Quang cảnh buổi Hội thảo. Ảnh: THANH TÙNG
Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Đẩy mạnh CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới” được tổ chức mới đây, Trưởng ban Kinh tế T.Ư Vương Đình Huệ khẳng định, quá trình CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn của nước ta trong những năm qua đã đạt được những thành tựu quan trọng. Điển hình như việc tăng trưởng GDP của khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản trong 30 năm đổi mới luôn đạt bình quân 3,7%/năm. Tính đến năm 2014, đóng góp GDP của khu vực này trong nền kinh tế là hơn 18%, tỷ trọng lao động nông nghiệp giảm từ 70% (những năm 1990) còn khoảng 47%. Kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 30 tỷ USD năm 2014.
Thành công này có nguyên nhân quan trọng từ việc Đảng và Nhà nước đã tăng cường đầu tư, dành nhiều ưu đãi cho phát triển nông nghiệp, nông thôn. Theo ông Nguyễn Viết Lợi - Viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách tài chính (Bộ Tài chính), đầu tư từ NSNN cho nông nghiệp, nông thôn trong những năm qua liên tục được mở rộng. Tỷ lệ chi cho nông nghiệp, nông thôn trong tổng chi NSNN đã tăng từ 32,8% năm 2008 lên 41,3% năm 2013.
Trong giai đoạn 2009-2013, tổng số vốn đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn đạt 520.441 tỷ đồng, bằng 51,67% tổng số đầu tư cho phát triển từ nguồn NSNN và trái phiếu chính phủ, tăng 2,62 lần so với 5 năm trước đó. Trong giai đoạn 2011-2014, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã huy động được 591.170 tỷ đồng. Ngoài ra, trong giai đoạn 2014-2016, Thủ tướng Chính phủ đã phân bổ thêm 15.000 tỷ đồng từ nguồn trái phiếu chính phủ cho Chương trình này. Bên cạnh đó, vốn tín dụng cho khu vực nông nghiệp, nông thôn cũng luôn duy trì được tốc độ tăng trưởng cao hơn tốc độ tăng chung của nền kinh tế, bình quân đạt 21,6%/năm. Tổng dư nợ toàn khu vực năm 2014 ước đạt 760.000 tỷ đồng.
Đại diện Ngân hàng nhà nước Việt Nam cũng khẳng định, nông nghiệp, nông thôn được xác định là 1 trong 5 lĩnh vực mà ngành ngân hàng ưu tiên đầu tư vốn. Theo số liệu thống kê, đến cuối tháng 7/2015, dư nợ tín dụng nông nghiệp, nông thôn tăng khoảng 8,31% so với cuối tháng 12/2014, chiếm 19% tổng dư nợ cho vay toàn nền kinh tế cùng thời điểm. Tất cả các khoản vay này đều được hưởng lãi suất ưu đãi.
Tiếp tục khuyến khích đầu tư
Những chính sách ưu đãi trên đã góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta trong những năm qua. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, so với nhu cầu phát triển nguồn lực đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn như vậy còn rất thấp. Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số lượng vốn đầu tư cho sản xuất nông lâm nghiệp và thủy sản giai đoạn 2009-2013 tăng 67% so với 5 năm 2004-2008, nhưng tỷ trọng đầu tư cho nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản lại giảm dần, từ mức chiếm 8,5% vốn đầu tư toàn xã hội trong năm 2003, giảm xuống chỉ còn 5,3% năm 2013.
Cùng với đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào nông nghiệp, nông thôn cũng rất hạn chế so với các lĩnh vực khác và có xu hướng giảm dần: Năm 2011 vốn FDI vào nông nghiệp là 130,7 triệu USD, năm 2012 còn 99,35 triệu USD, đến năm 2013 giảm xuống còn 86,73 triệu USD. Đầu tư tư nhân vào nông nghiệp cũng được đánh giá chưa tương xứng với tiềm năng. Cụ thể, tỷ trọng DN đầu tư vào sản xuất nông nghiệp năm 2014 chỉ chiếm 1,01% trong tổng số DN của cả nước, phần lớn là quy mô vốn nhỏ, trong đó số DN có quy mô vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm 55%.
Trước thực trạng này, Bộ NN&PTNT cho biết đang xây dựng Nghị định khuyến khích đầu tư nước ngoài vào nông nghiệp, nông thôn. Theo đó, Nhà nước sẽ có nhiều ưu đãi đối với các DN nước ngoài trong việc tiếp cận nguyên liệu, tài nguyên; có chính sách bảo lãnh thực hiện các dự án lớn; thực hiện chính sách thuê đất, chính sách tích tụ đất, chính sách hỗ trợ liên kết khi có yêu cầu. Nghị định cũng xem xét ưu đãi thuế Thu nhập DN đối với các DN có vốn FDI đầu tư vào địa bàn đặc biệt khó khăn, hoặc đầu tư vào sản xuất máy móc thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, có nhiều chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất và thuê đất cho DN. Dự kiến, Nghị định sẽ được trình Chính phủ ban hành vào quý III/2015.
Theo Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, để thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn, Nhà nước cần xây dựng quỹ tín dụng riêng ưu tiên cho phát triển nông nghiệp, nông thôn, ưu tiên hỗ trợ tín dụng cho các DN có liên kết áp dụng khoa học công nghệ mới, sản xuất vật tư thiết bị phục vụ sản xuất và chế biến nông sản. Xây dựng cơ chế chính sách thúc đẩy cho vay theo chuỗi giá trị, cho nông dân vay qua liên kết với DN.
Bên cạnh những giải pháp trên, nhiều chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, hiện các chính sách để khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn không ít, nhưng những chính sách này chưa thực sự đi vào cuộc sống. Do vậy, điều quan trọng là các cơ quan quản lý nhà nước cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho người dân và DN đầu tư thuận lợi nhất.
THANH TÙNG
