Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc: “Kế hoạch kiểm toán năm bảo đảm chặt chẽ, minh bạch”

Kế hoạch được xây dựng thận trọng

- Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg yêu cầu chấn chỉnh, khắc phục những hạn chế trong hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp hiện nay. Xin ông cho biết việc xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm toán năm được tiến hành như thế nào để tránh trùng lặp, chồng chéo với cơ quan khác?

- Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg là đúng đắn và sát hợp trong tình hình hiện nay, cho thấy sự nhất quán trong chỉ đạo và thể hiện quyết tâm khắc phục sự trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra và kiểm toán, tạo điều kiện để doanh nghiệp tập trung sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế. Việc trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán sẽ cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh, gây khó khăn cho doanh nghiệp, kìm hãm sự phát triển, làm giảm lòng tin của doanh nghiệp.

Nhiều năm qua, KTNN rất cẩn trọng, chủ động phối hợp ngay từ khâu lập kế hoạch kiểm toán năm. Từ tháng 7 hàng năm, KTNN đã chủ động tổ chức làm việc với Thanh tra Chính phủ, gửi văn bản cho các bộ, ngành, Ủy ban Kiểm tra Trung ương để lấy ý kiến; đồng thời xin ý kiến Chủ tịch Nước, Thủ tướng Chính phủ. Sau đó, KTNN tổng hợp và hoàn thiện kế hoạch gửi Ủy ban Tài chính - Ngân sách, Ủy ban Kinh tế, Chính phủ và các Ban Đảng, bộ, ngành liên quan tham gia ý kiến; KTNN gửi kế hoạch kiểm toán năm báo cáo UBTVQH thông qua. Tiếp theo, KTNN trình ĐBQH để lấy ý kiến và tổng hợp, tiếp thu hoàn chỉnh. Trên cơ sở đó, Tổng KTNN ký quyết định ban hành kế hoạch kiểm toán năm trước ngày 31.12 của năm trước. Kế hoạch này được đăng tải công khai trên website KTNN, các phương tiện truyền thông và gửi đến UBTVQH; Thủ tướng, các Phó Thủ tướng; Ủy ban Kiểm tra Trung ương; Thanh tra Chính phủ; Thanh tra các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và HĐND, UBND các tỉnh, thành phố…

         

Làm rõ trách nhiệm khi phát sinh trùng lặp trong thanh tra, kiểm toán                “Thực tiễn cho thấy, kế hoạch kiểm toán của KTNN rất ít trùng lặp với Thanh tra Chính phủ, nhưng thanh tra một số bộ, ngành hoạt động vượt quá năng lực, chức năng của mình, hiệu quả chưa cao. Có bộ thanh tra hầu hết các dự án đầu tư từ Trung ương đến địa phương không theo phân cấp và niên độ ngân sách, không đúng phạm vi quản lý nhà nước của bộ mình. Có những đoàn thanh tra bộ chỉ 5 người thanh tra 78 dự án trong 45 ngày tại 1 tỉnh thì không thể có kết quả cao được.         Vì vậy, theo tôi, thanh tra bộ, ngành nào làm đúng chức năng, phạm vi quản lý nhà nước của ngành đó thì sẽ khắc phục được tình trạng trùng lặp, chồng chéo và tăng chất lượng hoạt động thanh tra. Để nghiêm túc triển khai Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ thì cần phải tiến hành kiểm tra, rà soát và làm rõ trách nhiệm khi phát sinh trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, nhất là tại doanh nghiệp”.         Tổng Kiểm toán Nhà nước     Hồ Đức Phớc

Như vậy, việc xây dựng kế hoạch kiểm toán năm được tiến hành chủ động, thận trọng, có sự phối hợp, tham gia ý kiến của các cơ quan có liên quan và bảo đảm tính khoa học, chặt chẽ, minh bạch và công khai. Bên cạnh đó, Tổng KTNN luôn yêu cầu các đoàn kiểm toán phải nghiêm túc tuân thủ kế hoạch đã được duyệt, chấp hành thực hiện đúng quy trình, chuẩn mực KTNN đã ban hành. Do đó, hoạt động kiểm toán của KTNN trùng lặp với hoạt động của các cơ quan thanh tra, kiểm tra khác là không chính xác, mà các kế hoạch thanh tra, kiểm tra trùng lặp lên kế hoạch kiểm toán của KTNN là có cơ sở.

