Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục lập dự toán, thanh toán chi phí tố tụng
Trình bày tóm tắt Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Pháp lệnh Chi phí tố tụng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) và Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung Dự án Pháp lệnh Chi phí tố tụng vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; trong đó, quy định rõ phạm vi điều chỉnh của Pháp lệnh gồm: chi phí tố tụng hình sự, chi phí tố tụng dân sự, chi phí tố tụng hành chính và chi phí tố tụng cho Hội thẩm.
Về các loại chi phí tố tụng (Điều 3), Thường trực Ủy ban Tư pháp đã phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng và quy định tại Điều 3 của Dự thảo Pháp lệnh về 09 loại chi phí tố tụng trên cơ sở cụ thể hóa Điều 169 của Bộ luật Tố tụng dân sự, Điều 370 của Luật Tố tụng hành chính, Điều 135 của Bộ luật Tố tụng hình sự, Điều 130 của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Điều 44 của Luật Giám định Tư pháp.
Liên quan đến trách nhiệm quy định cách tính và nguyên tắc tính chi phí giám định (Điều 40), quá trình chỉnh lý Dự thảo Pháp lệnh có 2 loại ý kiến về vấn đề này. Thường trực Ủy ban Tư pháp tán thành với loại ý kiến thứ nhất, đề nghị chỉ quy định trách nhiệm của các Bộ, cơ quan ngang Bộ có thẩm quyền quản lý tổ chức giám định tư pháp công lập trong việc ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm cơ sở cho tổ chức giám định thu chi phí giám định tư pháp.
Về dự toán, thanh toán kinh phí chi phí tố tụng, Thường trực Ủy ban Tư pháp và TANDTC thống nhất chỉnh lý khoản 2 Điều 72 Dự thảo Pháp lệnh như sau: “Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục lập dự toán, thanh toán chi phí tố tụng”.
Liên quan đến chi phí thù lao cho người tham gia hoạt động tố tụng là người hưởng lương từ ngân sách nhà nước, căn cứ ý kiến của Chính phủ, trên cơ sở ý kiến thống nhất của Ủy ban Tài chính, Ngân sách, TANDTC và các cơ quan có liên quan, Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị Dự thảo Pháp lệnh tiếp tục quy định về chi phí thù lao khi tham gia hoạt động tố tụng, không phân biệt giữa đối tượng được hưởng lương và đối tượng không hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Về thẩm quyền quy định Danh mục chi phí tố tụng, tiếp thu ý kiến của Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Ủy ban Tài chính, Ngân sách và các cơ quan hữu quan, Thường trực UBTP thống nhất với TANDTC đề nghị UBTVQH ban hành Danh mục chi phí tố tụng kèm theo Pháp lệnh này.
Bảo đảm tính bao quát, khắc phục chậm trễ trong công tác tố tụng
Qua thảo luận, các thành viên UBTVQH cơ bản thống nhất với Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Pháp lệnh Chi phí tố tụng của Ủy ban Tư pháp.
Góp ý về thẩm quyền ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm căn cứ xác định chi phí giám định, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đồng tình với loại ý kiến đề nghị chỉ quy định trách nhiệm của các Bộ, cơ quan ngang Bộ có thẩm quyền quản lý tổ chức giám định tư pháp công lập (như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế, VKSNDTC) trong việc ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí làm căn cứ xác định chi phí giám định.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, việc quy định như vậy là phù hợp, vì trong các lĩnh vực giám định như giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, giám định kỹ thuật hình sự đã được giao cho các Bộ, ngành nêu trên quản lý. Đây cũng là nhiệm vụ thường xuyên của các cơ quan này, đồng thời bảo đảm phù hợp với đặc thù của từng tổ chức giám định tư pháp công lập.
Các ý kiến cũng cơ bản tán thành với ý kiến của Ủy ban Tư pháp về quy định người hưởng lương từ ngân sách nhà nước được trả chi phí thù lao khi tham gia hoạt động tố tụng, đồng thời không phân biệt chi phí thù lao giữa người hưởng lương và người không hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Các ý kiến cũng tán thành về mức chi cụ thể cho Hội thẩm là 900.000 đồng/ngày như đề nghị của TANDTC là phù hợp.
Kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, UBTVQH cơ bản nhất trí với nội dung của Dự thảo Pháp lệnh Chi phí tố tụng. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị chỉnh lý lại về mặt kỹ thuật đối với một số nội dung trong Dự thảo Pháp lệnh.
Về Điều 40 quy định trách nhiệm quy định cách tính và nguyên tắc tính chi phí giám định, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị bỏ chữ “ngang Bộ”, bỏ cụm từ “phối hợp với Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp”, đồng thời bổ sung thêm nội dung: giao Chính phủ chỉ đạo các Bộ và cơ quan ngang Bộ có chức năng quản lý nhà nước quy định cách tính và nguyên tắc tính chi phí giám định trong trường hợp giám định tư pháp đối với các lĩnh vực khác. Điều này nhằm bảo đảm tính bao quát, dự phòng các trường hợp xảy ra trong tương lai và khắc phục sự chậm trễ trong công tác giám định, ảnh hưởng đến công tác tố tụng hiện nay.
Tại Phiên họp, với 100% Ủy viên UBTVQH có mặt biểu quyết tán thành, UBTVQH đã thông qua Pháp lệnh Chi phí tố tụng. Pháp lệnh có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025./.
