Việt Nam còn nhiều dư địa để cải cách môi trường kinh doanh

Nhiều chỉ số được cải thiện

Từ năm đầu tiên ban hành Nghị quyết 19/NQ-CP (năm 2014), Chính phủ đã xác định tập trung cải thiện môi trường kinh doanh, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn quy trình xử lý, giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính, giảm chi phí hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước. Nghị quyết 19 lấy mức trung bình về môi trường kinh doanh của khu vực ASEAN, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Báo cáo Doing Business làm mục tiêu phải đạt được. Theo đó, năm 2014, Nghị quyết 19 đặt mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2015, môi trường kinh doanh của Việt Nam đạt mức trung bình của nhóm nước ASEAN-6 dựa theo 5 chỉ tiêu đánh giá xếp hạng môi trường kinh doanh trong Báo cáo Doing Business. Tại các Nghị quyết 19 năm 2015, 2016, 2017 và 2018, mục tiêu đề ra là đạt trung bình ASEAN-4 trên 10 chỉ tiêu của Doing Business.

Nhìn lại 5 năm thực hiện Nghị quyết 19, bà Nguyễn Minh Thảo - Trưởng Ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương - CIEM, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, từ năm 2014, điểm số môi trường kinh doanh của Việt Nam liên tục được cải thiện. Cụ thể, từ năm 2014-2018, môi trường kinh doanh của Việt Nam lần lượt được xếp thứ 78/189 - 90/189 - 82/190 - 68/190 và 69/190 quốc gia và vùng lãnh thổ được xếp hạng. Thứ hạng các yếu tố môi trường kinh doanh của Việt Nam cũng đã có những thay đổi. Đơn cử, trong năm 2018, tuy môi trường kinh doanh của Việt Nam giảm 1 bậc so với năm 2017 nhưng 8/10 chỉ số của Việt Nam đã cải thiện về điểm tuyệt đối, đáng chú ý như: Chỉ số khởi sự kinh doanh, Chỉ số tiếp cận điện năng… Đặc biệt, hiệu quả hoạt động logistics được đánh giá có sự cải thiện nhiều nhất trong thập niên vừa qua, từ xếp hạng 53 năm 2007 lên thứ 39 năm 2018.

Liên quan đến góc độ quản lý của ngành, bà Trần Thị Hồng Minh - Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) - cho biết, Chỉ số khởi sự kinh doanh năm 2018 của Việt Nam đã có bước tiến đáng kể, đạt 84,82/100 điểm theo Báo cáo Doing Business 2019, tăng 2,6 điểm so với năm 2017. Kết quả này đưa Việt Nam xếp hạng thứ 104 về Chỉ số khởi sự kinh doanh, tăng 19 bậc so với năm 2017. Hơn nữa, trong số 3 cải cách về môi trường kinh doanh năm 2018 của Việt Nam được WB đánh giá cao, nổi bật có 2 cải cách thuộc Chỉ số khởi sự kinh doanh, cụ thể là cho phép đăng công bố thông tin đăng ký DN qua mạng điện tử và giảm lệ phí đăng ký DN. WB cũng ghi nhận, quy trình khởi sự kinh doanh ở Việt Nam hiện nay gồm 8 bước, được thực hiện trong 17 ngày, trong khi trung bình khu vực Đông Á và Thái Bình Dương là 6,8 bước, thực hiện trong 25,9 ngày.

Cần quyết tâm cao để cải thiệnđồng đều mọi mặt

Trong 10 chỉ số đánh giá môi trường kinh doanh của WB, Việt Nam có nhiều chỉ số tăng điểm song vẫn giảm bậc, như: Chỉ số cấp phép xây dựng, Chỉ số tiếp cận tín dụng, Chỉ số giao dịch thương mại qua biên giới…, thậm chí Chỉ số nộp thuế và bảo hiểm xã hội tụt tới 45 bậc, còn Chỉ số giải quyết phá sản DN vừa giảm điểm vừa giảm thứ hạng và là điểm trừ lớn nhất của môi trường kinh doanh Việt Nam.

Bình luận về kết quả này, TS. Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng CIEM cho rằng, kết quả cải thiện môi trường kinh doanh mà Việt Nam đạt được không đồng đều, có chênh lệch khá lớn giữa các chỉ số, giữa kết quả thực hiện cải cách của các Bộ, ngành, địa phương. “Nếu cơ quan được giao phụ trách chỉ số đó ý thức được cải cách, nếu Bộ trưởng quyết tâm thay đổi thì đạt được mục tiêu, còn nếu chần chừ, chưa quyết tâm thì kết quả chưa được như mong muốn” - TS. Nguyễn Đình Cung nói và dẫn chứng, Bộ Công Thương thực sự là Bộ tiên phong trong cắt giảm điều kiện kinh doanh, tạo ra nhiều cơ hội mới cho DN tư nhân. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng, Chỉ số tiếp cận điện năng trong 5 năm qua đã tăng từ vị trí 156 thế giới lên thứ 27 - đây là kết quả và kinh nghiệm “rất đáng học hỏi” từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Tại Hội thảo, các đại biểu đều nhấn mạnh, Việt Nam còn nhiều dư địa để cải cách môi trường kinh doanh. “Nếu không muốn tụt hạng, Việt Nam cần phải tiếp tục cải cách và cải cách đột phá hơn” - bà Nguyễn Minh Thảo nêu quan điểm. Chẳng hạn, qua rà soát sơ bộ cho thấy, việc thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa đăng ký kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành vẫn còn nhiều điều kiện kinh doanh không phù hợp mà chưa được cắt giảm.

Đồng quan điểm, bà Trần Thị Hồng Minh cho rằng, mặc dù kết quả đạt được là đáng ghi nhận nhưng vẫn cần nhiều nỗ lực hơn nữa để tiếp tục cải thiện Chỉ số khởi sự kinh doanh. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần rà soát nguyên nhân làm tăng thời gian xử lý hồ sơ đăng ký DN để có giải pháp phù hợp, giải quyết trong 3 ngày làm việc theo đúng quy định của Luật DN.

Tuy nhiên, trên bình diện tổng thể, TS. Nguyễn Đình Cung vẫn đưa ra những đánh giá tích cực: các Nghị quyết 19 đặt mục tiêu cao nhưng khả thi, rõ ràng, cụ thể, đo lường được, giải pháp cụ thể, trách nhiệm rõ ràng. Từ nhiệm kỳ này, Chính phủ, Thủ tướng, các Phó Thủ tướng đã chỉ đạo cụ thể, quyết liệt, mạnh mẽ, nhất quán, thường xuyên và liên tục. Nhờ đó, kết quả đạt được đã rõ nét, khác biệt so với trước và có tác động tích cực đến các DN. Đây là thời điểm cần xem xét, đánh giá những kết quả đạt được và chưa đạt được để có những cách thức đổi mới trong triển khai thực hiện Nghị quyết 19 năm 2019.