Kenya đứng trước nguy cơ mất tài sản chiến lược vì nợ nước ngoài

Dự án SGR được xem là dự án tham vọng nhất trong lịch sử Kenya từ khi giành được độc lập. Với vốn đầu tư 4 tỷ USD để thi công 600km đường sắt cao tốc nối trung tâm Naorobi với Mombasa, Dự án SGR sẽ thay thế toàn bộ hạ tầng giao thông cũ kỹ từ thời Kenya còn là thuộc địa của Anh. Dự án đã chính thức đi vào hoạt động từ năm 2017.

Báo cáo của KTNN Kenya cho biết, Chính phủ Kenya thông qua Tập đoàn Đường sắt Kenya đã vay 327 tỷ Shilling (3,3 tỷ USD) từ Eximbank Trung Quốc để xây dựng Dự án SGR. Tài sản của KPA đã được cam kết làm tài sản thế chấp cho khoản vay mà Trung Quốc đã cho Kenya vay vào năm 2013. Bộ Giao thông vận tải, Kho bạc Nhà nước được cho là đã đóng vai trò quan trọng trong việc hậu thuẫn cho thỏa thuận này.

Theo Tổng Kiểm toán Edward Ouko, Eximbank Trung Quốc có thể giành được quyền trở thành cổ đông chính của KPA trong trường hợp KPA vỡ nợ. Ngân hàng này đã thiết lập một tài khoản ký quỹ để sử dụng doanh thu thu được của KPA nhằm bù đắp cho khoản nợ thiếu hụt có thể có. Điều này đồng nghĩa rằng, nếu Chính phủ Kenya chậm trễ trong việc hoàn trả khoản vay liên quan đến Dự án SGR thì doanh thu của KPA sẽ được sử dụng để trả nợ theo thỏa thuận thế chấp đã ký kết với phía Ngân hàng Trung Quốc. Như vậy, cảng Mombasa chiến lược của Kenya sẽ đứng trước rủi ro trở thành phương tiện để thực hiện nghĩa vụ trả nợ nước ngoài. Ngoài khoản vay, Trung Quốc còn thực hiện việc cung cấp nguyên liệu thô, kỹ sư và cổ phiếu cho Dự án SGR.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Kenya tỏ ra quan ngại trước khả năng trả nợ của Chính phủ và cho rằng: “Dự án SGR dường như được thiết kế để sinh lỗ, với khoản lỗ gần 98 triệu USD ngay trong năm đầu hoạt động và việc trả nợ đúng hạn gần như là bất khả thi đối với Chính phủ Kenya”.
Vào tháng 9/2018, Tổ chức xếp hạng Moody’s đã liệt kê Kenya vào danh sách các quốc gia có nguy cơ mất tài sản chiến lược cao nhất vào tay Trung Quốc vì các khoản nợ. Nợ của Kenya đối với Trung Quốc hiện ở mức 554,9 tỷ Shilling (5,55 tỷ USD), tương đương 73,4% tổng nợ song phương của Kenya tính đến cuối tháng 9/2018.