Xây dựng, bảo hộ nhãn hiệu mang lại “lợi ích kép”
Chia sẻ tại Hội thảo “Tài nguyên nhãn hiệu: Tối đa hóa giá trị và bảo vệ quyền lợi” mới diễn ra, ông Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển DN, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, những năm qua, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển bùng bổ của thương mại điện tử, quyền sở hữu trí tuệ đã và đang trở thành công cụ chủ lực giúp DN thiết lập thế độc quyền và hợp pháp hóa khả năng khai thác giá trị từ các thành quả sáng tạo, định vị thương hiệu, xây dựng uy tín. Từ đó, DN có thể mở rộng thị phần kinh doanh cũng như tự bảo vệ DN mình trước các hành vi cạnh tranh thiếu lành mạnh tại thị trường trong nước và quốc tế. Đây cũng chính là những nhân tố quan trọng góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của DN.
Đối với các DN Việt, với việc Việt Nam đã ký kết 17 hiệp định thương mại tự do, quá trình hội nhập kinh tế của đất nước đã mang đến nhiều cơ hội cho các DN trong việc tiếp cận thị trường quốc tế, nhưng cũng đặt ra những thách thức cho các DN trong việc cạnh tranh với các DN nước ngoài, không chỉ trên thị trường quốc tế mà ngay cả ở thị trường trong nước. Từ đó, vấn đề bảo hộ và quản lý tài sản sở hữu trí tuệ ngày càng nhận được sự quan tâm của cộng đồng DN.
Cũng theo ông Huân, trong những năm qua, hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ của Việt Nam đã được xây dựng, sửa đổi, bổ sung và ngày càng hoàn thiện, qua đó, tạo nền tảng pháp lý cơ bản để điều chỉnh, thúc đẩy các hoạt động sáng tạo, khai thác và bảo vệ các tài sản trí tuệ; đồng thời khuyến khích cạnh tranh lành mạnh trên thị trường. Cùng với đó, việc quản lý và hỗ trợ thúc đẩy thực thi quyền sở hữu trí tuệ đã được triển khai mạnh mẽ thông qua vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức như Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam (VIPA), VCCI... Vì vậy, việc nhận thức và hành động thực thi quyền sở hữu trí tuệ của DN đã có nhiều cải thiện trong những năm gần đây.
Theo đó, các DN đã có ý thức hơn trong việc xây dựng thương hiệu, ngày càng nhiều các thương hiệu Việt Nam ghi dấu ấn trên thị trường quốc tế như Vinfast, Vinamilk, FPT, Viettel, Trung Nguyên… Số lượng thương hiệu quốc gia cũng được tăng lên đáng kể, từ 30 DN vào năm 2008 lên 190 DN có sản phẩm đạt thương hiệu quốc gia vào năm 2024. Điều đó cho thấy những nỗ lực của cộng đồng DN trong việc tạo dựng vị trí vững chắc tại thị trường trong nước và quốc tế.
Từ góc nhìn của tổ chức hoạt động trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, ông Phạm Nghiêm Xuân Bắc - Chủ tịch VIPA chia sẻ, tài sản trí tuệ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hoạt động và phát triển của DN, trong đó nhãn hiệu được đánh giá là một tài sản quý, không thể thiếu trong việc xây dựng hình ảnh và danh tiếng sản phẩm, dịch vụ của DN; đồng thời là yếu tố quan trọng kết nối giữa DN và người tiêu dùng, từ đó hình thành và nâng cao uy tín của DN trên thị trường.
Chia sẻ từ góc độ DN, ông Lưu Hải Minh - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công nghệ mới Nhật Hải, đơn vị sở hữu sản phẩm Nano Curcumin mang nhãn hiệu Oic New, cũng nhấn mạnh vai trò rất quan trọng của việc xây dựng nhãn hiệu đi kèm với bảo hộ sở hữu trí tuệ.
“Nhận thức được tầm quan trọng của tài sản nhãn hiệu, đơn vị luôn nộp đơn đăng ký sáng chế từ những ngày đầu tiên sau khi công nghệ mới của đơn vị hoàn thiện về quy trình. Khi quyền lợi sở hữu trí tuệ được đảm bảo, DN có động lực đầu tư vào nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, từ đó giúp nâng cao giá trị sản phẩm cũng như tạo sự phát triển bền vững cho DN” - ông Minh bày tỏ.