- Cơ sở pháp lý nào để KTNN xây dựng kế hoạch kiểm toán năm bảo đảm không trùng lặp, chồng chéo với hoạt động thanh tra, kiểm tra của các cơ quan khác, thưa ông?

- Trước hết phải hiểu rằng, KTNN là cơ quan hiến định độc lập. Địa vị pháp lý, vai trò của KTNN đã được quy định trong Hiến pháp năm 2013. Theo đó, “KTNN là cơ quan do QH thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công” (Khoản 1 Điều 118).

Để cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp, Luật KTNN (sửa đổi) năm 2015 đã được QH Khóa XIII thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2016. Một trong những điểm mới quan trọng của Luật là mở rộng phạm vi đối tượng kiểm toán của KTNN. Cụ thể, theo Điều 4: “Đối tượng kiểm toán của KTNN là việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và các hoạt động có liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của các đơn vị được kiểm toán”. KTNN có nhiệm vụ “quyết định kế hoạch kiểm toán hàng năm và báo cáo QH trước khi thực hiện” (Khoản 1 Điều 10). Theo đó, để thực hiện xây dựng kế hoạch kiểm toán năm, KTNN đã căn cứ các quy định pháp luật về KTNN; Chiến lược phát triển KTNN (Nghị quyết số 927/2010/UBTVQH12 ngày 19.4.2010 của UBTVQH); Kế hoạch hành động từng giai đoạn và kế hoạch kiểm toán trung và dài hạn của KTNN; Các văn bản chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước; Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công, các bộ luật liên quan, các văn bản và thực tiễn quản lý, điều hành kinh tế, xã hội, NSNN; các ý kiến tham gia của các cơ quan liên quan và năng lực thực tế của KTNN... Quá trình xây dựng kế hoạch kiểm toán năm của KTNN bảo đảm khoa học, chặt chẽ, minh bạch và công khai như đã nói ở trên.

Tài chính công, tài sản công phải được kiểm toán

- Có ý kiến cho rằng, kiểm toán các dự án đầu tư xây dựng công trình không thuộc thẩm quyền của KTNN. Với tư cách là người đứng đầu KTNN, xin ông cho biết quan điểm về vấn đề này?

- Để xác định các dự án đầu tư xây dựng công trình có thuộc thẩm quyền kiểm toán của KTNN hay không, cần xem xét các quy định của Luật KTNN về chức năng KTNN, đối tượng kiểm toán và đơn vị được kiểm toán.

Điều 9 quy định KTNN có chức năng “đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị đối với việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công”; Đối tượng kiểm toán của KTNN là “việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và các hoạt động có liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của đơn vị được kiểm toán” (Điều 4); Đơn vị được kiểm toán là “cơ quan, tổ chức quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công” (Khoản 3, Điều 3) và đơn vị được kiểm toán thuộc lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình là “Ban quản lý dự án đầu tư có nguồn kinh phí NSNN hoặc có nguồn gốc từ NSNN” (Khoản 9 Điều 55).

Như vậy, theo quy định của pháp luật về KTNN, các dự án đầu tư xây dựng công trình có sử dụng tài chính công, tài sản công, cụ thể là Ban quản lý dự án đầu tư có nguồn kinh phí NSNN hoặc có nguồn gốc từ NSNN thuộc thẩm quyền kiểm toán của KTNN. Trên thực tế, từ khi thành lập đến nay, KTNN đều thực hiện kiểm toán các dự án đầu tư xây dựng công trình có sử dụng kinh phí NSNN hoặc có nguồn gốc từ NSNN đạt nhiều kết quả tích cực. Đặc biệt năm 2016 kiểm toán 1.228 dự án của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, KTNN đã kiến nghị giảm trừ 12.399 tỷ đồng và kiểm toán 27 dự án BOT đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn 107,4 năm so với phương án tài chính ban đầu.

Các dự án đầu tư công xây dựng công trình đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và của từng địa phương, đơn vị. Vì vậy, kiểm tra để phát hiện việc tuân thủ pháp luật, phát hiện thất thoát, lãng phí là nhiệm vụ của KTNN. Đây cũng là nhiệm vụ các cơ quan Kiểm toán tối cao trên thế giới thực hiện thường xuyên, liên tục.

Xin cảm ơn ông!