Ngăn người thu nhập cao tranh thuê, mua NOXH
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5, sáng 19/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi).
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Văn Hiển (Đoàn Lâm Đồng) nêu rõ, chính sách về phát triển và quản lý NOXH để bán, cho thuê, cho thuê mua là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong lần sửa đổi Luật lần này. Tuy nhiên, qua nghiên cứu, đại biểu nhận thấy chính sách này được thể hiện trong Dự thảo Luật chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển phân tích, chính sách và Dự thảo Luật đang đi theo hướng cố gắng bảo đảm cho người có thu nhập thấp và đối tượng chính sách được sở hữu NOXH thay vì bảo đảm cho người dân có quyền có chỗ ở hợp pháp.
Song thực tế, người có thu nhập thấp, nhất là tại các đô thị, chủ yếu là công nhân, người mới đi làm có thu nhập thấp hơn mức trung bình trong khi nhà ở là tài sản quá lớn, quá sức đối với đại bộ phận người có thu nhập thấp nên việc mua, sở hữu một căn hộ, dù là NOXH trả góp cũng là gánh nặng tài chính quá lớn.
“Do đó, nếu cứ gắn mục tiêu này sẽ dẫn đến hệ quả là người dân sẽ khai man các điều kiện như diện tích, thu nhập để hưởng lợi từ việc mua NOXH với giá thấp hoặc người có tiền mượn tên công nhân để đăng ký mua dẫn đến hiện tượng đầu cơ làm cho NOXH không phục vụ đúng đối tượng, mất đi ý nghĩa của nó” - đại biểu nói.
Bất cập nữa được đại biểu chỉ ra là Dự thảo không tách bạch giữa chính sách phát triển NOXH với chính sách quản lý, vận hành NOXH, quá chú trọng đến ưu đãi dành cho bên cung - tức là chủ đầu tư, hơn là ưu đãi dành cho bên cầu - tức là người mua nhà.
Trong khi các doanh nghiệp được ưu đãi về vốn với lãi suất thấp, thời gian vay dài, được miễn thuế, giảm phí tiếp cận đất đai thì người mua nhà nhận được ưu đãi lớn nhất là mức giá nhà thấp.
Hệ quả của chính sách này là các chủ đầu tư thường lựa chọn phân khúc dễ làm hơn là đầu tư phát triển NOXH để bán và thu hồi vốn nhanh hơn, ít chủ đầu tư quan tâm đến phân khúc quản lý, vận hành NOXH, cho thuê NOXH vì phân khúc này thường khó làm và thu hồi vốn chậm.
Từ phân tích trên, đại biểu Nguyễn Văn Hiển đề nghị chính sách về NOXH cần hướng tới các mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn, cụ thể là cần tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển NOXH đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở.
Với định hướng đó, quy định về NOXH phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê và nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên là chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.
Bên cạnh đó, cần tách bạch giữa chính sách phát triển NOXH với chính sách quản lý, vận hành xã hội, tách bạch giữa đầu tư nhà giá rẻ để bán, để thuê mua với đầu tư NOXH để cho thuê.
Đồng thời, tách bạch giữa đầu tư và vận hành NOXH, trong đó Nhà nước sớm hoàn thiện các quy định liên quan đến NOXH cho thuê, tạo cơ sở pháp lý cho việc bố trí các nguồn vốn hỗ trợ phù hợp, đặc biệt là nguồn vốn ngân sách; cũng như thiết lập các tổ chức chuyên biệt quản lý và vận hành NOXH.
Chính sách của Nhà nước cũng cần đặt mục tiêu, lộ trình rất cụ thể để có một số lượng NOXH đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của người dân.
Đồng thời, đại biểu đề nghị sửa đổi lại khái niệm về NOXH trong Dự thảo luật. Theo đó, NOXH chỉ áp dụng hình thức cho thuê, không phải quy định là hình thức mua, cho thuê mua.
“Nếu quy định NOXH chỉ dành cho thuê như kinh nghiệm của các nước sẽ không xảy ra tình trạng người có thu nhập cao tranh mua, thuê NOXH với người có thu nhập thấp, không tạo ra sự bất bình đẳng xã hội” - đại biểu nhấn mạnh và đề nghị nên có quy định tách riêng về nhà giá rẻ với NOXH sẽ hợp lý. Vì nhà giá rẻ có thể mua và cho thuê và bản chất là nhà thương mại còn NOXH thì chỉ nên để cho thuê. Có như vậy thì người dân, nhất là người có thu nhập thấp ở đô thị mới có hy vọng được tiếp cận NOXH.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP. HCM) cũng cho rằng Nhà nước nên đầu tư phát triển NOXH cho thuê. Bởi thực tiễn thời gian qua cho thấy, nếu chỉ tập trung xây dựng NOXH thì người lao động không có khả năng tài chính để mua.
Quy định tiêu chí, thứ tự ưu tiên tiếp cận NOXH
Cùng quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Thái Nguyên) đề nghị, cần xác định rõ, đúng, thống nhất nội hàm NOXH.
“Tôi đề nghị mở rộng hơn khái niệm NOXH. Cần tránh quan niệm bất thành văn NOXH là nhà ở cho đối tượng loại 2, giá rẻ đi cùng chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân đã tồn tại ở một số dự án thời gian qua, nhất là vấn đề nhà ở tái định cư gây bức xúc trong dư luận” - đại biểu phát biểu.
Đại biểu đề xuất, nên chăng đưa khái niệm nhà giá thấp thay cho nhà giá rẻ trong tiếp cận, xây dựng chính sách để thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở, cả NOXH và nhà ở thương mại. Trong đó, Nhà nước sử dụng các công cụ thuế, tín dụng, hỗ trợ đầu tư từ ngân sách, chính sách đất đai để bù vào giá trị cần đầu tư tăng thêm trên nguyên tắc kinh tế thị trường để giảm giá bán, giá thuê nhà cho các đối tượng chính sách và coi đây là nguồn vốn đầu tư cho an sinh xã hội.
Trong khi đó, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) đề nghị, nhằm giải quyết vấn đề bốc thăm may rủi để mua NOXH theo báo chí phản ánh gần đây, ngoài việc quy định các đối tượng được hưởng chính sách về hỗ trợ nhà ở như Dự thảo Luật, cần có quy định về thứ tự ưu tiên, các tiêu chí cụ thể hơn để các đối tượng dễ tiếp cận với NOXH; đồng thời quy định chặt chẽ để không làm phát sinh việc trục lợi chính sách về NOXH.
