của TCTD. Ảnh: Internet
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) vừa đưa ra lấy ý kiến đối với Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều và ngưng hiệu lực thi hành khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 của Thống đốc NHNN quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán TPDN.
Kiểm soát rủi ro, tăng trách nhiệm của ngân hàng
Theo NHNN, kết quả thanh tra, giám sát hoạt động mua bán TPDN của các TCTD cho thấy hoạt động này còn tiềm ẩn rủi ro do chưa có quy định điều kiện phát hành trái phiếu về năng lực tài chính; cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn của các khoản phát hành trái phiếu chưa chặt chẽ.
Điều này dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp thông qua việc phát hành nhằm mục đích đặt cọc, góp vốn, mua cổ phần, hợp tác kinh doanh, bổ sung vốn lưu động hoặc thực hiện tăng vốn lớn trong thời gian ngắn để chứng minh năng lực tài chính.
Kết quả thanh gia, giám sát còn cho thấy nhiều trường hợp tài sản bảo đảm của doanh nghiệp là quyền sử dụng đất nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất thuê trả tiền hằng năm chưa đủ điều kiện để nhận làm tài sản bảo đảm; hợp đồng thế chấp chưa công chứng và chưa thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định của pháp luật.
Tỷ lệ trái phiếu có tài sản bảo đảm lớn nhưng thực tế chất lượng tài sản bảo đảm không cao, điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về khả năng thu hồi nợ của ngân hàng khi doanh nghiệp phát hành mất khả năng thanh toán.
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và giao NHNN khẩn trương rà soát việc các TCTD mua, bán TPDN để kịp thời sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN. Đồng thời, Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững giao NHNN rà soát các quy định liên quan đến đầu tư TPDN cho đồng bộ, phù hợp với chính sách phát triển thị trường TPDN của Chính phủ.
Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN là cần thiết nhằm phù hợp với tình hình thị trường TPDN, thực tiễn hoạt động của TCTD, góp phần kiểm soát chặt chẽ rủi ro, tăng cường trách nhiệm của TCTD.
Đảm bảo an toàn hoạt động mua, bán trái phiếu doanh nghiệp của ngân hàng
Nhằm góp phần đảm bảo an toàn hoạt động mua, bán TPDN của TCTD, Dự thảo Thông tư bổ sung một loạt các quy định như: Hệ số nợ phải trả (bao gồm cả khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành) của doanh nghiệp phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp phát hành.
TCTD chỉ được mua TPDN phát hành, trong đó có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị trái phiếu theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ TPDN.
Khi mua TPDN phát hành trong đó có mục đích thực hiện bảo đảm nghĩa vụ, TCTD phải phong tỏa số tiền mua trái phiếu cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm.
TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho doanh nghiệp phát hành, bên bán trái phiếu.
Dự thảo Thông tư còn bổ sung các tiêu chí cụ thể xác định phương án khả thi và các tiêu chí cụ thể xác định doanh nghiệp phát hành trái phiếu có khả năng tài chính để đảm bảo thanh toán đủ gốc và lãi trái phiếu đúng hạn theo quy định. Việc bổ sung các tiêu chí này nhằm góp phần đảm bảo dòng tiền thu được từ phát hành trái phiếu sử dụng đúng mục đích.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thanh tra của cơ quan quản lý, Dự thảo Thông tư quy định cụ thể về thẩm định, kiểm tra, giám sát sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu nhằm đảm bảo việc thẩm định, quyết định mua TPDN, kiểm tra, giám sát tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp chặt chẽ, tuân thủ quy định của pháp luật, giám sát được việc sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu của doanh nghiệp phát hành, bên nhận bảo đảm.
Nhằm đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng, Dự thảo quy định TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ trái phiếu của doanh nghiệp phát hành đảm bảo số tiền thu từ phát hành trái phiếu được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD và theo quy định nội bộ. Trường hợp phát hiện doanh nghiệp phát hành, bên nhận bảo đảm sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu không đúng mục đích tại phương án, cam kết thì TCTD yêu cầu doanh nghiệp phát hành mua lại trái phiếu trước hạn.
Điều 2 Dự thảo Thông tư này đưa ra quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN đến hết ngày 31/12/2023.
Trong thời gian kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023, TCTD chỉ được mua lại TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM TPDN chưa niêm yết (sau đây gọi là TPDN chưa niêm yết) mà TCTD đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán.
Điều kiện kèm theo là: Đáp ứng các quy định tại Điều 4 Thông tư 16/2021/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 2 Điều 1 Thông tư này). Bên mua TPDN này từ TCTD thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua trái phiếu; doanh nghiệp phát hành trái phiếu được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN./.
