Lấp "lỗ hổng" trong quản lý chung cư mini

Sáng 01/11, tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 6, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024...

“Giọt nước tràn ly” của những bất cập tích tụ

Tại phiên thảo luận, vấn đề quản lý chung cư mini được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, đề cập.

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Đức Thắng (Đoàn Quảng Trị), vụ cháy chung cư mini tại quận Thanh Xuân, Hà Nội vừa qua như “giọt nước tràn ly” của những tích tụ bất cập lâu nay. Do vậy, cần giải bài toán này bằng những biện pháp kỹ thuật phù hợp.

“Việc bịt chặt kẽ hở trong quản lý là việc cần làm ngay nhưng siết chặt quá mức cần thiết thì sẽ đẩy người lao động, sinh viên nghèo ra đường khi họ không có điều kiện để ở những căn hộ đáp ứng yêu cầu cao” - đại biểu băn khoăn.

Cũng theo đại biểu Thắng, thời gian qua, chúng ta đã cố gắng thiết kế nhiều chính sách hấp dẫn hỗ trợ các nhà đầu tư các nhà dự án nhà ở xã hội nhưng vẫn rất ít doanh nghiệp mặn mà, còn người mua nhà chưa thể mua vì mức giá không phù hợp, thủ tục rườm rà, vị trí không phù hợp.

Với một “rừng” quy định hành chính cùng với những rủi ro pháp lý khác là nguyên nhân căn bản làm nản lòng nhà đầu tư. Do vậy cần tháo gỡ ngay nút thắt điểm nghẽn, cần xem doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội là đối tượng ưu tiên đặc biệt thì mục tiêu cao cả mới trở thành hiện thực…

Tranh luận với đại biểu Hoàng Đức Thắng, đại biểu Leo Thị Lịch (Đoàn Bắc Giang) cho rằng, việc tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp để có chỗ ở, học tập và lao động rất là cần thiết; nhưng không vì thế mà buông lỏng công tác quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng và quản lý đô thị ở khu nhà ở, nhà trọ và khu chung cư đối với người lao động có thu nhập thấp mà không đảm bảo an toàn đối với những người này.

Theo đại biểu, việc cấp phép sai cần phải xử lý nghiêm minh. Đại biểu ví dụ, như ngôi nhà của ông Nghiêm Quang Minh là cấp phép 6 tầng nhưng xây dựng 9 tầng. Ông này có đến 8 cơ sở chung cư mini như vậy và tồn tại trong 10 năm. Rõ ràng xây dựng như vậy là rất nguy hiểm đến tính mạng con người.

“Đó là việc buông lỏng quản lý nhà nước, biết nhưng không xử lý để tồn tại. Đấy là kẽ hở trong công tác quản lý” - đại biểu nhấn mạnh và đề nghị cần xử lý nghiêm minh vấn đề này.

Khía cạnh khác được đại biểu đề cập là công tác phòng cháy, chữa cháy. Theo đại biểu, chỉ qua sơ bộ rà soát của một quận mà có 65 cơ sở cho thuê về chung cư mini, trong đó hầu hết đều không đảm bảo về công tác phòng cháy, chữa cháy. Nhưng theo báo cáo của cơ quan chức năng thì hiện không có quy định về công tác phòng cháy, chữa cháy cho nhà ở riêng lẻ. Vì vậy, đại biểu đề nghị siết chặt công tác quản lý và cần phải sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới.

Thiếu hành lang pháp lý phù hợp

Đề cập đến thực trạng quy định của pháp luật hiện hành về loại hình nhà ở chung cư mini rất lỏng lẻo, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) chỉ rõ, tại Khoản 2, Điều 46 Luật Nhà ở hiện hành có dành một khổ để mô tả về loại hình nhà ở này nhưng không rõ về tiêu chuẩn, quy chuẩn cũng như yêu cầu quản lý, thậm chí là định danh cũng không thật sự rõ ràng.

Trong khi đó, cả xã hội gọi sản phẩm này là chung cư mini - một thuật ngữ không có trong luật. Chính vì quy định lỏng lẻo dẫn đến thiếu hành lang pháp lý phù hợp, gây lúng túng trong quản lý, gây áp lực cho hạ tầng đô thị và đặc biệt là tiềm ẩn nguy cơ cao đối với sự an toàn của người dân.

Đại biểu cũng chỉ ra, với quy định hiện hành, một cá nhân hoặc hộ gia đình có thể đứng ra xây dựng chung cư mini để bán mà không bị khống chế về số lượng căn hộ; chỉ bị khống chế về chiều cao là không được vượt quá 6 tầng và thủ tục thì rất đơn giản, chỉ cần xin cấp giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ.

Đứng dưới danh nghĩa là nhà ở riêng lẻ nên tất cả các chung cư mini hiện nay đều không chịu sự ràng buộc bởi thủ tục tiền kiểm cũng như hậu kiểm của Sở Xây dựng như đối với các chung cư thông thường khác.

Về hiện trạng của các chung cư mini hiện nay, theo đại biểu, khoảng 10 năm trở lại đây, chúng ta chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng của các chung cư mini. Hầu hết các chung cư mini được xây dựng trên diện tích đất nhỏ hẹp, nằm sâu trong ngõ hẻm, nơi tập trung đông đúc dân cư và tiềm ẩn nguy cơ cao về an toàn cháy nổ. Khi xảy ra cháy, các xe cứu hỏa cũng rất khó tiếp cận.

“Nhiều chung cư mini hiện nay được các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tổng kết với nhiều “không”: không ban quản lý, không quy chế vận hành, không lối thoát hiểm, quy chuẩn phòng cháy, chữa cháy…” - đại biểu nhấn mạnh.

Ngoài lỗ hổng về mặt luật pháp, thực tiễn thực thi cũng đặt ra nhiều vấn đề, trong đó, nhiều chung cư mini đã xây dựng sai phép, trái phép, không bảo đảm an toàn. Nhiều công trình xây dựng được phát hiện với lỗi phổ biến là vượt tầng để tối đa hóa lợi nhuận.

Chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận rằng tình trạng “phạt cho tồn tại” hoặc là “cưỡng chế trên văn bản” đã diễn ra trong một thời gian dài, đối với nhiều công trình xây dựng mà chưa có giải pháp triệt để

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, cần phải khẳng định, sự ra đời của các chung cư mini thời gian vừa qua đã đáp ứng nhu cầu của nhiều người dân có mức thu nhập trung bình thấp. Vì vậy, đại biểu thể hiện sự thống nhất cao với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội khẳng định, nhu cầu thực tế của người dân cần phải được bảo đảm nhưng dứt khoát không hợp thức hóa những sai phạm của chung cư mini trong Luật Nhà ở; vừa phải quy định chặt chẽ đối với loại hình này, vừa phải có điều khoản chuyển tiếp để bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân và bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân.

Từ đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ tiếp tục triển khai giải pháp ưu đãi để khơi thông nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bình dân. Đây là một trong những giải pháp mấu chốt để giải quyết gốc rễ vấn đề chốn ở an toàn cho người có thu nhập thấp.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan đang tiến hành thanh tra, kiểm tra các chung cư mini bên cạnh việc kiểm tra để phát hiện vi phạm là cần thiết song cũng cần hướng dẫn kịp thời cho người dân để có giải pháp phòng ngừa an toàn cháy nổ.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị, trong nghị quyết của kỳ họp Quốc hội lần này thì có nội dung yêu cầu về bảo đảm an toàn cháy, nổ nói chung, trong đó có an toàn cháy, nổ đối với các chung cư mini đang hiện hữu.