Theo công bố mới nhất của Tổ chức Tư vấn định giá thương hiệu hàng đầu thế giới - Brand Finance, giá trị thương hiệu Việt Nam năm 2024 xếp thứ 32/193 quốc gia được đánh giá và đạt 507 tỷ USD, tăng 1 bậc về thứ hạng và tăng 2% về giá trị so với năm 2023. Cùng với đó, Việt Nam không chỉ lọt top 100 nước có thương hiệu mạnh, mà còn là một trong nước có giá trị thương hiệu tăng nhanh nhất thế giới giai đoạn 2019-2022.
Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phức tạp hơn trong thời đại số
Mặc dù đánh giá các thương hiệu, nhãn hiệu của DN Việt ngày càng xuất hiện nhiều trên thị trường trong và ngoài nước, tuy nhiên theo ông Lương Minh Huân ghi nhận trên thực tế cho thấy chúng ta vẫn liên tục phải chứng kiến những bài học đắt giá về việc DN Việt Nam bị tranh chấp về quyền sở hữu công nghiệp, thương hiệu, thậm chí là bị lợi dụng và chiếm đoạt các thành quả sáng tạo cả ở trong nước lẫn ngoài nước.
Đặc biệt, trong thời đại bùng nổ của thương mại điện tử và hội nhập quốc tế sâu rộng, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ lại càng trở nên phức tạp, khi mà sự phát triển của khoa học, công nghệ vừa giúp phát huy, lan tỏa mạnh mẽ những mặt tích cực nhưng đồng thời cũng khuếch đại gấp nhiều lần các vấn đề nổi cộm về sở hữu trí tuệ mà DN phải đối mặt. Điển hình là các hành vi xâm phạm đang diễn ra ngày càng nhanh chóng hơn, tinh vi hơn với quy mô rộng lớn hơn, vượt qua cả ranh giới về địa lý, lãnh thổ quốc gia, thay đổi hình thức từ môi trường kinh doanh truyền thống lên môi trường thương mại điện tử, trực tuyến.
Đồng quan điểm trên, ông Phạm Nghiêm Xuân Bắc cũng chia sẻ, trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển và áp dụng mạnh mẽ các công nghệ tiên tiến đã dẫn tới sự thay đổi nhanh chóng về cách thức hoạt động thương mại với thương mại điện tử trực tuyến và không biên giới dần chiếm ưu thế. Điều này khiến cho nhãn hiệu, với tư cách là một loại tài sản sở hữu trí tuệ quý giá, dường như dễ bị xâm phạm hơn, trong khi nhiều cơ hội phát triển, nâng cao giá trị nhãn hiệu lại có thể bị bỏ qua.
Không chỉ tại Việt Nam, theo ông Chia Eu Jin Walter - Trưởng đại diện Khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Singapore, Hiệp hội Nhãn hiệu quốc tế (INTA) chia sẻ, trên thế giới, không chỉ các thương hiệu nhỏ, rất nhiều thương hiệu lớn nổi tiếng cũng hàng ngày phải đối mặt với tình trạng bị làm giả, làm nhái, bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Theo đó, các chuyên gia cho biết, việc sản phẩm, hàng hóa chính hãng của DN bị làm giả, làm nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ sẽ làm giảm uy tín của các thương hiệu, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến quay lưng lại với sản phẩm. Bên cạnh đó, với lợi thế về giá nên hàng giả và hàng nhái khiến những sản phẩm, hàng hóa chính hãng lâm vào tình trạng ế ẩm, suy giảm doanh thu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN làm ăn chân chính.
Trước thực trạng này, để hỗ trợ DN, ông Bắc cho rằng, việc cung cấp các dịch vụ liên quan đến sở hữu trí tuệ, bao gồm dịch vụ xác lập quyền và thực thi quyền ở cả DN và cơ quan nhà nước, cần thay đổi về cả nội dung và cách thức tiến hành, phù hợp với xu thế phát triển hiện nay.
Cùng với đó, về phía DN, các DN cũng cần chủ động trang bị những kiến thức cần thiết cũng như có các giải pháp hiệu quả trong việc xây dựng, bảo hộ nhãn hiệu, phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN.
Với vai trò là tổ chức đại diện cho cộng đồng DN, ông Huân chia sẻ thêm, VCCI đã và đang triển khai các chương trình hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực hội nhập cho các DN, trong đó có việc hiểu rõ về quyền bảo hộ các tài sản sở hữu trí tuệ. VCCI cũng có một đơn vị giúp tư vấn xây dựng và bảo hộ thương hiệu cho các DN đó là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Sở hữu trí tuệ VCCI-IP. Do đó, DN quan tâm đến vấn đề xây dựng, bảo vệ tài sản thương hiệu có thể liên hệ đơn vị của VCCI để được tư vấn các vấn đề liên quan đến quy định pháp luật và các giải pháp để DN xây dựng, bảo hộ thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế./.
