Chưa thể tăng vốn cho các ngân hàng bằng ngân sách nhà nước

Việc mở rộng tín dụng của các ngân hàng đang bị hạn chế

Có thể thấy, nhu cầu tăng vốn cho các NHTM lớn do Nhà nước nắm giữ 100% vốn hoặc nắm cổ phần phần chi phối, cụ thể là 4 ngân hàng: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank), Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) là vấn đề nóng bỏng, liên tiếp được nhắc đến trong thời gian qua. Trong điều kiện tăng vốn của các ngân hàng hiện gặp nhiều khó khăn, tại cả hai kỳ họp Quốc hội năm 2019, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đều kiến nghị cho phép sử dụng NSNN để tăng vốn điều lệ cho 4 ngân hàng này.

Trong báo cáo gửi đến các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8, NHNN cho biết, các NHTM do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ vẫn tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD). NHNN giám sát chặt chẽ việc triển khai giải pháp cơ cấu lại của các NHTM nhà nước, kịp thời yêu cầu rà soát, điều chỉnh phương án phù hợp với thực tiễn hoạt động để khắc phục các yếu kém. Đến cuối tháng 8/2019, vốn điều lệ của 4 NHTM nhà nước trên đạt 139.000 tỷ đồng, tăng 0,8% so với cuối năm 2018; tổng tài sản đạt 5.081.000 tỷ đồng, tăng 5,29%, chiếm 43,01% toàn hệ thống; cho vay thị trường 1 đạt 3.652.000 tỷ đồng, chiếm 47,9%.

Tuy nhiên, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng cho biết, việc mở rộng tín dụng của các NHTM nhà nước đang bị hạn chế do phải đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn trong điều kiện vốn điều lệ của các ngân hàng này chậm tăng trưởng, đặc biệt là đối với Agribank và Vietinbank. Do đó, để tăng cường năng lực tài chính cho các NHTM nhà nước, bảo đảm thực hiện đúng các quy định về tỷ lệ an toàn, đáp ứng mức đủ vốn theo chuẩn mực vốn Basel II, NHNN đang tích cực phối hợp với Bộ Tài chính xử lý vấn đề tăng vốn cho các ngân hàng này theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, NHNN cũng tập trung chỉ đạo Agribank và các đơn vị liên quan nghiên cứu, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là về các quy định pháp lý để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa Agribank và đã có Tờ trình Thủ tướng Chính phủ báo cáo, đề xuất việc xử lý tài chính đặc thù liên quan đến cổ phần hóa Agribank.

Theo Thống đốc Lê Minh Hưng, việc nâng cao năng lực tài chính thông qua tăng vốn điều lệ của NHTM nhà nước nhằm đảm bảo vai trò chủ đạo của các ngân hàng này trên thị trường tài chính tiền tệ thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Tổng số vốn cần đầu tư, bổ sung cho các ngân hàng này là khá lớn để đảm bảo đáp ứng yêu cầu tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo Basel II trong khi nguồn lực Nhà nước có thể được sử dụng để tăng vốn cho các ngân hàng này cũng hết sức hạn chế.

Cần sớm có phương ántăng vốn

Việc tăng vốn cho NHTM nhà nước đã được đặt ra trong Đề án Tái cơ cấu hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 theo Quyết định số 1058/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với NHNN, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cân đối, bố trí nguồn để tăng vốn điều lệ cho các NHTM do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ đến năm 2020 để đáp ứng đủ vốn theo chuẩn mực vốn của Basel II theo phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 25/2016/QH14, Nghị quyết số 26/2016/QH14 và Nghị quyết số 1023/NQ-UBTVQH13, trong trung hạn từ 2016-2020 không bố trí NSNN để tăng vốn tại các NHTM nhà nước. Do đó, từ thực tế hiện nay, NHNN đề xuất Chính phủ kiến nghị Quốc hội sửa các Nghị quyết trên hoặc ban hành một Nghị quyết mới theo hướng cho phép sử dụng NSNN để tăng vốn điều lệ cho các NHTM nhà nước.

Trước đề nghị của NHNN, tại Kỳ họp thứ 8, một số đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung giải pháp tăng vốn điều lệ cho các NHTM có vốn nhà nước vào Dự thảo Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020, trình Quốc hội thông qua. Tuy nhiên, báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về Dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc tăng vốn điều lệ cho các NHTM có vốn nhà nước là việc hệ trọng, đang được thẩm tra, báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo đúng quy trình. Vì vậy, trong Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 đã được Quốc hội thông qua chưa có phương án về tăng vốn cho các NHTM nhà nước.

Trong Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10/2019 ban hành mới đây, Chính phủ giao Thống đốc NHNN thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ báo cáo Quốc hội về phương án tăng vốn điều lệ của các NHTM có vốn nhà nước. Theo các chuyên gia, việc sớm đưa ra phương án tăng vốn cho các NHTM có vốn nhà nước là vấn đề cấp bách, nhằm đảm bảo vai trò chủ đạo của các ngân hàng này trong điều tiết kinh tế thị trường, đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD cũng như đóng góp cho tăng trưởng kinh tế.