Bảo đảm quyền an sinh của lao động nữ

Mở rộng quyền lợi của lao động nữ

Trong Dự thảo sửa đổi Luật BHXH, liên quan đến quyền lợi BHXH của lao động nữ, Dự thảo Luật bổ sung nhiều quy định nhằm góp phần đảm bảo an sinh tốt hơn cho lao động nữ. Trong đó, Dự thảo Luật bổ sung quy định về trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng. Theo đó, công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng khác thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo. Quy định này nhằm tác động, đảm bảo thu nhập cho mọi người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ cao tuổi.

Cũng nhằm mục đích gia tăng số phụ nữ được hưởng lương hưu, Dự thảo quy định theo hướng giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm. Về bản chất, quy định này có tác động đều đến cả nam và nữ giới, tuy nhiên sẽ có ảnh hưởng tích cực hơn với nữ giới, bởi các số liệu thống kê đã chỉ rõ, phụ nữ có quá trình đóng góp ngắn hơn nam giới.

Theo thống kê, số người rút BHXH một lần chủ yếu là nữ. Đối tượng không được thực hiện đầy đủ các chế độ BHXH chủ yếu là nữ. Vì vậy, việc góp ý các vấn đề liên quan đến quyền của lao động nữ trong Dự thảo Luật BHXH là hết sức cần thiết, từ đó đề xuất các quy định đảm bảo tính khả thi, đảm bảo bình đẳng giới, thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ.

Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu

Đặc biệt, Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định, người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) thì được hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho một con. Quy định này được kỳ vọng sẽ thu hút được sự tham gia của những người lao động không có quan hệ lao động, cũng như đảm bảo sự công bằng về chế độ thai sản giữa những lao động nữ làm việc ở khu chính thức và phi chính thức. Đồng thời, quy định này sẽ góp phần tăng cường bảo vệ sức khỏe của các bà mẹ và trẻ em.

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Thị Thu Hiền (Đoàn Nghệ An), Việt Nam được thế giới đánh giá là nước có chế độ thai sản rộng rãi trong khu vực về cả thời gian nghỉ và tỷ lệ hưởng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 30% lao động nữ trong hệ thống BHXH bắt buộc được thụ hưởng chế độ này, còn phần lớn những người phụ nữ lao động tự do không được tiếp cận loại hình bảo hiểm này. “Nhiều phụ nữ không đủ điều kiện để tiếp cận với các loại hình bảo hiểm nên gánh nặng càng tăng khi họ sinh con. Đối mặt với các khoản chi tiêu gia tăng từ việc sinh con, lại không có thêm thu nhập do gián đoạn việc làm, nhiều phụ nữ phải đi làm sớm trở lại, ảnh hưởng đến sức khỏe và chăm sóc trẻ. Mặc khác, theo Công ước 183 của Tổ chức Lao động quốc tế, chế độ thai sản nên được áp dụng cho tất cả phụ nữ, kể cả những người làm việc trong điều kiện không chính thức” - đại biểu Hiền nói và đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiến tới bao phủ chế độ trợ cấp thai sản cho mọi đối tượng phụ nữ.

Cần tăng mức hưởng trợ cấp thai sản

Đánh giá cao việc Dự thảo Luật đã có những quy định nhằm mở rộng quyền cho lao động nữ, song nhiều ý kiến đề nghị cần nâng mức hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con đối với trường hợp tham gia BHXH tự nguyện.

TS. Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề Xã hội của Quốc hội (nay là Ủy ban Xã hội) - cho rằng, mức hưởng 2 triệu đồng cho một con khi sinh, bao gồm cả trường hợp con bị chết hoặc chết lưu trong Dự thảo Luật là quá thấp, cần nâng mức hỗ trợ này. Bên cạnh đó, ông Bùi Sỹ Lợi cũng đề nghị, chế độ thai sản ngoài hỗ trợ về tiền mặt, cần cân nhắc bổ sung chế độ chăm sóc sức khỏe, khám thai định kỳ. “Hiện nay, chế độ BHXH tự nguyện chưa thực sự thu hút, bổ sung chế độ thai sản phù hợp cũng là điều kiện cần thiết để thu hút lao động trong độ tuổi tham gia” - ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh.

Cũng cho rằng mức hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho một con là rất thấp, đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam) phân tích: Theo tiêu chuẩn quốc tế, phụ nữ cần được nghỉ thai sản ít nhất 14 tuần thì mức này chỉ tương đương 145.000 đồng/tuần, tức là khoảng 600.000 đồng/tháng, bằng 40% mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn. Thực tiễn thời gian qua, Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ cho phụ nữ là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cư trú tại các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn khi sinh con đúng chính sách dân số. Do đó, đại biểu đề xuất mức hưởng chế độ thai sản tối thiểu cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) là 1,5 triệu đồng/tháng (mức chuẩn nghèo nông thôn) trong 14 tuần (3,5 tháng) là phù hợp và vẫn giữ chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Đinh Sỹ Phúc - Chủ tịch Công đoàn Công ty TKG TaeKwang Vina (Khu công nghiệp Biên Hòa 2, TP. Biên Hòa), đề nghị cần tăng thời gian nghỉ việc đi khám thai trong 1 chu kỳ thai sản cho lao động nữ, tạo điều kiện cho họ nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động. Bên cạnh đó, thời gian qua, nhiều lao động nữ chỉ đóng BHXH được 4 hoặc 5 tháng trước khi sinh, theo Luật sẽ không được hưởng các chế độ thai sản. Vì vậy, ông Phúc kiến nghị, lao động nữ đóng BHXH không đủ 6 tháng, trước khi sinh con cần được hưởng chế độ thai sản theo số tháng đã đóng thì mới hỗ trợ được lao động nữ trong giai đoạn khó khăn.

Nhiều ý kiến cũng kiến nghị, Dự thảo Luật cần có những chính sách khác biệt để tạo điều kiện hỗ trợ nữ giới, khỏa lấp những "khoảng trống" khác biệt giới, rút ngắn khoảng cách trong thụ hưởng BHXH giữa phụ nữ và nam giới. Những ý kiến góp ý thiết thực này sẽ được Ban soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu nhằm đảm bảo tính khả thi./.