Ngày 24/5, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái chủ trì cuộc họp với các Bộ ngành và một số ngân hàng thương mại (NHTM) nhà nước về các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận vốn và giảm lãi suất.
3 tháng liên tục giảm 3 lần lãi suất điều hành
Báo cáo về các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng và giảm lãi suất của NHNN cho biết, tính đến 16/5, huy động vốn của các tổ chức tín dụng (TCTD) đạt trên 12,4 triệu tỷ đồng, tăng 2,1% so với cuối năm 2022 và tăng 6,28% so với cùng kỳ năm 2022. Dư nợ toàn nền kinh tế đạt trên 12,25 triệu tỷ đồng, tăng 2,72% so với cuối năm 2022 và tăng 9,32% so với cùng kỳ năm 2022.
Mặc dù các TCTD có điều kiện để tăng tín dụng trong những tháng đầu năm do thanh khoản của hệ thống dồi dào và chưa bị giới hạn chạm trần. Tuy nhiên, mức tăng trưởng tín dụng vẫn thấp so với cùng kỳ các năm trước. Nguyên nhân là do cầu tín dụng giảm, sự hấp thụ vốn của DN và nền kinh tế khó khăn khi 3 động lực tăng trưởng suy yếu; một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn hoặc còn vướng mắc về thủ tục pháp lý.
Về lãi suất, thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giảm lãi suất cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, DN và người dân, từ tháng 3 đến tháng 5/2023, NHNN đã liên tục điều chỉnh giảm 3 lần lãi suất điều hành với mức 0,5-1,5%.
Báo cáo của NHNN nhấn mạnh, quyết định này thể hiện tính quyết đoán rất cao. NHNN Việt Nam là một trong số ít ngân hàng trung ương đầu tiên trên thế giới điều chỉnh giảm lãi suất điều hành ngay trong các tháng đầu năm 2023, trong bối cảnh các Ngân hàng Trung ương vẫn còn đang trong trong tiến trình tăng lãi suất trong cuộc chiến chống lại lạm phát.
Sau khi nghe báo cáo của NHNN, lãnh đạo các NHTM nhà nước bày tỏ đồng thuận, tán thành cao với các phân tích, giải pháp NHNN đề xuất. Các ngân hàng cũng báo cáo thêm về vấn đề giải ngân gói hỗ trợ 2%, gói 120.000 tỷ đồng, kết quả tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm…
Các ngân hàng khẳng định sẽ tiếp tục chủ động kết nối với DN, khách hàng truyền thống để tháo gỡ khó khăn với tinh thần "DN sống sót, ngân hàng mới sống sót". Các ngân hàng đồng thuận sẽ tiếp tục "chắt chiu", tiết giảm chi phí hoạt động, nỗ lực để tiếp tục giảm lãi suất huy động, tiến tới giảm mặt bằng lãi suất cho vay; hướng tín dụng vào những lĩnh vực có khả năng tiếp cận vốn, các lĩnh vực ưu tiên để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh…
Doanh nghiệp và tổ chức tín dụng phải chủ động tìm đến nhau
Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương chia sẻ, trong bối cảnh khó khăn, hệ thống ngân hàng đã rất nỗ lực triển khai nhiều giải pháp để cải thiện tình hình, tuy nhiên thực tế vẫn đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục tập trung xử lý.
Về cấp tín dụng cho DN, Thứ trưởng Phương cho rằng, thực tế hiện nay có nhóm DN không dám vay vì sợ kinh doanh thua lỗ. Có nhóm DN bảo đảm đủ điều kiện để vay vốn, nhưng không muốn vay vì đơn hàng giảm, hàng hóa tồn kho nhiều, không sản xuất nên không có nhu cầu vay vốn. Còn lại là nhóm không thể vay vốn, đây là nhóm đông nhất, đa số là DN nhỏ và vừa, thiếu điều kiện vay vốn…
“Hệ thống ngân hàng xem xét, nghiên cứu để có giải pháp phù hợp đối với nhóm DN này” - Thứ trưởng Trần Quốc Phương lưu ý và nhấn mạnh phải có giải pháp để xử lý tận gốc của vấn đề. Kinh tế thế giới nói chung đang suy thoái và hệ thống DN trong nước chưa khỏe mạnh. Hiện nay, lạm phát đang được kiểm soát, kinh tế vĩ mô ổn định, do đó có thể thúc đẩy tăng trưởng tín dụng để tiếp sức cho DN vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, trong thực tế, bên cạnh câu chuyện về khả năng tiếp cận vốn của DN, còn có một câu chuyện khác là các ngân hàng cũng đang “đỏ mắt” tìm DN để cho vay. Ngân hàng nào cũng muốn tìm khách hàng tốt để giải ngân. Chẳng ngân hàng nào muốn giữ tiền trong két, bởi nếu khư khư ôm vốn thì ngân hàng cũng “khó mà sống khỏe”.
