Tại buổi Tọa đàm, Tiến sĩ Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, Phó Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam thông tin, nếu từ năm 2024 thực hiện chính sách này thì Việt Nam có 1.015 doanh nghiệp FDI bị ảnh hưởng.
Hiện nay, Việt Nam vẫn dùng hai công cụ ưu đãi thuế và giá đất để thu hút đầu tư. Trong cuộc chơi chung này, có 141 quốc gia (chiếm 90% GDP toàn cầu) đã tham gia. Bài toán đặt ra cho Việt Nam là cần xây dựng chính sách để thu hút được các nhà đầu tư chiến lược.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban kinh tế của Quốc hội, trọng tài viên VIAC đánh giá, tác động trước tiên của thuế tối thiểu toàn cầu có thể giảm hiệu quả chính sách ưu đãi thu hút đầu tư nước ngoài. Đầu tiên, chính sách này sẽ tác động đến doanh nghiệp FDI lớn, có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu EUR, nhưng cũng tác động đến tất cả các dự án nhỏ. Vì với nguyên tắc toàn cầu và cộng gộp, có thể dự án nhỏ ở Việt Nam nhưng lại nằm trong mạng lưới kinh doanh toàn cầu của công ty đó thì cũng bị tác động.
Trong những năm qua, Việt Nam dùng công cụ ưu đãi thuế là chủ đạo. Đó là chính sách “miễn 4 giảm 9” (tức miễn 4 năm, giảm 9 năm), ưu đãi 23 lĩnh vực đặc biệt, 7 lĩnh vực ưu đãi thấp hơn; ưu đãi trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao. Theo ước tính sơ bộ, thuế thực tế đối với FDI hiện nay ở Việt Nam là 12,3%, thấp hơn mức tối thiểu toàn cầu là 15%. Thậm chí có một số tập đoàn lớn chỉ ở mức 2,75%-5,95%.
Đáng chú ý là số thuế Việt Nam thu chưa đủ mức 15% thì các nước mà tập đoàn, công ty đa quốc gia đóng trụ sở sẽ được quyền thu.
Ông Phan Đức Hiếu chia sẻ “Chúng ta thắt lưng buộc bụng để ưu đãi cho nhà đầu tư, nhưng phần “hy sinh” đó lại mang về cho các quốc gia có trụ sở công ty".
Các chuyên gia dự Tọa đàm đều thống nhất thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu vừa là thách thức, song cũng là cơ hội cho Việt Nam trong cải thiện môi trường đầu tư.
Tiến sĩ Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright phân tích và cho rằng, có thách thức nhưng cơ hội cũng rất nhiều. Theo ông Tuấn, TP. Hồ Chí Minh là điểm sáng thu hút FDI năm 2022, với tổng 3,94 tỷ USD, tăng 5,4% so với năm 2021, lũy kế còn hiệu lực 11.273 dự án, tổng vốn 55,84 tỷ USD. FDI đóng góp hơn 13% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thu ngân sách đạt hơn 78.000 tỷ đồng, chiếm hơn 17% tổng thu ngân sách của TP. Hồ Chí Minh.
Đề xuất thay đổi tư duy tiếp cận thu hút FDI chất lượng cao, ông Tuấn cho rằng cần bỏ cách tiếp cận ưu đãi thuế trong chiến lược thu hút FDI, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng và bình đẳng.
Tập trung đầu tư vốn nhân lực, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh.
Ông Phan Vũ Hoàng, Phó Tổng Giám đốc Deloitte Việt Nam nhận xét, chất lượng môi trường đầu tư quan trọng hơn cả những ưu đãi. Không thể lấy ngân sách ra để ưu đãi cho nhà đầu tư nước ngoài, thay vào đó nên tăng chất lượng hấp dẫn bằng hạ tầng, sự minh bạch trong quyết định.
Gợi mở một số ưu đãi như chi phí về nghiên cứu phát triển, nhân lực chất lượng cao, Ông Phan Vũ Hoàng cho biết, trong bài toán này, Việt Nam không có quyền lựa chọn, dù muốn hay không cũng phải tham gia một cách khôn khéo. Nếu đủ khôn khéo để thiết kế lại hệ thống chính sách ưu đãi thu hút đầu tư thì chúng ta có vô số cơ hội./.
.jpg "Kinh tế Việt Nam sau gần 40 năm đổi mới: Hành trình chuyển mình để đột phá, vươn cao")
