Hàng giả làm suy giảm uy tín doanh nghiệp, cản trở sự phát triển của nền kinh tế
Vấn đề hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, gian lận thương mại là chủ đề làm “nóng” nghị trường Quốc hội ngay từ đầu Phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội diễn ra trong 1,5 ngày qua.
Đề cập vấn đề này, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum) dẫn số liệu: Năm 2023, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện và xử lý 52.251 vụ vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả. Năm 2024, phát hiện xử lý 47.135 vụ. 4 tháng đầu năm 2025, các địa phương và đơn vị đã bắt giữ và xử lý hơn 34.000 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách nhà nước hơn 4.892 tỷ đồng, khởi tố hình sự 1.451 vụ, hơn 2.100 đối tượng.
“Điều này cho thấy tình hình sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại, buôn lậu hầu như ít thuyên giảm và đang diễn biến phức tạp, bất chấp sự nỗ lực của các cơ quan chức năng” - đại biểu nhận định.
Theo đại biểu, hàng giả, hàng nhái không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa đến sức khỏe, tính mạng của người dân với tư cách là người tiêu dùng, làm làm suy giảm uy tín thương hiệu của các doanh nghiệp chân chính, giảm niềm tin của người dân đối với hàng hóa đất nước, cản trở sự phát triển của nền kinh tế, làm thất thu ngân sách nhà nước, gây bất ổn xã hội và môi trường đầu tư.
Đáng nói, vụ hơn nửa triệu sản phẩm hàng giả tồn tại gần 5 năm trên thị trường, rồi thực phẩm giả, thuốc giả, mỹ phẩm giả và các hàng giả khác lưu hành trên thị trường nhiều năm qua cho thấy thủ đoạn của các đối tượng sản xuất buôn bán hàng giả rất tinh vi và phức tạp.
Đường dây sản xuất buôn bán hàng giả, buôn bán hàng trăm tấn thực phẩm chức năng liên quan đến một cán bộ cao cấp của một bộ chuyên ngành đã được cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố và một số vụ án khác cho thấy có sự tiếp tay của một số cán bộ thoái hóa, biến chất.
Hiện tượng hàng giả tràn lan trên các mạng xã hội với sự quảng bá của một số người có tầm ảnh hưởng, người nổi tiếng với những lời quảng cáo “nổ” rền rộ, "bức tranh" hàng giả đã đủ gam màu ghê rợn, khiến cho người tiêu dùng dù có thông thái đến mấy cũng khó phân biệt được sản phẩm giả đang lưu thông trên thị trường - đại biểu Tô Văn Tám bức xúc.
Đại biểu Thái Thu Xương (Đoàn ĐBQH tỉnh Hậu Giang) cho rằng, hàng giả, hàng nhái không còn là hiện tượng nhỏ lẻ mà đã trở thành một hệ thống ngầm tinh vi, có tổ chức. Từ thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm đến thiết bị điện tử, hàng gia dụng, dấu vết gian lận len lỏi khắp thị trường, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế và niềm tin của người tiêu dùng.
“Nhiều doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc, đầu tư bài bản nhưng lại thua thiệt vì không thể cạnh tranh với hàng giả, hàng nhái giá rẻ, trốn thuế và tránh luật” - đại biểu nói.
Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) cũng bày tỏ trăn trở khi vấn đề hàng giả, hàng kém chất lượng và tội phạm công nghệ cao đang diễn biến ngày càng nghiêm trọng, tinh vi và có tổ chức, chuyên nghiệp hơn, đặc biệt trên môi trường mạng xã hội và thương mại điện tử. Người dân, nhất là phụ nữ, người già, người bệnh đang trở thành nạn nhân thường trực của một thị trường “thật giả lẫn lộn, chỉ có hàng giả là thật”. Nguy hại nhất là thuốc, thực phẩm, thực phẩm chức năng, sữa, trong khi pháp luật chưa kịp tới thì tội phạm công nghệ đã đi trước một bước.
Ghi nhận nỗ lực của Chính phủ trong tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra cao điểm, qua đó phát hiện và xử lý nhiều vi phạm, thể hiện quyết tâm chính trị trong bảo vệ quyền lợi nhân dân và kỷ cương thị trường. Tuy nhiên, theo đại biểu, thực tế cho thấy, nhiều vi phạm diễn biến công khai, kéo dài ngay giữa các lòng đô thị lớn, trên mạng xã hội nhưng không bị xử lý kịp thời.
