Kết thúc kỷ nguyên lãi suất âm
Theo tuyên bố được đưa ra sau cuộc họp chính sách kéo dài 2 ngày, BOJ đã tăng lãi suất ngắn hạn 0,1%, từ mức -0,1% lên khoảng 0%, đánh dấu lần đầu tiên tăng lãi suất kể từ năm 2007.
Quyết định trên cũng khiến Nhật Bản trở thành ngân hàng trung ương cuối cùng chấm dứt lãi suất âm và kết thúc một kỷ nguyên trong đó các nhà hoạch định chính sách trên khắp thế giới tìm cách thúc đẩy tăng trưởng thông qua chính sách tiền rẻ (lãi suất thấp giúp người dân đi vay tiền dễ dàng).
Ông Izumi Devalier, người đứng đầu bộ phận kinh tế Nhật Bản tại BofA Securities, cho biết: “Đây sẽ là lần tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm, vì vậy nó có rất nhiều ý nghĩa mang tính biểu tượng”.
Tuy nhiêm, bà Izumi cũng cho rằng "tác động thực tế đến nền kinh tế là rất nhỏ”, đồng thời lưu ý rằng BOJ có thể sẽ duy trì quyết tâm duy trì các điều kiện tiền tệ lỏng lẻo.
BOJ cũng tuyên bố bãi bỏ chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) triệt để đối với trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm, chính sách mà ngân hàng trung ương đã sử dụng để nhắm mục tiêu lãi suất dài hạn hơn bằng cách mua và bán trái phiếu khi cần thiết.
Bên cạnh đó, BOJ cho biết họ sẽ ngừng mua các quỹ giao dịch trao đổi và quỹ tín thác đầu tư bất động sản Nhật Bản (J-REITS), đồng thời sẽ giảm dần việc mua trái phiếu doanh nghiệp và đặt mục tiêu dừng hoạt động này trong khoảng một năm. Tuy nhiên, ngân hàng trung ương nước này sẽ tiếp tục mua trái phiếu chính phủ Nhật Bản với số lượng tương đương như trước đây.
Động thái của BOJ sau 17 năm cho thấy sự thay đổi chiến lược trong chính sách tiền tệ của nước này. Trước đó, BOJ kiên quyết duy trì việc thả lỏng tiền tệ dù lạm phát lõi - không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng - vượt quá mục tiêu 2% trong hơn một năm, bởi vì các nhà hoạch định chính sách cho rằng việc tăng giá phần lớn là do nhập khẩu.
Tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm
Theo CNBC, ngay sau khi quyết định trên được đưa ra, chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản đã giảm 0,4% sau quyết định này, trong khi chỉ số Topix tăng 0,19%.
Các nhà phân tích cho biết, mặc dù đây là lần tăng lãi suất đầu tiên của Nhật Bản sau 17 năm, nhưng nó vẫn giữ lãi suất ở mức 0 do sự phục hồi kinh tế vẫn còn mong manh, buộc ngân hàng trung ương phải cực kỳ thận trọng trong bất kỳ quyết định tăng chi phí cho vay. BOJ sẽ áp dụng mức phí 0,1% đối với một số tổ chức tài chính dự trữ vượt mức gửi tại ngân hàng trung ương.
Các nhà đầu tư vẫn tiếp tục theo dõi cuộc họp báo của Thống đốc Kazuo Ueda để tìm manh mối về tốc độ tăng lãi suất tiếp theo. Quyết định của BOJ cũng có thể gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu khi các nhà đầu tư Nhật Bản, những người tích lũy đầu tư ra nước ngoài, chuyển tiền về nước.
Năm 2016, ngân hàng trung ương đã đưa ra lãi suất âm khi lạm phát yếu buộc ngân hàng này phải điều chỉnh chương trình kích thích sang một chương trình bền vững hơn. Tuy nhiên, đồng Yên giảm mạnh đã đẩy chi phí nhập khẩu lên cao.
Công chúng Nhật Bản ngày càng chỉ trích nhược điểm của lãi suất cực thấp của Nhật Bản, buộc năm ngoái BOJ điều chỉnh chính sách YCC để nới lỏng việc kiểm soát lãi suất dài hạn.
Nhật Bản chuẩn bị mở ra kỷ nguyên tăng trưởng
Việc kết thúc lãi suất âm sẽ là bước đầu tiên trong việc dỡ bỏ các biện pháp kích thích tiền tệ của Nhật Bản, nhằm đưa nền kinh tế nước này vào con đường tăng trưởng tự duy trì.
Trong nhiều năm, giá cả giảm đã đưa nền kinh tế này vào một chu kỳ đi xuống, trong đó các công ty phải cắt giảm chi phí để cạnh tranh, thậm chí đôi khi phải hy sinh cả lợi nhuận của mình. Vòng xoáy đi xuống này khiến họ không thể đầu tư và tăng lương, gây áp lực lên tiêu dùng và kéo giá cả.
Giờ đây, Thủ tướng Fumio Kishida hy vọng điều ngược lại sẽ diễn ra, khi đầu tư, giá cả và tiền lương đều tăng song song.
Việc này được kỳ vọng sẽ tác động tích cực tới đồng Yên, kéo lại tỷ giá cho đồng tiền quốc gia này sau thời gian dài mất giá trầm trọng.
Việc chấm dứt kỷ nguyên vốn giá rẻ cuối cùng còn sót lại trên thế giới cũng có thể gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu khi các nhà đầu tư Nhật Bản, những người tích lũy đầu tư ở nước ngoài để tìm kiếm lợi nhuận, chuyển tiền về nước họ.
Câu hỏi được đặt ra tiếp theo sẽ là BOJ sẽ áp dụng lãi suất chính sách ở mức cao như thế nào.
Thống đốc BOJ Kazuo Ueda đã chỉ ra rằng các thiết lập tiền tệ tổng thể của ngân hàng sẽ duy trì ở "mức phù hợp" trong một thời gian, có nghĩa là ông sẽ không tiến hành một loạt đợt tăng lãi suất như đã thấy ở Mỹ và các nơi khác trong những năm gần đây. Sự suy yếu trong tiêu dùng ở Nhật Bản sẽ cần phải thận trọng khi BOJ điều hướng con đường chính sách của mình trong kỷ nguyên mới.
