Mở rộng phạm vi, nội dung kiểm toán
Ngày nay, trước sự cạnh tranh gay gắt của thị trường, bản thân các tổ chức phải tạo ra giá trị độc đáo từ chất lượng sản phẩm, dịch vụ đến giá thành, tốc độ phục vụ và sự hài lòng của khách hàng.
Để thực hiện điều này, doanh nghiệp cần huy động, tổ chức triển khai đồng bộ các nguồn lực trong tổ chức, kết hợp tăng cường với biện pháp kiểm soát tài chính, quản lý, đánh giá rủi ro, giao tiếp, phân bổ nguồn lực, đo lường hiệu quả... Sự thay đổi này đòi hỏi kiểm toán nội bộ (KTNB) trở thành cố vấn độc lập và người tạo ra giá trị cho ban quản lý.
Theo Viện KTNB Hoa Kỳ (IIA), KTHĐ khi được thực hiện bởi bộ phận KTNB dưới sự kiểm soát của nhà quản lý, hướng tới mục tiêu 3Es: Hữu hiệu (Effectiness), hiệu quả (Effeciency), kinh tế (Economy), thông qua đánh giá theo quá trình và hệ thống nhằm đưa ra các kiến nghị cải tiến. Tại Việt Nam, quan điểm truyền thống trong KTHĐ của các tổ chức cũng có xu hướng tập trung vào 3Es:
Tính kinh tế/tiết kiệm (Economy) đề cập đến sử dụng tối ưu và tiết kiệm các nguồn lực đầu vào nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và số lượng đầu ra, đúng thời điểm, địa điểm, yêu cầu với chi phí thấp nhất có thể.
KTHĐ là một công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp không chỉ phát hiện vấn đề mà còn cải tiến hệ thống vận hành một cách bền vững. Đây là xu hướng không thể thiếu trong quản trị hiện đại.
Tính hiệu quả (Effeciency) xác định mối quan hệ chi phí đầu vào và kết quả tạo ra trong quá trình sản xuất, kinh doanh và cung cấp dịch vụ của tổ chức. Một hoạt động được coi là hiệu quả khi tạo ra sản phẩm, dịch vụ tối đa với tập hợp nguồn lực đầu vào tối thiểu nhưng vẫn đảm số lượng và chất lượng hàng hóa dịch vụ (đầu vào và đầu ra).
Tính hiệu lực/hữu hiệu (Effectiness) được định nghĩa là mức độ một chương trình hoặc hoạt động đạt được các mục tiêu đã đề ra, các mục tiêu đã xác định hoặc các hiệu ứng/kết quả mong muốn.
Tuy nhiên, sản phẩm KTHĐ tạo ra là các kiến nghị nhằm cải thiện hoạt động của tổ chức. Do đó, KTHĐ cũng cần mở rộng phạm vi kiểm toán để hướng tới nhiều mục tiêu kiểm toán hơn đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng gia tăng trong tổ chức. Khi thực hiện KTHĐ hiện đại ngày nay, các tổ chức tập trung vào bổ sung thêm 4Es sau:
Môi trường (Environment): Với xu hướng phát triển mạnh mẽ hiện nay, các vấn đề về xả thải, ô nhiễm, tiếng ồn của hoạt động sản xuất kinh doanh ra môi trường (đất, nước, không khí) là vấn đề cần đặc biệt quan tâm để hướng tới phát triển bền vững, bảo vệ sức khỏe và an toàn cho nhân viên, cộng đồng, người dân xung quanh doanh nghiệp.
Công bằng (Equity): Điều này đề cập đến sự công bằng trong các hoạt động phân bổ nguồn lực của tổ chức, đặc biệt là việc sử dụng ngân sách công - quy trình lựa chọn người thụ hưởng ngân sách công bằng và không bị chi phối bởi bất kỳ ảnh hưởng hay tác động nào.
Đạo đức (Ethics): Điều này đề cập đến phẩm chất trung thực và liêm chính trong hành vi cá nhân và sự tận tâm với nhiệm vụ của người quản lý ngân sách công, tài sản công (khu vực nhà nước) và nguồn tài chính (khu vực tư nhân).
Phúc lợi kinh tế (Economic Welfare): Đây chính là giá trị thụ hưởng khi tất cả các dự án của chính phủ và các hoạt động của tổ chức được thực hiện tốt liên quan đến 6Es nêu trên; phúc lợi kinh tế sẽ được cải thiện, mang lại hạnh phúc và sự hài lòng cho người dân và cho chính các nhân viên trong tổ chức.
