Công nghệ mới thông minh nhưng sẽ không thay thế được kiến thức và kinh nghiệm của kiểm toán viên cao cấp

Thưa ông, trên vai trò lãnh đạo một công ty kiểm toán lớn tại Việt Nam, ông đánh giá như thế nào về thị trường dịch vụ kế toán - kiểm toán của nước ta trong năm 2017?

Năm 2017, do nền kinh tế Việt Nam có tốc độ tăng trưởng cao nên thị trường dịch vụ kiểm toán dự kiến cũng đạt được mức tăng trưởng khả quan. Trong xu hướng chung ấy của ngành kiểm toán, mức tăng trưởng doanh thu dịch vụ kiểm toán của KPMG Việt Nam cũng duy trì ở mức ổn định, cao hơn năm 2016.

         

Ông Trần Anh Quân - Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH KPMG Việt Nam

Dựa trên cơ sở tăng trưởng của năm 2017 và dự báo của các tổ chức trong và ngoài nước về tình hình kinh tế - xã hội của năm 2018, có thể hy vọng hoạt động của ngành kiểm toán sẽ tăng trưởng khá trong năm tới. Tuy nhiên, do thị trường đã có nhiều công ty kiểm toán cạnh tranh và do phí dịch vụ của các công ty kiểm toán lớn tương đối cao nên nhiều khách hàng là doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) chưa sẵn sàng trả mức phí hợp lý cho dịch vụ kiểm toán chất lượng mà thường lựa chọn sử dụng dịch vụ của công ty kiểm toán nhỏ với mức phí thấp hơn.

Nói cách khác, thị trường kiểm toán của các công ty kiểm toán lớn sẽ khó có thể mở rộng quy mô vì số lượng DN lớn thuộc diện cần kiểm toán hàng năm đã ổn định, khách hàng mới chủ yếu là DNVVN mới thành lập, trong khi những DN này lại không lựa chọn công ty kiểm toán lớn vì mức phí cao.

Với đặc điểm như vậy, nhu cầu tuyển dụng đối với các ứng viên về cơ bản cũng sẽ không thay đổi so với trước đây. Các công ty kiểm toán thường yêu cầu ứng viên phải có tố chất phù hợp với nghề kiểm toán, đó là sự chính trực, tính kiên trì và khả năng học hỏi. Bên cạnh đó, các công ty kiểm toán sẽ yêu cầu ứng viên được tuyển dụng phải có cam kết làm việc lâu dài tại công ty.

Về chất lượng ứng viên, thường thì các kiểm toán viên có chứng chỉ kiểm toán quốc tế như ACCA, CPA Australia… sẽ có trình độ và kiến thức tốt hơn so với những người chưa có các chứng chỉ quốc tế bởi họ đã đầu tư nhiều cho việc nghiên cứu và học tập. Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là tất cả kiểm toán viên có chứng chỉ kiểm toán quốc tế đều có trình độ cao hơn, lợi thế của họ là chính là quá trình đầu tư lâu dài cho nghề nghiệp.

Thời gian gần đây, Cách mạng công nghiệp 4.0 được nói đến như một yếu tố có thể tạo nên sự bứt phá ngoạn mục trên nhiều lĩnh vực, ngành nghề. Tại các công ty kiểm toán độc lập, cuộc cách mạng này đã lan tỏa như thế nào, thưa ông?

Theo các chuyên gia, Cách mạng công nghiệp 4.0 có thể sẽ tác động lớn đến ngành kiểm toán. Trong vài năm trở lại đây, nhiều công ty kiểm toán lớn trên thế giới đã bắt đầu nghiên cứu, phát triển các công nghệ phân tích dữ liệu, công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo và thử nghiệm kiểm toán trên các công nghệ này với mục đích hỗ trợ kiểm toán viên khi ra các quyết định chuyên môn phức tạp.

Công nghệ mới trong ngành kiểm toán tương tự như việc tự động hóa trong ngành công nghiệp. Ví dụ, khi đưa dữ liệu vào phần mềm phân tích, nó sẽ cho biết rõ các dòng giao dịch, kiểm toán viên có thể nhận rõ giao dịch nào bình thường, giao dịch nào bất thường để tập trung kiểm toán vào những lĩnh vực có rủi ro cao hơn, không còn phải thực hiện một cách dàn trải. Phần mềm đó còn đưa ra kết quả so sánh thông tin của DN này với dữ liệu thống kê của ngành, giúp kiểm toán viên có thể lựa chọn những phần có rủi ro cao để kiểm toán.

Việc áp dụng những công nghệ đó trong hoạt động kiểm toán sẽ giúp giảm thiểu lao động giản đơn, giảm thiểu các thủ tục, các thao tác thủ công, lặp đi lặp lại, giúp cho quá trình kiểm toán nhanh hơn, hiệu quả hơn. Chính vì vậy, nó cũng đòi hỏi kiểm toán viên phải am hiểu về các công nghệ mới.

Một số công ty kiểm toán trên thế giới đã thử nghiệm kiểm toán đối với những khách hàng có đủ điều kiện áp dụng. Tuy nhiên, để áp dụng rộng rãi phương thức này thì cần phải có thời gian. Bởi lẽ, hiện mới chỉ có số ít khách hàng đồng ý cho công ty kiểm toán sử dụng toàn bộ dữ liệu của họ để đưa vào phần mềm phân tích, còn lại đa số khách hàng không muốn làm như vậy, họ vẫn muốn sử dụng phương pháp kiểm toán truyền thống do e ngại vấn đề bảo mật. Một số công ty kiểm toán tại Việt Nam trong đó có KPMG cũng đã từng bước áp dụng công nghệ mới trong hoạt động kiểm toán, song trên thực tế, các công nghệ này vẫn phải có thêm quá trình phát triển và hoàn thiện.

Trước mắt, công nghệ phân tích dữ liệu có thể ngay lập tức giúp kiểm toán viên có cái nhìn tổng quát và sâu sắc hơn khi đánh giá các số liệu kế toán của khách hàng. Song, theo quan điểm của tôi, dù các công nghệ mới có thông minh hơn các công cụ kiểm toán hiện tại thì trong tương lai gần nó cũng chỉ thay thế được một số công việc thủ công lặp đi lặp lại chứ không thay thế được hoàn toàn kiến thức và kinh nghiệm của kiểm toán viên cao cấp.

Xin trân trọng cảm ơn ông!