Cân nhắc hạ độ tuổi hưởng hưu trí xã hội
Điều 20, khoản 1 Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) quy định: “Công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện sau đây: a) Đủ 75 tuổi trở lên; b) Không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng theo quy định của Chính phủ; c) Có đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội”;
Đồng thời, khoản 2 quy định “Công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn đồng thời bảo đảm quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều này thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội”.
Quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) đánh giá, quy định trên tại Dự thảo Luật là bước tiến trong bảo vệ, hỗ trợ cho người cao tuổi không có lương hưu. Tuy nhiên, theo đại biểu, cũng cần xét đến mức hưởng có lợi nhất cho chủ thể để đủ điều kiện áp dụng và cân đối chi phí từ ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, thông tin về tuổi thọ bình quân của người Việt Nam hiện nay cũng cần xét đến. Theo Tổng cục Dân số, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi. Do đó, đánh giá thẩm định giới cần tính đến cả bình quân bình đẳng giới với nam giới, tránh tình trạng chính sách hỗ trợ không bao phủ hết đối tượng do chưa đủ điều kiện hưởng thì đã hết thời hạn hưởng.
“Dự thảo đã có bước tiến khi xác định độ tuổi hưởng mức trợ cấp này thấp hơn mức quy định của Luật Người cao tuổi năm 2009. Tôi đề nghị có nên chăng lấy mức tuổi thọ trung bình của người Việt Nam làm căn cứ” - đại biểu Thạch Phước Bình đề xuất.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Bình Thuận) cũng cho rằng, quy định về độ tuổi hưởng hưu trí xã hội trong Dự thảo Luật là cao so với độ tuổi trung bình của dân số nước ta hiện nay. Do đó, nên tính toán hạ độ tuổi này xuống cho phù hợp với thực trạng độ tuổi trung bình của dân số nước ta, để chính sách này thực sự mang lại ý nghĩa trong thực tiễn.
Về điều kiện để được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề nghị sửa đổi điểm b khoản 1 theo hướng bổ sung thêm điều kiện “không có các khoản thu nhập ổn định khác”, để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.
Cũng đề cập đến vấn đề này, đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn Quảng Trị) cho rằng, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) lần này quy định công dân đủ 75 tuổi trở lên, đối với vùng xã, thôn đặc biệt khó khăn thì từ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi, thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, bảo đảm đủ điều kiện ở điểm b, c khoản 1, điều này thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Theo đại biểu, quy định này là một bước tiến mới, cử tri, nhất là người cao tuổi rất phấn khởi, tin tưởng.
“Tuy nhiên, người cao tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo cơ bản đều có điều kiện khó khăn về thu nhập và đời sống như nhau, rất cần có chính sách trợ cấp hưu trí xã hội. Vì vậy, tôi đề nghị cần rà soát, nghiên cứu để mở rộng đối tượng người đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo đều được hưởng chính sách trợ cấp hưu trí xã hội này” - đại biểu Hoàng Đức Thắng phát biểu.
Bảo đảm khả năng cân đối ngân sách nhà nước
Đồng tình và đánh giá cao khoản trợ cấp bổ sung cho người cao tuổi từ nguồn ngân sách nhà nước, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Đoàn Ninh Bình) cho rằng, quy định này đã đảm bảo thể chế hóa quan điểm của Đảng tại Nghị quyết số 28/NQ-TW và có ý nghĩa nhân văn khi số người cao tuổi ở Việt Nam ngày càng tăng.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung, quy định chuẩn hóa khoản 2 Điều 20 về đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trong độ tuổi 70 -75, đó là công dân Việt Nam từ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quy định chuẩn nghèo đa chiều đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn.
Đồng thời, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo thu thập chuẩn hóa các số liệu chi trả trợ cấp hưu trí xã hội từ ngân sách nhà nước giai đoạn 5 năm (2021-2025) về tình trạng thực tế đã nhận, chưa nhận trợ cấp hưu trí xã hội và nguyên nhân để có cơ sở cho tính toán đầy đủ mức tăng chi ngân sách nhà nước, đảm bảo khả năng cân đối ngân sách nhà nước chi trả khi Luật có hiệu lực.
Theo khoản 3 Điều 20 Dự thảo Luật quy định “Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tại điểm a khoản 1 Điều này phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ theo đề nghị của Chính phủ”. Dẫn quy định này, đại biểu Hồ Thị Kim Ngân (Đoàn Bắc Kạn) đề nghị xem xét quy định theo hướng: khi giảm dần độ tuổi ở điểm a khoản 1 thì đồng thời độ tuổi đối với trường hợp ở khoản 2 cũng sẽ giảm tương ứng, bởi nếu không sẽ dẫn đến có thể có trường hợp khi giảm độ tuổi nhiều lần ở điểm a khoản 1 sẽ về bằng với độ tuổi tại khoản 2.
“Lúc này sẽ không còn là quy định ưu tiên nữa và trường hợp này người hưởng bình thường và người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn độ tuổi lại là như nhau” - đại biểu Hồ Thị Kim Ngân nói.
Liên quan đến quy định về mức trợ cấp hưu trí xã hội được quy định tại Điều 21, đại biểu Thái Thị An Chung (Đoàn Nghệ An) đồng tình giao cho Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ.
Tuy nhiên, đại biểu chỉ ra, tại khoản 1 điều này lại quy định: định kỳ 3 năm Chính phủ thực hiện việc rà soát và đề xuất việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội, báo cáo Quốc hội khi trình kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm. Theo đại biểu, quy định như vậy chưa đảm bảo tính thống nhất về thẩm quyền là Chính phủ hay Quốc hội. Do đó, cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cần nghiên cứu để đảm bảo tính thống nhất.
Tổ chức Lao động quốc tế dự báo, nếu không có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước thì năm 2030 Việt Nam sẽ có trên 16 triệu người cao tuổi không có lương hưu do tốc độ già hóa nhanh hơn cả tốc độ phát triển kinh tế. Khảo sát người cao tuổi Việt Nam (VNAS) năm 2022 cho thấy, nguồn thu nhập của người già Việt Nam phần lớn đến từ sự hỗ trợ của con cái (38%) và 29% từ tiếp tục làm việc, chỉ 15% hưởng hưu trí và 10% nhận trợ cấp xã hội.
.jpg "Nhiều tác phẩm Liên hoan phát thanh toàn quốc lần thứ XVI có chủ đề hấp dẫn")