KTHĐ là loại hình kiểm toán đòi hỏi sự linh hoạt, sáng tạo cùng kỹ năng phân tích để cung cấp cho các tổ chức các giải pháp có giá trị. Mức độ và giá trị thu được từ KTHĐ phụ thuộc chủ yếu vào phạm vi kiểm toán cũng như tiến độ mà tổ chức đã đạt được trong việc triển khai thành công các nền tảng cần thiết để thiết lập văn hóa hiệu suất trong tổ chức.
Ứng dụng 7Es trong kiểm toán hoạt động
Phát triển bền vững đang thúc đẩy sự thay đổi lớn trong lĩnh vực kiểm toán, dẫn đến các xu hướng mới như kiểm toán bền vững, báo cáo bền vững và chú trọng hơn đến các yếu tố phi tài chính.
Phát triển bền vững trở thành giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp xác định tầm nhìn và định hướng chiến lược kinh doanh, đặc biệt đối với doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và các công ty đại chúng niêm yết tại sàn chứng khoán. Với việc mở rộng phạm vi kiểm toán, sự dịch chuyển xu hướng KTHĐ sẽ mang lại những góc nhìn toàn diện và bền vững hơn trong hoạt động của tổ chức.
Theo đó, để đánh giá tính kinh tế, kiểm toán viên cần tìm kiếm các giải pháp nhằm giảm chi phí thông qua việc ký kết hợp đồng tốt hơn; sử dụng hiệu quả nhân sự hoặc các nguồn lực khác.
Đối với tính hiệu quả, KTNB cần tìm kiếm các giải pháp nhằm cải thiện năng suất và mức độ sử dụng tài sản; khắc phục tình trạng trùng lặp công việc hoặc thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận; cải thiện chất lượng dịch vụ như rút ngắn thời gian chờ đợi/tăng tốc độ phục vụ khách hàng; giảm thời gian phản hồi; tiếp cận thông tin tốt hơn nhằm hỗ trợ công chúng, khách hàng và các bên liên quan; tạo ra/hoàn thiện các chỉ số đánh giá hiệu quả tốt hơn hoặc phù hợp hơn.
Về tính hiệu lực và môi trường, KTNB cần tìm kiếm các giải pháp để đạt được mục tiêu tốt hơn bằng cách thay đổi quan điểm hướng tới mục tiêu bền vững của kết quả đầu ra, gắn liền với môi trường hoặc cải thiện quy trình nhằm đạt được mục tiêu như cải thiện việc lập kế hoạch và kiểm soát quản lý.
Về đạo đức, kiểm toán viên quan tâm chặt chẽ hơn các giải pháp chống gian lận trong hoạt động của tổ chức, cải thiện tính minh bạch của các quy trình, kết quả đầu ra và chống gian lận trong chính công việc của kiểm toán viên.
Tính công bằng được đánh giá thông qua việc tìm kiếm các giải pháp để phân bổ các nguồn lực đầu vào (nhân lực, vật lực, tài chính, thông tin, thời gian) và phân chia kết quả đầu ra (theo mục tiêu, KPI…) hợp lý và đảm bảo công bằng theo mức độ đóng góp của các bộ phận.
Phúc lợi kinh tế: KTNB cần tìm kiếm các giải pháp trong việc đảm bảo các chế độ lương, đãi ngộ, khen thưởng, nhằm tạo động lực và môi trường làm việc an toàn, thân thiện, từ đó tạo ra sự gắn bó lâu dài của nhân viên với tổ chức.
KTHĐ do bộ phận KTNB thực hiện là một bước tiến lớn đối với một tổ chức trong việc tìm kiếm sáng kiến mới, mang lại lợi ích đáng kể, đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng gia tăng trong tổ chức./.
Tài liệu tham khảo
1. IIA. (2016), International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing (Standards).
2. Học viện tài chính (2014), Lý thuyết kiểm toán, Nhà xuất bản Tài chính.
3. Bộ môn Kiểm toán đại học Kinh tế quốc dân (2014), Giáo trình Kiểm toán hoạt động, Nhà xuất bản đại học Kinh tế quốc dân.
4. ww.kpmg.co.za.
