Phố ông đồ ở TP. Hồ Chí Minh

Thư pháp chữ Việt lên ngôi

Nếu như trước đây phố ông đồ chỉ có ở khu vực phố Hải Thượng Lãn Ông, Chợ Lớn (Quận 5) với những bức thư pháp chữ Nho thì hơn chục năm nay ở quận 1 lại có thêm phố ông đồ với các bức thư pháp chữ Việt. Theo nhà thư pháp Hoa Nghiêm - người có thư pháp được chuộng và lâu năm trong nghề, thì thư pháp chữ Nho ít người đọc được nên khoảng 30 năm trước đây có người đã “chế” ra thư pháp chữ Việt. Thư pháp chữ Việt cũng có nét uyển chuyển “rồng bay, phụng múa” nhưng là mẫu tự La tinh nhiều người đọc được, do vậy ngày càng được ưa chuộng.

Để đón chào năm mới, người ta thường tìm những vật phẩm để trang trí trong nhà, những món quà để tặng người thân mang ý nghĩa cũng là một trong những món quà tinh thần được vật chất hóa để biểu thị cho những ước vọng ngày xuân. Mơ ước cho một năm mới vui vẻ, hạnh phúc, làm ăn phát đạt... nên nội dung xin chữ đều mang ý nghĩa tốt đẹp, như: Phúc, Lộc, Thọ, An, Thịnh, Phát, Tài Lộc, Thuận... hoặc là những câu chúc như “Ngày xuân hạnh phúc bình an đến/ Năm mới vinh hoa phú quý về”, “Mừng Tết đến gia đình vui sum họp/ Đón xuân về con cháu sống bình an”, “Tân niên tân phúc tân phú quý/ Tấn tài tấn lộc tấn bình an”...

Khách hàng đi mua chữ thường có hai dạng. Thứ nhất chọn mấy câu chữ viết sẵn như “An khang phúc đức niên trường thọ/ Phú quý vinh hoa nhật tấn tài”, “Cái khó của trăm nết/ Nết nhẫn nhịn là cao. Cha con nhẫn nhịn nhau/ Giữ vẹn toàn đạo lý. Vợ chồng nhẫn nhịn nhau/ Con cái khỏi bơ vơ. Anh em nhẫn nhịn nhau/ Gia đình thường êm ấm. Bạn bè nhẫn nhịn nhau/ Tình nghĩa chẳng phai mờ. Tự mình nhẫn nhịn được/ Ai ai cũng mến yêu” hoặc chọn những chữ : Tâm, Phúc, An, Nhẫn , Lộc, Thọ… Thứ hai là những người biết chữ nghĩa đặt những chữ, những câu thơ mình thích hay sáng tác nhờ ông đồ viết ngay tại chỗ. Với những bức thư pháp này thì giá cả có cao hơn do tốn công phu hơn, nhưng khách hàng vẫn chấp nhận vì là hàng “độc bản” không giống ai.

Phần lớn các bức thư pháp có giá bình dân. Bức có giá cao lắm cũng chỉ vài triệu đồng nên không phù hợp làm quà tặng cho các “đại gia” vào dịp Tết. Do đó gần đây, một số ông đồ đã kết hợp với các nhà điêu khắc để làm những bức thư pháp trên mặt gỗ theo phương thức cổ truyền như những bức liễn ngày xưa, nâng giá của những bức thư pháp này lên cao hơn rất nhiều để đáp ứng nhu cầu của các đối tượng sẵn tiền.

Ở TP. Hồ Chí Minh hiện còn có một DN kinh doanh vàng đã làm những chiếc kim khánh bằng vàng có chữ thư pháp để làm quà tặng đám cưới, tân gia nhưng giá trị của nó là nhờ chất liệu vàng chứ không phải là do nét chữ trên kim khánh đó.

Mối liên hệ giữa tranh chữ với phong thủy

Vẫn theo nhà thư pháp Hoa Nghiêm, người phương Đông xem thư pháp là “Linh tự” bởi cũng như các vật phẩm phong thủy khác thì những bức tranh chữ từ ngày xưa đã được ông cha chúng ta xem nó như một linh vật đáng trân quý trong nhà. Người nghệ sỹ thư pháp trước tiên phải “tích khí lực, bồi trí lực, dụng tâm lực”. Họ đem hết công năng tu tập, sự hiểu biết và tâm huyết truyền vào con chữ qua từng nét phóng bút nên mỗi tác phẩm đều có ẩn chứa một năng lượng nhất định. Vì vậy bức tranh chữ có từ trường lan tỏa trong không gian trưng bày. Điều đó ít nhiều có mối tương quan với thuật phong thủy. Do vậy, người ta cũng dùng bức tranh chữ để hóa giải việc hung (điều xấu) trong nhà.Chẳng hạn như gia chủ đang có điều phiền muộn, khi nhìn thấy một bức thư pháp với chủ đề “Nhẫn nại ôn hòa khi tức giận/ Bình tĩnh sáng suốt lúc gian nan” sẽ giúp họ tĩnh tâm, sáng suốt, lấy lại sự tự tin để vượt qua những thử thách. Từ đó họ có thêm động lực làm việc tốt hơn, mang lại sinh khí trong nhà. Còn trong trường hợp gia chủ gặp điều không may, cần hóa giải thì bức tranh chữ cũng có thể giúp cho họ phần nào vơi đi những khó khăn đó.

Bản chất phong thủy của bức tranh chữ thể hiện qua đường nét, bút lực và khí lực của người viết được truyền và thể hiện qua con chữ, từ đó mang lại năng lượng sống trong nhà. Mặt khác nội dung, ý nghĩa của chữ trong bức thư pháp cũng giúp cho gia chủ có thêm sức mạnh, niềm tin, sự thư thái trong tâm hồn.