Hiện nay, người tiêu dùng có vô vàn lựa chọn các sản phẩm trong ngành hàng thực phẩm và đồ uống. Ảnh: TS
Tính chung trong giai đoạn 2014-2016, tăng trưởng kinh tế đạt trung bình 6,29%/năm, cao hơn mức tăng trưởng trung bình 5,52%/năm giai đoạn 2012-2014. Mặc dù năm 2016 tăng trưởng kinh tế không đạt mục tiêu đề ra là mức 6,7%, tuy nhiên mức tăng trưởng 6,21% vẫn được ghi nhận là thành công khi nền kinh tế phải đối mặt với tình trạng hạn hán, lũ lụt và sự cố môi trường biển tại miền Trung. Tăng trưởng kinh tế ổn định là nền tảng cho sự tăng trưởng của ngành thực phẩm và đồ uống khi ngành này chiếm khoảng 15% tổng GDP và đang có xu hướng tăng lên trong thời gian tới. Số liệu nghiên cứu thị trường của Nielsen Việt Nam cho thấy có sự phục hồi đà tăng trưởng ở mảng thực phẩm (4,7%). Năm 2016, quy mô thị trường thực phẩm và đồ uống của Việt Nam được đánh giá vào khoảng 30 tỷ USD.
Việt Nam với dân số hơn 90 triệu người cũng làm tăng tính hấp dẫn của việc tham gia thị trường thực phẩm và đồ uống. Tăng trưởng kinh tế kéo thu nhập bình quân đầu người năm 2016 lên mức 2.200 USD/người/năm, dẫn đến chi tiêu của hộ gia đình Việt Nam cho lương thực, thực phẩm và đồ uống ngày càng tăng cao.
Bên cạnh các DN lớn trong nước như: Vinamilk, TH true milk, IDP, Masan, Cô gái Hà Lan, Nutifood, Habeco, Sabeco, Tribeco, URC, Kinh Đô, Bibica, Hữu Nghị, Tân Hiệp Phát cùng với các công ty nước ngoài như Coca-Cola, PepsiCo, Unilever, Nestlé, San Miguel thì cũng xuất hiện thêm nhiều tập đoàn mạnh tham gia vào ngành hàng này như: Hòa Phát, Hoàng Anh Gia Lai hay Vingroup. Cùng với xu hướng đẩy nhanh quá trình niêm yết cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán của các DNNN ngành thực phẩm, đồ uống trong nước, sự gia nhập thị trường của các tập đoàn lớn trên thế giới sẽ tạo động lực phát triển mạnh cho ngành trong những năm tới.
Tăng trưởng kinh tế ổn định, giá cả hàng hóa thiết yếu có xu hướng tăng nhẹ và tầng lớp trung lưu mở rộng, khách du lịch tăng lên… giúp ngành thực phẩm và đồ uống có cơ sở đạt tốc độ tăng trưởng ở mức hai con số trong năm 2017 và duy trì mức tăng trưởng này đến năm 2019. Theo dự báo của Hãng nghiên cứu thị trường BMI Research thì ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống của Việt Nam sẽ duy trì mức tăng trưởng kép hằng năm cho giai đoạn 2017-2019 là 10,9%.
Bài toán giữ vững thị phần của DN Việt
Một số DN lớn đã xây dựng được hệ thống nhà máy sản xuất trải dài khắp cả nước, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng năng suất, giảm giá thành thông qua việc đạt hiệu suất theo quy mô. Điều này đã giúp các DN lớn ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam cạnh tranh được với hàng hóa đến từ: Trung Quốc hay Thái Lan trong thời gian qua.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, số lượng DN có quy mô vốn lớn vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay như: Vinamilk, Masan, Sabeco hay Vinacafe. Năng lực tài chính hạn chế là điểm yếu của nhiều DN thực phẩm, đồ uống trong giai đoạn hội nhập hiện nay, vì đây là nguyên nhân làm gia tăng chi phí sản xuất do chưa tạo lập được năng suất tăng theo quy mô. Ngoài ra, trình độ quản trị, công nghệ của các DN thực phẩm, đồ uống trong nước nhìn chung vẫn thua kém so với các thương hiệu mạnh của nước ngoài. Trong khi đó, tâm lý “chuộng đồ ngoại” của một bộ phận người tiêu dùng Việt Nam đã làm gia tăng sự hiện diện của ngày càng nhiều các thương hiệu quốc tế trên thị trường nội địa. Nếu không đầu tư đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, tích cực quảng bá thương hiệu thì các DN trong nước sẽ đánh mất thị phần ngay trên chính sân nhà.
Xin dẫn ra một ví dụ, trong năm 2015, Sabeco đã đạt sản lượng 1,38 tỷ lít bia, nhưng năm 2016 thì gần như không có tăng trưởng. Tuy nhiên, Heineken đã lần đầu tiên vượt qua Sabeco để vươn lên vị trí thứ 2 về sản lượng trong ngành bia. Một minh chứng khác cũng cần phải nhắc đến, đó là kể từ năm 2015 thuế suất Thuế Nhập khẩu đối với mặt hàng bánh kẹo giảm xuống còn 0% khiến thị trường bánh kẹo trong nước phải đối mặt với sự xuất hiện ồ ạt của các sản phẩm nhập khẩu từ nhiều quốc gia trong khu vực như: Malaysia, Indonesia, Thái Lan.
Các sản phẩm nhập khẩu rất đa dạng về mẫu mã, chủng loại và chất lượng đã làm gia tăng áp lực cạnh tranh trên thị trường. Chưa bao giờ thách thức trong việc giữ vững thị phần trên thị trường nội địa đặt ra đối với DN sản xuất bánh kẹo trong nước lại nặng nề như hiện nay…
Trước tiến trình hội nhập sâu rộng, nền kinh tế duy trì tăng trưởng ổn định, phong cách tiêu dùng hiện đại và nguồn cung nguyên liệu đầu vào trong nước đa dạng, phong phú, cơ hội dành cho những DN thực phẩm và đồ uống là rất lớn. Tuy nhiên, để giữ vững thị phần, khẳng định vị thế trên thị trường, DN cần phải tập trung khắc phục những điểm yếu hiện tại, phát huy những thế mạnh sẵn có để có thể làm chủ những biến động trên thị trường trong thời gian tới.
PHÚC KHANG
