Năng lực cạnh tranh liên tục được cải thiện
Điểm qua những kết quả thực hiện Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022, Thứ trưởng Trần Duy Đông cho biết, các Bộ, ngành và địa phương đã nỗ lực tháo gỡ những rào cản, vướng mắc, tiếp tục khơi thông nguồn lực trong xã hội nhằm thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Các DN và người dân đã phần nào cảm nhận được sự đồng hành của Chính phủ để hỗ trợ vượt qua giai đoạn khó khăn.
Năm 2022, năng lực cạnh tranh của Việt Nam đã được cải thiện trên nhiều chỉ số. Trình độ phát triển thị trường của Việt Nam qua Chỉ số Tự do kinh tế (do Heritage Foundation - Mỹ thực hiện) đã tăng 6 bậc, từ vị trí 90 năm 2021 lên vị trí thứ 84. Chỉ số phát triển du lịch và lữ hành (Diễn đàn Kinh tế thế giới công bố tháng 5/2022) đã cải thiện 8 bậc so với năm 2019, từ vị trí 60 lên vị trí 52 và Việt Nam được đánh giá là nền kinh tế dẫn đầu về mức độ cải thiện hiệu quả chỉ số này. Cùng với đó, theo xếp hạng của Liên hợp quốc, Chỉ số phát triển Chính phủ điện tử của Việt Nam tiếp tục duy trì thứ hạng 86, nhưng điểm số tiếp tục có sự cải thiện.
Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI 2021) của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng đánh giá chất lượng môi trường kinh doanh có chuyển biến tích cực. Các chính quyền địa phương tiếp tục phát huy tinh thần năng động và ủng hộ sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Chi phí không chính thức có xu hướng giảm trong hầu hết các lĩnh vực thủ tục liên quan đến DN và hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính tại các địa phương cũng được cải thiện.
Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Nguyễn Hoa Cương cho biết, bên cạnh những kết quả đáng chú ý trong triển khai Nghị quyết số 02/NQ-CP, năm 2021 và 8 tháng năm 2022, trên cả nước ước tính đã cắt giảm, đơn giản hóa 1.758/17.687 quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh tại 143 văn bản pháp luật. Cả nước đã thành lập 11.700 bộ phận một cửa các cấp để tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính, trong đó có 56/63 tỉnh thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh.
Niềm tin về triển vọng phục hồi cũng được thể hiện qua số DN gia nhập và tái gia nhập thị trường 11 tháng năm 2022 đạt mức cao nhất trong giai đoạn 11 tháng từ trước đến nay với 194.699 DN, tăng 33,2% so với cùng kỳ năm 2021, gấp 1,3 lần mức bình quân DN gia nhập và tái gia nhập thị trường trong 11 tháng giai đoạn 2017-2021. Trong đó, cả số DN thành lập mới và số DN quay trở lại hoạt động đều đạt mức kỷ lục và số DN quay trở lại hoạt động cũng có sự gia tăng trở lại trong tháng 11/2022, sau 2 tháng liên tiếp có sự sụt giảm.
Doanh nghiệp còn bộn bề khó khăn phía trước
Tuy nhiên, Bộ KHĐT cho biết, nếu so với cùng kỳ năm 2021, trong 11 tháng năm 2022 có tới 132.339 DN rút lui khỏi thị trường, tăng 24,3%. Trong đó, số DN tạm ngừng kinh doanh tăng 34,8%; chờ làm thủ tục giải thể tăng 14,7%; giải thể tăng 13,3%. Thứ trưởng Trần Duy Đông phân tích, từ giữa năm 2022, DN gặp nhiều khó khăn do những biến động khó đoán định trên thế giới khiến chi phí đầu vào tăng cao, thị trường sụt giảm nghiêm trọng. Nhiều DN phải cắt giảm sản xuất, giảm lao động; số DN tạm dừng hoạt động tăng, kéo theo nhiều hệ lụy xã hội.
Trong khi DN rất cần trợ lực từ những gói cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh thì mức độ quan tâm của Bộ, ngành, địa phương dường như chùng xuống, nhiều mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chưa đáp ứng yêu cầu như Chính phủ đã chỉ đạo và cộng đồng DN kỳ vọng. Ở một số lĩnh vực, rào cản thậm chí còn nặng nề hơn, không chỉ gây khó khăn cho DN mà cả với cán bộ thực thi. Vì thế, niềm tin của DN vào cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh bị ảnh hưởng. Thứ trưởng Trần Duy Đông nhận định, việc cải thiện vị trí trên các bảng xếp hạng ngày càng thách thức, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế vừa trải qua giai đoạn khó khăn bởi đại dịch Covid-19 và đang đối mặt với nhiều biến động khó lường.
Ông Nguyễn Hoa Cương cũng đề cập, trong khi DN đang phải gánh chịu áp lực nặng nề bởi chi phí nguyên liệu, phí hạ tầng cảng biển… tăng cao thì vẫn còn nhiều bất cập, tồn tại trong môi trường kinh doanh do nhiều văn bản pháp luật hiện hành chưa đảm bảo tính thống nhất, phù hợp và khả thi làm phát sinh chi phí cho DN, dẫn đến khó khăn cho địa phương trong giải quyết thủ tục đầu tư, kinh doanh. Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến còn nhiều hạn chế, mang tính hình thức, thiếu sự kết nối liên thông thủ tục hành chính trực tuyến giữa các cơ quan quản lý nhà nước.
Do đó, CIEM kiến nghị cần tập trung thực hiện các giải pháp nhằm đẩy mạnh hơn nữa việc cải cách thủ tục hành chính, tạo chuyển biến thuận lợi cho môi trường kinh doanh; kịp thời tháo gỡ khó khăn cho DN nhằm đẩy mạnh sản xuất kinh doanh. Đặc biệt, các Bộ, ngành, địa phương cần thống nhất quan điểm lấy DN làm trung tâm và thực hiện cải cách thể chế vì sự phát triển và khuyến khích sự sáng tạo của DN; coi cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh là nhiệm vụ trọng tâm phải ưu tiên.
Thứ trưởng Trần Duy Đông cũng khẳng định, để tạo động lực cho nền kinh tế phục hồi và tăng trưởng, cải cách môi trường kinh doanh là giải pháp không thể thiếu và cần sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt, tăng tốc hơn nữa của các Bộ, ngành, địa phương./.
Trên bảng xếp hạng toàn cầu, một số chỉ tiêu cải thiện chưa bền vững, không ít chỉ tiêu cụ thể mà chất lượng và thứ hạng của Việt Nam thấp hoặc không được cải thiện, thậm chí suy giảm. Trong đó, Chỉ số Đổi mới sáng tạo giảm 4 bậc (từ thứ 44 năm 2021 xuống thứ 48 năm 2022); Chỉ số Phát triển bền vững duy trì điểm số nhưng giảm 4 bậc (từ thứ 51 xuống 55); Mức độ tham gia Chính phủ điện tử giảm điểm và giảm 2 bậc (từ thứ 70 xuống 72).
