Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán

Ứng dụng CNTT là yêu cầu cấp thiết

Phát biểu tại buổi tiếp xã giao Chủ tịch ICAEW toàn cầu Andrew Ratcliffe và khai mạc Hội thảo, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hoàng Hồng Lạc - Trưởng Ban Chỉ đạo CNTT của KTNN, nhấn mạnh: Ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán là một trong những nội dung được KTNN đặc biệt quan tâm. Hiện nay, bên cạnh việc tập trung vào loại hình kiểm toán báo cáo tài chính và kiểm toán tuân thủ, KTNN đang đẩy mạnh kiểm toán hoạt động. Một trong những giải pháp để thực hiện tốt loại hình kiểm toán này là đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào hoạt động kiểm toán. ICAEW là tổ chức có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán và kiểm toán nên KTNN mong muốn nhận được những ý kiến trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về các nội dung liên quan đến ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán.

Tóm lược thực trạng ứng dụng CNTT trong hoạt động của KTNN thời gian qua, đại diện Trung tâm Tin học cho biết, từ năm 2012 đến nay, KTNN đang sử dụng một số phần mềm hỗ trợ công tác kiểm toán, như: phần mềm Tổng hợp kết quả kiểm toán và Quản lý thông tin nhật ký kiểm toán. Năm 2015, KTNN đã triển khai áp dụng phần mềm Quản lý tiến độ và theo dõi thực hiện kiến nghị kiểm toán; tiếp tục hoàn thiện các phần mềm Hệ thống cơ sở dữ liệu đầu mối kiểm toán và phần mềm Hỗ trợ lập biên bản, báo cáo kiểm toán… Tuy nhiên, các phần mềm hiện có mới chỉ đáp ứng được một phần hoạt động của KTNN và còn khoảng cách xa so với thế giới.

Vì vậy, KTNN đã đề ra định hướng phát triển CNTT giai đoạn 2016-2020, trong đó đặt mục tiêu tập trung xây dựng và phát triển một số phần mềm hỗ trợ hoạt động kiểm toán như phần mềm quản lý hoạt động kiểm toán, phần mềm hỗ trợ thực hiện kỹ thuật kiểm toán cho từng lĩnh vực kiểm toán. KTNN cũng xây dựng phần mềm phục vụ hoạt động quản lý điều hành nhằm đảm bảo toàn bộ việc quản lý điều hành của Ngành được tập trung, tích hợp, kết nối với các cơ sở dữ liệu hành chính quốc gia. KTNN cũng vạch ra một lộ trình cụ thể trong việc đào tạo CNTT nhằm nâng cao kỹ năng ứng dụng CNTT vào công việc của công chức, viên chức và kiểm toán viên nhà nước.

Từ “có thì tốt” đến “phải sử dụng”

Ông Andrew Ratcliffe - Chủ tịch ICAEW toàn cầu, cho rằng, ngày nay tốc độ phát triển của CNTT diễn ra nhanh chóng và đem lại nhiều cơ hội lớn cho con người. Thực tế cho thấy, nghề kế toán, kiểm toán là nghề khá mệt mỏi khi phải xem xét quá nhiều các chứng từ giao dịch. Tuy nhiên, qua mỗi thập kỷ, công việc này lại trở nên nhẹ nhàng hơn nhờ sự giúp đỡ của CNTT. Hiện nay, có tới 450 hệ thống kế toán khác nhau trên thế giới. Để có thể phác họa được bức tranh toàn cảnh về hệ thống tài chính đó, chúng ta buộc phải xây dựng được các công cụ phân tích tốt hơn, từ đó đưa ra được các mô hình dự báo tình hình tài chính dựa trên các số liệu đã có để đưa ra các kiến nghị kiểm toán. Chỉ có CNTT mới giúp ta thực hiện tốt nhất điều này.

Nhấn mạnh những tiện ích to lớn của CNTT trong hoạt động kiểm toán, ông Mark Jerome - Giám đốc điều hành Công ty TNHH KPMG tại Việt Nam, cho biết, hiện nay các công cụ CNTT như Microsoft Excel, Microsoft Word, Microsoft Access, công cụ chuyển đổi PDF sang Excel… đã giúp ích rất nhiều cho các kiểm toán viên trong hoạt động kiểm toán. Cụ thể, CNTT giúp kiểm toán viên giảm thiểu thời gian lập kế hoạch kiểm toán, xây dựng được chương trình làm việc chuẩn cho khách hàng trong các ngành tương tự hoặc các mục đích kiểm toán tương tự. Nó cũng giúp kiểm toán viên hiểu biết nhiều hơn từ việc phân tích dữ liệu, nâng cao chất lượng kiểm toán và tính chuyên nghiệp của hoạt động kiểm toán. “Có thể thấy, việc sử dụng công cụ CNTT trong hoạt động kiểm toán đã phát triển từ chỗ “có thì tốt” đến chỗ “phải sử dụng” - ông Mark Jerome khẳng định.

Tuy nhiên, theo ông Mark Jerome, việc ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán cũng có những hạn chế nhất định. Đó là kiểm toán viên phải được phép truy cập vào các hệ thống tự động của đơn vị được kiểm toán để chiết xuất và phân tích các giao dịch cần thiết. Nhưng thực tế, các khách hàng thường không muốn kiểm toán viên truy cập sâu vào hệ thống của họ. Bên cạnh đó, để việc kiểm toán bằng CNTT có hiệu quả đòi hỏi kiểm toán viên phải có kỹ năng sử dụng các công cụ, hiểu biết về CNTT, hiểu biết về hoạt động của khách hàng và phải có kinh nghiệm kiểm toán.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng CNTT vào hoạt động kiểm toán, ngày 22/10/2015, Tổng Kiểm toán Nhà nước đã có Quyết định số 1468/QĐ-KTNN về việc thành lập Phòng Kiểm toán CNTT thuộc Trung tâm Tin học. Trong năm 2015, lãnh đạo KTNN cũng đã giao cho KTNN chuyên ngành VII tiến hành kiểm toán trong môi trường CNTT tại 3 ngân hàng thương mại, gồm: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Qua kiểm toán, KTNN chuyên ngành VII đã có những phát hiện quan trọng về số liệu và kiến nghị chỉnh sửa hoàn thiện nhiều lỗi và rủi ro của hệ thống CNTT tại 3 ngân hàng. Những kiến nghị kiểm toán đều được các ngân hàng chấp thuận 100%. Từ kết quả bước đầu này, KTNN chuyên ngành VII cho rằng, KTNN cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào hoạt động kiểm toán, tích cực tiếp thu kinh nghiệm của các tổ chức kiểm toán quốc tế có uy tín trong việc mở rộng đào tạo, phổ biến kiến thức về hệ thống CNTT của các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính.