Chưa tìm được tiếng nói chung
Nước Mỹ đã chạm ngưỡng giới hạn vay nợ 31.400 tỷ USD hồi tháng 1 vừa qua. Bộ Tài chính nước này đã phải áp dụng các biện pháp đặc biệt để có thể tiếp tục trang trải cho các hoạt động của chính phủ.
Tuy nhiên, nếu mức trần nợ không được nâng lên hoặc bị đình chỉ, chính phủ có nguy cơ không thực hiện được các khoản thanh toán, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế.
Trong một bức thư gửi Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết cơ quan này khó có thể đáp ứng tất cả các nghĩa vụ thanh toán của Chính phủ Mỹ vào tháng Sáu, đồng nghĩa nước này sẽ vỡ nợ nếu Quốc hội không đưa ra bất cứ hành động nào.
Bộ Tài chính Mỹ cũng điều chỉnh hạn chót tiềm năng (còn gọi là "Ngày X") từ ngày 5/6 trước đó lên ngày 1/6, sau khi tính đến các khoản thu thuế tháng Tư. Tuy nhiên, "Ngày X" vẫn có khả năng xảy ra chậm hơn vài tuần so với mốc ngày 1/6.
Nếu Quốc hội Mỹ không đưa ra hành động trước thời hạn mới do Bộ Tài chính đưa ra, chính phủ nước này có thể rơi vào tình trạng vỡ nợ chưa từng có đối với một số hóa đơn.
Lãnh đạo đa số Thượng viện Chuck Schumer thuộc đảng Dân chủ đầu tuần trước đã bắt đầu "dọn đường" cho một cuộc bỏ phiếu dự luật đình chỉ trần nợ công 31.400 tỷ USD trong hai năm mà không cần điều kiện.
Tuy nhiên, các đảng viên Cộng hòa tại Thượng viện và Hạ viện đã nhiều lần nói rằng họ sẽ không bỏ phiếu cho một biện pháp như vậy. Thay vào đó, họ ủng hộ một dự luật được Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua vào tuần trước. Đề xuất chấp nhận nâng giới hạn nợ công thêm 1.500 tỷ USD hoặc cho đến ngày 31/3 năm sau, tùy theo điều kiện nào đến trước. Đổi lại là khoản cắt giảm chi tiêu trị giá 4.500 tỷ USD trong 10 năm. Các khoản cắt giảm sẽ ảnh hưởng tới phí chăm sóc sức khỏe cho người nghèo, cũng như các biện pháp ưu đãi thuế đối với năng lượng Mặt Trời và các nguồn năng lượng thân thiện với khí hậu khác.
Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát và chính Tổng thống Biden đã khẳng định sẽ không thông qua biện pháp nêu trên.
Tổng thống Biden dự kiến họp tại Nhà Trắng vào ngày 9/5 với Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell và các thành viên chủ chốt của đảng Dân chủ tại Quốc hội Mỹ để thảo luận về vấn đề này.
Theo giới quan sát, "cuộc chiến" về trần nợ công của Mỹ có thể sẽ kéo dài trong nhiều năm tới, khi các chương trình phúc lợi như an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe chiếm phần lớn nhất trong ngân sách và dự kiến sẽ tăng lên đáng kể khi dân số nước này ngày một già đi.
Điều gì xảy ra nếu Mỹ vỡ nợ
Trong thập kỷ qua, bế tắc lập pháp liên quan tới trần nợ công tại Mỹ phần lớn đều được giải quyết trước khi ảnh hưởng của chúng có thể lan ra ra thị trường. Tuy nhiên, kịch bản đó không phải lúc nào cũng xảy ra: tình trạng bế tắc kéo dài trong năm 2011 đã khiến Standard & Poor's lần đầu tiên hạ mức xếp hạng tín dụng của nước này, khiến thị trường tài chính chao đảo.
Goldman Sachs trong một ghi chú nghiên cứu cho biết chỉ số S&P 500 đã giảm 15% trong cuộc khủng hoảng năm 2011. Các cổ phiếu có doanh số bán hàng liên quan nhiều nhất tới chi tiêu liên bang của Chính phủ Mỹ giảm 25% vào cùng giai đoạn trên.
Theo giới chuyên gia, nguy cơ vỡ nợ gia tăng tại Mỹ có thể thúc đẩy một số nhà đầu tư chuyển tiền sang chứng khoán quốc tế và trái phiếu chính phủ nước ngoài. Đồng thời, khả năng vỡ nợ tiềm ẩn cũng có thể dẫn đến một đợt tháo chạy sang các thị trường trú ẩn an toàn, đẩy lợi suất trái phiếu kho bạc xuống thấp hơn.
Một vụ vỡ nợ thực tế của Mỹ có thể dấy lên những “làn sóng” chấn động khắp thị trường tài chính toàn cầu. Các nhà đầu tư sẽ mất niềm tin vào khả năng thanh toán trái phiếu của Mỹ, vốn được coi là một trong những khoản đầu tư an toàn nhất và đóng vai trò là nền tảng xây dựng cho hệ thống tài chính thế giới.
Wendy Edelberg, nhà nghiên cứu kinh tế cấp cao tại Viện Brookings, cho biết nếu điều đó xảy ra, Bộ Tài chính có thể sẽ thực hiện kế hoạch dự phòng mà họ đã chuẩn bị vào năm 2011, khi nước Mỹ đối mặt với tình huống tương tự.
Theo kế hoạch này, Bộ Tài chính sẽ không để trái phiếu kho bạc vỡ nợ, và sẽ tiếp tục trả lãi cho những trái phiếu chính phủ đến hạn. Nhưng các khoản thanh toán khác, chẳng hạn như cho các nhà thầu của chính phủ, người thụ hưởng chế độ an sinh xã hội hoặc các nhà cung cấp dịch vụ cho chương trình bảo hiểm y tế cho người cao tuổi Medicare, có thể sẽ bị trì hoãn. Việc chính phủ đóng cửa khó có thể xảy ra, mặc dù tiền lương của người lao động trong khu vực công có thể chưa được giải ngân.
Ngoài ra, nhà kinh tế Nancy Vanden Houten tại công ty tư vấn kinh tế Oxford Economics cho biết, ngay cả khi kịch bản vỡ nợ không xảy ra, tình huống gần như vậy "sẽ gây xáo trộn cho thị trường và nền kinh tế."
Nhà kinh tế Bernard Yaros của công ty phân tích Moody's Analytics đã đưa ra những điểm tương đồng với cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, khi Quốc hội không thông qua kế hoạch cứu trợ cho các ngân hàng, dẫn đến một đợt bán tháo trên thị trường chứng khoán.
Ông Yaros nói thêm, lãi suất sẽ tăng đột biến, đặc biệt là lợi suất trái phiếu kho bạc và lãi suất thế chấp, điều đó sẽ dẫn đến chi phí vay cao hơn cho người tiêu dùng và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể thu hẹp chi tiêu, trong khi niềm tin của người tiêu dùng yếu đi và gây tổn hại cho nền kinh tế.
Hội đồng Cố vấn Kinh tế đã cảnh báo rằng nếu Chính phủ Mỹ ngừng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính, những cú sốc kinh tế có thể khiến hơn 8 triệu người mất việc làm vào mùa Hè này và GDP giảm khoảng 6%.