“Điều này khiến người dân đặt câu hỏi chính đáng về trách nhiệm quản lý, thậm chí lo ngại có biểu hiện buông lỏng, thiếu trách nhiệm hoặc tiếp tay của một số cán bộ công quyền” - đại biểu bày tỏ.
Cần có khung pháp lý nghiêm minh
Trước thực trạng trên, làm thế nào để triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, bảo vệ thương hiệu Việt, bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh chân chính? Trách nhiệm này thuộc về ai, của Bộ, ngành, địa phương nào. “Câu hỏi này tôi tha thiết mong Chính phủ có câu trả lời cụ thể trước Quốc hội và cử tri cả nước” - đại biểu Thái Thu Xương phát biểu.
Nhiều đại biểu cho rằng, để ngăn chặn hiệu quả vấn nạn hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại, một trong những giải pháp quan trọng là cần rà soát, hoàn thiện các quy định của pháp luật về sản xuất, buôn bán hàng hóa.
Cần xử lý nghiêm minh các trường hợp cán bộ bao che, tiếp tay cho sai phạm. Cần dũng cảm nhìn thẳng, nói thật và xử lý thật, không nhân nhượng, không có vùng cấm. Bên cạnh đó là kịp thời động viên, khen thưởng, biểu dương những tấm gương tích cực, cách làm hay, đặc biệt là người dân phát hiện, tố giác, nhằm tạo nên phong trào phòng, chống hàng giả, hàng nhái rộng khắp.
Đại biểu Thái Thu Xương
Đại biểu Lê Hữu Trí (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa) cho rằng, đất nước ta đang phấn đấu xây dựng một xã hội văn minh, hạnh phúc, đòi hỏi chúng ta phải quyết liệt đấu tranh với các loại tội phạm, đặc biệt là hàng giả, hàng nhái, thuốc giả, thực phẩm bẩn độc hại là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe, đời sống và niềm tin của nhân dân.
“Cần có khung pháp lý nghiêm minh để xử lý và công khai thông tin để người dân biết tẩy chay hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là thuốc giả, thực phẩm bẩn độc hại”- đại biểu nêu ý kiến.
Đại biểu Tô Văn Tám đề xuất, Chính phủ cần tăng cường kiểm tra, rà soát quá trình tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan chức năng, xem xét lại tính thống nhất trong quản lý và kiểm tra; sự chồng chéo, lỗ hổng trong quản lý…
Đặc biệt, đại biểu nhấn mạnh, hàng giả, gian lận thương mại có thể coi là một quốc nạn ở nhiều phương diện. Bởi vậy “phòng, chống hàng giả, gian lận thương mại cũng cần phải được nâng lên tầm chiến lược quốc gia để từ đó có quyết sách nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác này”.
Nhấn mạnh chống hàng giả, gian lận thương mại là yêu cầu sống còn của nền kinh tế, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) đề xuất, cần phát động phong trào xây dựng thương hiệu. Mỗi doanh nghiệp, mỗi ngành hàng cần tạo ra thương hiệu riêng gắn với chất lượng thật, nguồn gốc rõ ràng và minh bạch. Đi đôi với đó là tăng cường truyền thông về các sản phẩm tiêu dùng, siết chặt nội dung quảng cáo để người dân không bị thao túng bởi quảng cáo sai lệch.
Đồng tình với ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu hoàn thiện chính sách pháp luật, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan chức năng và cơ chế phối hợp liên ngành, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra. Đặc biệt, Chính phủ sẽ trình Quốc hội phê duyệt Luật Thương mại điện tử (dự kiến sẽ trình tại Kỳ họp thứ 10 tới đây) để tăng cường quản lý.
Dưới góc độ ngành y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhìn nhận, thuốc giả, thực phẩm giả là vấn đề rất nhức nhối. Bộ Y tế đã trực tiếp tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành rất nhiều các văn bản, công điện chỉ đạo vấn đề này và đang trình các văn bản luật, nghị định để hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả.
“Quan điểm của Bộ Y tế là riêng đối với thuốc và thực phẩm là những vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, cần phải có sự kiên quyết và xử lý ở mức cao nhất” - Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.