Thứ trưởng Bộ Tài chính ví von, tiếp cận tín dụng là điểm giữa của con đường, cả DN và TCTD phải chủ động tìm đến nhau, phải có sự chủ động từ cả 2 phía. Tuy nhiên, trong bối cảnh cầu giảm, nhiều DN không bán được hàng nên chưa có nhu cầu vay vốn, do đó các giải pháp cần phải kiên nhẫn. “Đề nghị NHNN và các NHTM cần tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác thông tin truyền thông về tín dụng để xã hội hiểu, đồng thuận” - Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nói.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh kiến nghị rà soát Thông tư số 39/2016/TT-NHNN của NHNN về điều kiện tín dụng để xem tháo gỡ them cho DN. Về lâu dài, Luật TCTD sửa đổi cần nghiên cứu, đề xuất cơ chế để có thể “ứng vạn biến” trong công tác điều hành.
Ngân hàng và doanh nghiệp "phải đi chung con đường"
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh: Ngân hàng và DN “phải đi chung con đường”. Tuy nhiên, ngân hàng là định chế đặc biệt quan trọng, nên phải đảm bảo an toàn cho hệ thống. Việc điều hành thị trường tiền tệ cũng phải tuân thủ các quy luật của thị trường…
Phó Thủ tướng yêu cầu NHNN tiếp thu các ý kiến, tiếp tục rà soát các quy định, thủ tục, nếu thuộc về chủ quan thì tháo gỡ ngay để phục vụ tốt nhất nhu cầu vay vốn của DN và người dân, nhất là các DN vừa và nhỏ.
Đồng thời, NHNN phân tích sâu sắc hơn nữa các yếu tố liên quan đến cung cấp tín dụng cho DN, nhất là DN vừa và nhỏ; đánh giá kỹ lưỡng khả năng hấp thụ vốn của các nhóm DN; rà soát cơ chế chính sách để sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét quyết định…
Về điều hành lãi suất, đánh giá cao việc các ngân hàng đã có những động thái tích cực, hưởng ứng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong việc triển khai các giải pháp hạ lãi suất cho vay, Phó Thủ tướng đề nghị NHNN và hệ thống ngân hàng tiếp tục triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí hoạt động, hạ lãi suất huy động, để thiết lập mặt bằng lãi suất hợp lý hỗ trợ DN tiếp cận vốn, khắc phục khó khăn, phát triển sản xuất kinh doanh.
Phải thiết lập mặt bằng lãi suất huy động hợp lý thì lãi suất cho vay mới phù hợp. Doanh nghiệp phát triển thì ngân hàng mới phát triển
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái
Phó Thủ tướng đề nghị NHNN, căn cứ vào nghị quyết của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục triển khai các giải pháp điều hành tăng trưởng tín dụng, lãi suất, tỷ giá, kết nối ngân hàng, DN; rà soát, hoàn thiện, tạo môi trường pháp lý đồng bộ cho các TCTD hoạt động công khai, minh bạch; tạo điều kiện cho các DN tiếp cận tín dụng thuận lợi, đảm bảo nhiệm vụ ổn định giá trị đồng tiền, kinh tế vĩ mô, tỷ giá và an toàn hệ thống NHTM.
Phó Thủ tướng cũng đề nghị NHNN và các Bộ, ngành phản ứng chính sách nhanh hơn, thông tin kịp thời để dư luận hiểu, đồng thuận trong quá trình chỉ đạo thực hiện các chính sách tiền tệ; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, cương quyết xử lý nghiêm các trường hợp nhũng nhiễu, gây phiền hà, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm theo đúng quy định của pháp luật…/.
