Theo đó, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được kiện toàn từ lực lượng bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng và Đội trưởng, Đội phó đội dân phòng hoặc được tuyển chọn theo quy định của luật này.
Lực lượng này được bố trí ở thôn, tổ dân phố; do chính quyền địa phương thành lập trên cơ sở tự nguyện của người dân để hỗ trợ công an xã, phường, thị trấn, giúp UBND cùng cấp trong bảo vệ an ninh, trật tự và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Kinh phí bảo đảm hoạt động và trang bị cơ sở vật chất đối với lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở do ngân sách nhà nước bảo đảm và các nguồn tài chính huy động hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.
Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được bảo đảm kinh phí hoạt động, trang bị công cụ hỗ trợ; có trang phục, huy hiệu, phù hiệu, biển hiệu, giấy chứng nhận, phương tiện, thiết bị cần thiết để thực hiện nhiệm vụ.
Luật cũng quy định, người tham gia lực lượng bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được hưởng tiền hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, được hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế theo mức do HĐND cấp tỉnh quyết định.
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, có ý kiến băn khoăn về việc khi Luật này được ban hành thì có thể làm tăng biên chế và chi ngân sách nhà nước; do đó, cần phải tính toán kỹ lưỡng và hoàn thiện các quy định có liên quan của Dự thảo Luật nhằm bảo đảm cân đối nguồn lực, bao gồm cả tài chính, cơ sở vật chất và con người.
Ông Lê Tấn Tới nêu rõ, về vấn đề này, Chính phủ đã có báo cáo đánh giá tác động về biên chế, kinh phí và điều kiện bảo đảm cho lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở.
Theo báo cáo của Chính phủ, toàn quốc hiện có 298.688 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng và các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Mức chi bảo đảm hoạt động cho các lực lượng này là khoảng 3.570 tỷ đồng/năm (trung bình 1 tỉnh, thành phố chi trả khoảng 56,7 tỷ đồng/năm, tương ứng khoảng 4,7 tỷ đồng/1 tháng).
Để triển khai lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở, nếu mỗi thôn, tổ dân phố đều thành lập Tổ bảo vệ an ninh trật tự thì dự kiến cần ít nhất 254.163 người tham gia (tính đến tháng 12/2022, toàn quốc có 84.721 thôn, tổ dân phố; mỗi tổ cần ít nhất 3 người) và dự kiến tổng kinh phí cần chi để bảo đảm hoạt động của các tổ này là 3.505 tỷ đồng/năm (trung bình 1 tỉnh, thành phố cần khoảng 55,6 tỷ đồng/năm, tương ứng khoảng 4,6 tỷ đồng/1 tháng).
“Với việc hình thành Tổ bảo vệ an ninh trật tự và dự tính kinh phí nêu trên sẽ không tăng số lượng người tham gia hoạt động và không tăng tổng kinh phí bảo đảm so với thực tiễn hiện nay” - ông Lê Tấn Tới thông tin.
Có ý kiến cho rằng cần quy định “cứng” trong Luật khung mức hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, mức bồi dưỡng hoặc quy định khung mức tối thiểu chi hỗ trợ với lực lượng này. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho rằng quy định “cứng” sẽ không phù hợp với thực tế, nhất là ở các địa phương còn khó khăn về kinh tế; tạo áp lực về bảo đảm kinh phí với các địa phương chưa tự chủ được ngân sách.
Do đó, UBTVQH đề nghị quy định theo hướng mở để chính quyền địa phương quyết định mức hỗ trợ thường xuyên hằng tháng và mức hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế với người tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tư ở cơ sở để phù hợp với thực tế điều kiện ở từng địa phương và bảo đảm tính khả thi của Luật.
Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở gồm 5 chương với 33 điều và có hiệu lực từ ngày 01/7/2024.
