Chú trọng nâng cao hiệu quả của kiểm toán chuyên đề

Góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công

Tiếp nối kết quả đạt được những năm trước, năm 2023, KTNN tiếp tục thực hiện nhiều cuộc KTCĐ toàn Ngành. Là đơn vị chủ trì tổ chức nhiều chuyên đề kiểm toán lớn trong năm qua, Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II TS. Lê Đình Thăng cho biết, kết quả KTCĐ đã góp phần cung cấp những thông tin đáng tin cậy, có giá trị để Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp thảo luận, đánh giá các chương trình mục tiêu trọng điểm, các vấn đề kinh tế - xã hội, giám sát, điều hành chủ trương, chính sách phù hợp, đạt hiệu quả cao.

Bên cạnh những kiến nghị xử lý tài chính, kiến nghị cảnh báo và hạn chế tình trạng thất thoát, lãng phí, sử dụng không hiệu quả nguồn lực công, kết quả kiểm toán còn đưa ra những kiến nghị về tồn tại, bất cập về cơ chế, chính sách, văn bản hướng dẫn của Nhà nước; chỉ ra những yếu kém, hạn chế của hệ thống quản lý, kiến nghị khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Theo TS. Lê Đình Thăng, đơn cử như Chuyên đề Công tác lập, phân bổ vốn đầu tư Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội theo Nghị quyết số 43/2022/QH15, qua kết quả kiểm toán cho thấy một số nội dung chính của chính sách hỗ trợ theo Chương trình phục hồi khó hoàn thành trong năm 2022 và năm 2023 theo quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 43/2022/QH15 đề ra về giải ngân thật nhanh để hấp thụ ngay nguồn vốn vào nền kinh tế. Bên cạnh đó, việc thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, công tác tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ của các cơ quan Trung ương, địa phương trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách đầu tư phát triển của Chương trình còn nhiều tồn tại. Các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đề xuất thực hiện chủ yếu là các dự án mới (255/264 dự án), chưa có trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nên khó đáp ứng nguyên tắc giải ngân nhanh, hấp thụ ngay vào nền kinh tế; nhiều đơn vị chậm trễ trong công tác chuẩn bị đầu tư, phê duyệt dự án ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ mục tiêu của Chương trình.

Lựa chọn chủ đề kiểm toán có ý nghĩa quan trọng, là điều kiện tiên quyết xác lập giá trị của một cuộc kiểm toán. Do vậy, cần đầu tư thời gian và nhân lực nghiên cứu, khuyến khích các đơn vị đề xuất các chuyên đề kiểm toán và có đủ thời gian khảo sát, chuẩn bị để đảm bảo chất lượng chủ đề và khả thi trong thực hiện.

TS. Lê Đình Thăng

Một chuyên đề đáng chú ý khác như Chuyên đề Công tác quản lý, sử dụng Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng, qua kiểm toán cho thấy Quỹ chưa xây dựng chiến lược, kế hoạch hoạt động dài hạn, trung hạn theo quy định; chưa tối đa hóa được các nguồn thu có khả năng thu, chưa bao quát, rà soát hết nguồn thu về dịch vụ môi trường rừng theo quy định; việc tổ chức triển khai thực hiện trồng rừng thay thế đối với diện tích đất rừng đã được chuyển đổi mục đích sử dụng tại các địa phương còn hạn chế; một số quy định, cơ chế còn bất cập, vướng mắc.

Để có được những kết quả kiểm toán với nhiều phát hiện nổi bật nêu trên, các đơn vị kiểm toán đã chú trọng và tập trung làm tốt công tác chuẩn bị cho cuộc kiểm toán ngay từ sớm. Trong đó, trên cơ sở phương án kiểm toán năm được giao, các đơn vị chủ trì chủ động thành lập Tổ soạn thảo để nghiên cứu, xây dựng Đề cương hướng dẫn KTCĐ và gửi lấy ý kiến toàn Ngành để nghiên cứu, hoàn thiện trình Tổng Kiểm toán nhà nước phê duyệt trước khi thực hiện. Hình thức tổ chức ngày càng phù hợp hơn và có hiệu quả hơn, góp phần hạn chế sự trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động kiểm toán. Bên cạnh đó là sự phối hợp giữa đơn vị chủ trì và các đơn vị tham gia thực hiện KTCĐ toàn Ngành thuận lợi và chặt chẽ.

Giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề toàn Ngành

Trên cơ sở nhìn nhận thẳng thắn, đánh giá toàn diện những kết quả đạt được, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện kiểm toán, các đơn vị kiểm toán cho rằng, KTNN cần tiếp tục xây dựng, thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả KTCĐ.

Thứ nhất, KTNN cần ban hành hệ thống các quy định, hướng dẫn cho KTCĐ toàn Ngành. Xây dựng, hoàn thiện các đề cương KTCĐ, chú trọng xây dựng, hoàn thiện các tiêu chí đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả. Tăng cường công tác kiểm soát lập Kế hoạch kiểm toán và lập Báo cáo kiểm toán, kiểm tra, giám sát hoạt động của Tổ kiểm toán và kiểm toán viên; yêu cầu chấp hành kiểm toán đầy đủ các nội dung theo đề cương đã được ban hành.

Thứ hai, tiếp tục và nâng cao năng lực của KTNN trong việc xác định và lựa chọn chủ đề kiểm toán. Theo đó, cần nghiên cứu, lựa chọn một chuyên đề kiểm toán trên cơ sở tiếp cận từ chính sách cũng như đối tượng quản lý của các cơ quan Trung ương, địa phương, mang tầm vĩ mô và phạm vi rộng, phục vụ yêu cầu quản lý, phục vụ các nhiệm vụ chính trị của Chính phủ, Quốc hội, những vấn đề về quản lý, hiệu quả đầu tư công đang được dư luận xã hội quan tâm.

Thứ ba, lựa chọn cách thức tổ chức KTCĐ toàn Ngành phù hợp. Các cuộc KTCĐ toàn Ngành cần tổ chức độc lập, hạn chế tổ chức lồng ghép, thực hiện các cuộc kiểm toán chuyên biệt để nâng cao chất lượng kiểm toán toàn Ngành.

Thứ tư, trong công tác xây dựng Đề cương kiểm toán, cần có sự chuẩn bị chu đáo, thời gian nghiên cứu cũng như thu thập thông tin đầy đủ để xây dựng Đề cương kiểm toán. Trong đó, phát huy vai trò tiên phong của đơn vị chủ trì và sự phối hợp chặt chẽ của tất cả các đơn vị ngay từ khâu thu thập thông tin, xây dựng Đề cương.

Thứ năm, nâng cao năng lực kiểm toán viên nhà nước, KTCĐ mang tính chuyên sâu cũng đặt ra yêu cầu cao đối với các kiểm toán viên khi thực hiện nghiệp vụ kiểm toán, đặt ra thách thức trong việc đánh giá tính kinh tế, hiệu quả và hiệu lực của chương trình, dự án. Bên cạnh nâng cao kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ về kiểm toán, KTNN cần không ngừng bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng phân tích các vấn đề kinh tế - xã hội cho kiểm toán viên. Đây là nền tảng quan trọng, tạo năng lực và nâng cao chất lượng kiểm toán nói chung và KTCĐ nói riêng.

Thứ sáu, trong công tác phối hợp của các đơn vị thực hiện kiểm toán, cần tăng cường trách nhiệm và sự phối hợp trong xử lý công việc giữa các đơn vị tham gia KTCĐ. Kiểm toán một lĩnh vực chuyên sâu nhưng lại liên quan đến quản lý của nhiều Bộ, ngành, địa phương thì ngoài sự đầu tư nghiên cứu của đơn vị chủ trì thực hiện KTCĐ cần sự trao đổi, phối hợp của các đơn vị được giao các đầu mối kiểm toán để hoàn thiện đề cương kiểm toán, lập kế hoạch kiểm toán.

Thứ bảy, nâng cao vai trò của các đơn vị tham mưu trong công tác tham mưu hướng dẫn xây dựng phương án kiểm toán năm, thẩm định, xét duyệt Đề cương kiểm toán, Kế hoạch kiểm toán, Báo cáo kiểm toán, phát hiện các chồng chéo cũng như đảm bảo tính thống nhất trong toàn Ngành./.