Ba đột phá giúp kinh tế Việt Nam đạt 6,5% năm 2023

Thách thức từ cả bên ngoài và nội tại nền kinh tế

Theo Báo cáo Triển vọng Phát triển châu Á (ADO) của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) được công bố hôm nay, ngày 04/4, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2023 sẽ bị hạn chế do suy thoái toàn cầu, chính sách tiền tệ tiếp tục thắt chặt ở các nước phát triển và tác động lan tỏa từ cuộc xung đột Nga - Ukraine.

ADB nhận định, suy thoái kinh tế thế giới trầm trọng hơn trong quý IV/2022 và nhiều khả năng sẽ tiếp tục trong năm 2023. Nhu cầu toàn cầu sụt giảm dự kiến sẽ tác động tới một số lĩnh vực kinh tế của Việt Nam như công nghiệp, thương mại.

Công nghiệp được dự báo sẽ tăng chậm, ở mức 7,5% vào năm 2023, đóng góp 2,7 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP. Cả nhập khẩu và xuất khẩu được dự báo sẽ giảm xuống 7% trong năm nay và năm tới. Tăng trưởng thương mại chậm lại có thể tạo ra thâm hụt tài khoản vãng lai tương đương 1% GDP trong năm nay, trước khi đạt mức thặng dư trở lại vào năm 2024.

Do suy thoái kinh tế toàn cầu, đầu tư nước ngoài của Việt Nam sẽ vẫn bị ảnh hưởng. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký mới giảm 38% và giải ngân giảm 4,9% trong hai tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm trước. Thâm hụt tài khóa trong năm 2023 có thể cao hơn chỉ tiêu thâm hụt của năm là 4,4% GDP.

Nhận định về những thách thức từ bên ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam, chuyên gia kinh tế trưởng quốc gia của ADB - ông Nguyễn Minh Cường - cho biết: Những “cơn gió ngược” xuất hiện từ quý IV/2022 và đã tiếp tục “thổi vào” tất cả các nền kinh tế châu Á, trong đó có nền kinh tế Việt Nam. Chỉ số sản xuất công nghiệp ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam đều sụt giảm. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tương đồng với chỉ số công nghiệp nhưng mức độ sụt giảm rõ ràng từ quý III và quý IV/2022.

Theo báo cáo của ADB, đại dịch kéo dài làm bộc lộ những vấn đề mang tính cơ cấu và cũng là những thách thức chính với nền kinh tế. Thị trường vốn trong nước đang chịu áp lực. Mặc dù sự bất ổn của thị trường vẫn chưa gây ra những rủi ro hệ thống do khả năng chống chịu của các ngân hàng vẫn tốt, song rủi ro ngày càng hiện hữu. Về dài hạn, cần duy trì cải cách lĩnh vực tài chính để giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào nguồn vốn ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trên thị trường vốn.

Về nội tại nền kinh tế, theo ông Nguyễn Minh Cường, có thể thấy, sau 3 năm Việt Nam chống chọi với Covid, những điểm yếu mang tính cơ cấu bắt đầu bộc lộ như thị trường lao động, thị trường vốn. Thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp chịu sức ép lớn. Đáo hạn của trái phiếu doanh nghiệp bất động sản sẽ gây sức ép lên hệ thống tài chính, ngân hàng. Các khoản nợ xấu đang gia tăng cũng là thách thức lớn.

Lạm phát trong nước dù được kiểm soát, sức ép giảm nhưng vẫn có thể tăng nếu giá xăng dầu thế giới biến động. Sức ép lên cán cân thanh toán tăng lên và sức ép lên thị trường ngoại hối vẫn còn tuy có giảm một chút. Bên cạnh đó, rủi ro từ biến đổi khí hậu vẫn rất lớn.

Thực hiện tốt 3 đột phá

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam còn nhiều thách thức từ cả bên ngoài và bên trong nhưng theo ADB, việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ giúp cân bằng những yếu tố bất lợi này. Sản lượng nông nghiệp dự kiến tăng 3,2% trong năm nay do nhu cầu trong nước phục hồi và Trung Quốc mở cửa trở lại, thị trường này chiếm tới 45% kim ngạch xuất khẩu trái cây và rau củ của Việt Nam.

Lượng khách du lịch Trung Quốc bắt đầu quay trở lại từ ngày 15/3 được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích cho ngành du lịch và dịch vụ ở Việt Nam, với dự báo tăng trưởng của ngành đạt 8% trong năm nay.

Đầu tư công sẽ là một động lực then chốt khác cho việc phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm 2023 và 2024, giúp thúc đẩy ngành xây dựng và các hoạt động kinh tế liên quan khác.

Cùng với việc nhanh chóng chuyển sang chính sách nới lỏng tiền tệ trong tháng 3, giải ngân đầu tư công được kỳ vọng mang lại tác động đa chiều, tạo ra động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho nền kinh tế.

Với những cơ sở trên, ADB dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có thể đạt 6,5% vào năm 2023 và 6,8% vào năm 2024.

Tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm 2023 sẽ bị hạn chế do suy thoái kinh tế thế giới, chính sách tiền tệ tiếp tục thắt chặt ở các nước phát triển và tác động lan tỏa từ căng thẳng địa chính trị toàn cầu. Tuy nhiên, chính sách hỗ trợ tăng trưởng thông qua việc nới lỏng tiền tệ và khối lượng lớn đầu tư công kỳ vọng được giải ngân trong năm 2023, cùng với việc mở cửa trở lại của Trung Quốc sẽ giúp Việt Nam đương đầu với những bất lợi này.

Ông Andrew Jeffries - Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam 

Theo chuyên gia Nguyễn Minh Cường, để có thể đạt được tăng trưởng 6,5%, Việt Nam cần thực hiện 3 đột phá: Đột phá thứ nhất là đầu tư công: Năm nay là một trong những năm có khối lượng đầu tư công rất lớn. Chính phủ cam kết giải ngân 30 tỉ USD trong năm nay, trong đó 90% đã được phân bổ cho các bộ, ngành và tỉnh để giải ngân từ tháng 01.

“Nếu Việt Nam không đạt được kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công đề ra thì tăng trưởng kinh tế sẽ khó đạt được 6,5%” - ông Cường nhận định.

Đột phá thứ hai là việc chuyển hướng chính sách của Việt Nam, từ thắt chặt sang nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Ngay trong quý I/2023, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã hai lần hạ lãi suất điều hành.

Việc chuyển hướng này rất đúng đắn và đây là đột phá thứ hai để Việt Nam có thể đạt được tăng trưởng bởi theo ông Nguyễn Minh Cường: “Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế sụt giảm, đặt biệt rủi ro trên thị trường vốn, sức ép lạm phát và tỷ giá giảm, dư địa cho chính sách tiền tệ bắt đầu xuất hiện. Mặt khác, xu hướng hạ lãi suất vẫn nằm trong xu thế chung của thế giới cũng như châu Á và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã đi trước một bước so với nhiều ngân hàng trung ương trong khu vực”.

Cuối cùng, sự mở cửa của Trung Quốc là điều mà Việt Nam cần lưu ý để có tận dụng được những cơ hội nhằm thúc đẩy xuất khẩu, dịch vụ, du lịch, nông nghiệp phát triển trong năm 2023./.