chí chưa đạt của chương trình. Đây sẽ là cơ sở khách quan để đảm bảo công bằng, hiệu quả và tạo động lực thúc đẩy các địa phương vươn lên.
Ít nhất 70% vốn ngân sách Trung ương phải ưu tiên cho vùng DTTS, MN, trong đó tối thiểu 40% cho địa bàn đặc biệt khó khăn, để bảo đảm đầu tư đúng trọng tâm.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng
Nhấn mạnh mục tiêu của Chương trình là giảm nghèo bền vững cho các đối tượng nghèo, đại biểu Vũ Xuân Hùng (Đoàn Thanh Hóa) đề nghị cần tập trung vào những nhu cầu cấp thiết như xây dựng hạ tầng, cải thiện dịch vụ giáo dục, y tế và hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân đồng bào DTTS.
Trong khi đó, đại biểu Đỗ Văn Yên (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung cơ chế bảo toàn vốn đầu tư phát triển cho hạ tầng thiết yếu, đối với các địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao và ngân sách còn khó khăn. Nếu không có cơ chế bảo toàn vốn, một số địa phương có thể phải điều tiết sang nhiệm vụ chi cấp bách khác, dẫn đến đầu tư hạ tầng bị gián đoạn, kéo dài thời gian hoàn thành mục tiêu của nông thôn mới. Việc bảo toàn vốn đầu tư cho hạ tầng thiết yếu sẽ giúp bảo đảm tính nhất quán trong thực thi và nâng cao hiệu quả sử dụng vào ngân sách.
Về nguyên tắc phân bổ vốn, đại biểu cho rằng, để phù hợp với thực tiễn, cần bổ sung tiêu chí phân bổ theo mức độ hoàn thành mục tiêu và hiệu quả giải ngân của giai đoạn trước. “Việc gắn phân bổ vốn với hiệu quả thực thi sẽ tạo động lực mạnh mẽ đối với các địa phương trong công tác điều hành, đồng thời giảm tình trạng vốn chậm giải ngân hoặc đầu tư dàn trải, từ đó thúc đẩy tiến độ và nâng cao hiệu quả của Chương trình” - đại biểu Đỗ Văn Yên phát biểu.
