Sáng 11/12, trình bày Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Phá sản (sửa đổi) tại Phiên họp thứ 40 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao cho biết, tổng kết thực tiễn thi hành Luật Phá sản năm 2014 cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, Luật này vẫn tồn tại một số vướng mắc, bất cập, như: Chưa có cơ chế khuyến khích việc áp dụng sớm thủ tục phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã; đặc biệt, quy định về thẩm quyền của Tòa án còn phân tán, chưa hợp lý; chưa quy định thủ tục giản lược để giải quyết những vụ việc đơn giản; chưa có các quy định để kết hợp, sử dụng phương thức tố tụng điện tử; quy định về quản tài viên còn có điểm bất cập.
Về kinh nghiệm quốc tế, đối với những nước đang xử lý tốt vấn đề này, pháp luật về phá sản có 5 xu hướng điển hình như: Tạo cơ chế khuyến khích phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; đề cao vai trò và trách nhiệm của Quản tài viên; tập trung hóa và chuyên môn hóa giải quyết phá sản; áp dụng thủ tục giản lược trong một số trường hợp; khuyến khích thương lượng, hòa giải trong giải quyết phá sản.
Hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật Phá sản (sửa đổi) đề xuất 5 chính sách:
Một là, xây dựng, hoàn thiện thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã;
Hai là, xây dựng thủ tục phục hồi giản lược, thủ tục phá sản giản lược đối với doanh nghiệp, hợp tác xã;
Ba là, hoàn thiện quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Quản tài viên, người tiến hành thủ tục phá sản, người tham gia thủ tục phá sản;
Bốn là, xây dựng thủ tục tố tụng điện tử giải quyết vụ việc phá sản;
Năm là, hoàn thiện trình tự, thủ tục giải quyết vụ việc phá sản để khắc phục vướng mắc, bất cập và phù hợp với thông lệ quốc tế
Trong số 5 chính sách đề xuất ở trên, chính sách "xây dựng thủ tục tố tụng điện tử giải quyết vụ việc phá sản". Mục tiêu của chính sách này nhằm xây dựng cơ chế để người tham gia thủ tục phá sản lựa chọn phương thức trực tiếp, trực tuyến hay trực tiếp kết hợp trực tuyến khi tham gia thủ tục phá sản tại Tòa án.
Chính sách này giúp tiết kiệm công sức, thời gian và chi phí của người tiến hành thủ tục phục hồi, phá sản, người tham gia thủ tục phục hồi, phá sản; góp phần khắc phục những vướng mắc hiện hành về thủ tục cấp, tống đạt, thông báo, triệu tập người tham gia thủ tục phá sản; khuyến khích, tăng cường việc sử dụng phương thức điện tử để thực hiện các hoạt động tố tụng phá sản; đề cao trách nhiệm của Tòa án trong việc triển khai tố tụng phá sản điện tử...
Nội dung của chính sách: Quy định điều kiện, thủ tục nộp đơn, lệ phí, chi phí phục hồi, phá sản trực tuyến; cung cấp tài liệu, chứng cứ, cấp, tống đạt thông báo bằng phương tiện điện tử; tổ chức các phiên họp; phiên thương lượng, hòa giải; Hội nghị chủ nợ trực tuyến.
Giải pháp thực hiện chính sách: Người có quyền, nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phục hồi, thủ tục phá sản có quyền nộp đơn, tài liệu, chứng cứ, lệ phí, tạm ứng chi phí phá sản bằng phương thức điện tử; Cơ quan, tổ chức, cá nhân đã đăng ký nhận thông điệp dữ liệu điện tử với Tòa án thì thông báo, quyết định, danh sách chủ nợ, danh sách người mắc nợ và các văn bản tố tụng khác được gửi theo phương thức điện tử; Phiên họp, Phiên thương lượng, hòa giải, Hội nghị chủ nợ được tổ chức theo hình thức trực tuyến.
Theo đó, quy định này phù hợp với định hướng xây dựng Tòa án điện tử, Chính phủ điện tử; định hướng chuyển đổi số trong Tòa án nhân dân; bảo đảm việc tổ chức và hoạt động Tòa án nhân dân chuyên biệt phá sản với phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ gồm một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể tham gia thủ tục phá sản.
Chính sách “hoàn thiện trình tự, thủ tục giải quyết vụ việc phá sản để khắc phục vướng mắc, bất cập và phù hợp với thông lệ quốc tế” nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập, đảm bảo thống nhất với pháp luật liên quan và tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế; tạo cơ chế để giải quyết vụ việc phá sản nhanh chóng, hiệu quả, bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên tham gia, nhất là vụ việc phức tạp, có yếu tố nước ngoài; tăng cường phối hợp, hỗ trợ giữa Tòa án Việt Nam và Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài trong giải quyết vụ việc phá sản…
Cũng theo Tòa án nhân dân tối cao, việc lựa chọn giải pháp của chính sách nhằm tạo sự đồng thuận giữa những người tham gia thủ tục phục hồi, phá sản; phát huy vai trò của Quản tài viên; phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện Việt Nam hiện nay; đảm bảo thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người tiến hành thủ tục phá sản, người tham gia thủ tục phá sản.
Dự án Luật Phá sản (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp tháng 5/2025, thông qua tại Kỳ họp tháng 10/2025./.
