Trong nhiệm kỳ, KTNN đã cung cấp 1.749 báo cáo/tài liệu cho các cơ quan phục vụ kiểm tra, điều tra, giám sát (tăng gần 4 lần so với nhiệm kỳ trước), chuyển 17 hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát điều tra; kiểm toán 2 vụ việc có dấu hiệu tham nhũng theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTNLPTC. Tính đến ngày 30/9/2025, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính hơn 254 nghìn tỷ đồng và 125 triệu USD; kiến nghị sửa đổi/bổ sung/bãi bỏ 938 văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý, tăng 19,3% so với nhiệm kỳ 2016-2021…
Những động lực truyền thống
Vượt qua những khác biệt, dị biệt và khắc nghiệt, nhiều vấn đề vượt tầm dự báo, giai đoạn 2021-2025, “kinh tế Việt Nam khẳng định đủ sức chống chịu trước các cú sốc bên ngoài, duy trì tốc độ tăng trưởng GDP bình quân 6,3%/năm, thuộc nhóm cao của khu vực và thế giới” - báo cáo của Chính phủ đánh giá. Cùng với tăng trưởng GDP, quy mô GDP, vốn đầu tư công, vốn đầu tư toàn xã hội, vốn FDI, đóng góp của các nhân tố tổng hợp (TFP) và quy mô thương mại đều cho thấy sự bứt phá mạnh mẽ so với nhiệm kỳ trước.
Trao đổi với Báo Kiểm toán, các chuyên gia đều khẳng định vai trò quan trọng của các động lực tăng trưởng truyền thống. TS. Nguyễn Đức Kiên - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ - cho rằng, nhờ động lực đầu tư công, Việt Nam đã đạt được những thành tựu trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng với hàng loạt công trình trọng điểm - biểu tượng của khát vọng phát triển quốc gia.
Một yếu tố quan trọng hỗ trợ tăng trưởng là điều hành tài khóa, tiền tệ linh hoạt. Sự kết hợp giữa ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ phục hồi đúng thời điểm đã tạo không gian để tăng trưởng diễn ra tương đối thuận lợi.
TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn - Trường Chính sách công và quản lý, Đại học Fulbright Việt Nam
Cùng với đó, TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn - Trường Chính sách công và Quản lý, Đại học Fulbright Việt Nam - đánh giá FDI tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng, đặc biệt đóng góp lớn cho công nghiệp chế biến chế tạo và xuất khẩu. Trong suốt nhiệm kỳ, vốn FDI thực hiện duy trì ổn định quanh mức trên 20 tỷ USD mỗi năm, cho thấy Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của nhà đầu tư. Đây cũng là động lực giúp Việt Nam duy trì thặng dư thương mại, tích lũy ngoại tệ và ổn định kinh tế vĩ mô trong điều kiện thế giới bất ổn.
Bên cạnh đó, tiêu dùng nội địa phục hồi nhanh và trở thành điểm tựa quan trọng cho tăng trưởng GDP. Xuất khẩu tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột dù bối cảnh thương mại toàn cầu gặp nhiều khó khăn, với việc duy trì kim ngạch xuất khẩu trên 400 tỷ USD và liên tục đạt thặng dư thương mại. “Việc giữ được đà xuất khẩu trong bối cảnh thương mại toàn cầu suy giảm là yếu tố quan trọng giúp tăng trưởng kinh tế không bị đảo chiều” - ông Tuấn nhấn mạnh.
GS,TS. Phạm Hồng Chương - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - nhận định: Cùng với sự ổn định chính trị và ổn định vĩ mô, yếu tố then chốt, nền tảng quan trọng nhất để nền kinh tế đạt được những thành tích đáng trân trọng là sự cố gắng, nỗ lực vượt khó của từng doanh nghiệp, từng cá nhân trên cả nước.
Những động lực tăng trưởng mới
Nhiệm kỳ 2021-2025, Việt Nam không chỉ nỗ lực củng cố các động lực tăng trưởng truyền thống mà còn bắt nhịp thời đại, bền bỉ tìm kiếm, tạo dựng các động lực tăng trưởng mới. Điều này được minh chứng qua những con số từ báo cáo của Chính phủ: Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2025 của Việt Nam xếp hạng 44/139 quốc gia, vùng lãnh thổ; tốc độ internet di động thuộc top 20 thế giới; thương mại điện tử tăng bình quân 20%/năm; Đề án 06 tạo chuyển biến căn bản trong phục vụ người dân, doanh nghiệp, tiết kiệm chi phí xã hội khoảng 3.000 tỷ đồng/năm; chỉ số phát triển Chính phủ điện tử năm 2024 xếp hạng 71/193, tăng 15 bậc so với năm 2020.
TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh, chuyển đổi số và cải cách thể chế mang lại động lực mới cho năng suất lao động. Sự bùng nổ của thanh toán số, thương mại điện tử, logistics số và dịch vụ công trực tuyến giúp giảm chi phí giao dịch, nâng hiệu quả sản xuất, kinh doanh và góp phần cải thiện năng suất lao động.
GS,TS. Phạm Hồng Chương cho rằng, ngoại lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong 5 năm qua chính là tiến bộ khoa học, công nghệ của nhân loại đã được đưa vào Việt Nam qua nhiều kênh khác nhau.
Trong bức tranh kinh tế Việt Nam 2021-2025, động lực mới không chỉ có khoa học công nghệ, chuyển đổi số, kinh tế xanh… mà còn có dấu ấn của những doanh nghiệp tư nhân trưởng thành, lớn mạnh với khát vọng hùng cường và tâm thế vươn ra biển lớn. Khu vực này hiện đóng góp hơn 50% GDP, hơn 30% thu ngân sách và gần 60% tổng đầu tư toàn xã hội, tạo việc làm cho trên 40 triệu lao động, chiếm hơn 80% lực lượng lao động cả nước.
Trên nhiều lĩnh vực, những doanh nghiệp tư nhân có quy mô lớn cả về vốn và công nghệ cao đã khẳng định thương hiệu, uy tín ở thị trường trong nước, khu vực cũng như quốc tế, như: Vingroup, Sun Group, Trường Hải Thaco, Hòa Phát, Masan, FPT, Vietjet, Vinamilk, TH True Milk… “Những doanh nghiệp tư nhân lớn với hệ sinh thái đồng bộ đã tạo ra những cú huých lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong tương lai, nếu chúng ta tiếp tục có thêm những doanh nghiệp đầu đàn thì kinh tế Việt Nam sẽ khởi sắc hơn nữa” - ông Chương kỳ vọng.
Phát triển kinh tế đi đôi với giám sát, kiểm toán
Một nền kinh tế chỉ thật sự bền vững khi tăng trưởng đi đôi với chất lượng, hiệu quả và minh bạch trong quản lý nguồn lực công. 5 năm qua, với địa vị pháp lý được hiến định, KTNN ngày càng khẳng định vai trò đồng hành cùng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương trong việc củng cố kỷ luật, kỷ cương tài khóa, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (PCTNLPTC) - những yếu tố nền tảng cho tăng trưởng bền vững.
Báo cáo kết quả công tác của KTNN nhiệm kỳ 2021-2026 tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV cho thấy dấu ấn kiểm toán trên nhiều lĩnh vực: Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước các cấp, việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, các dự án quan trọng quốc gia… Dấu ấn ấy còn được thể hiện đậm nét qua các cuộc kiểm toán chuyên đề quy mô lớn, phạm vi rộng, như việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ phòng, chống dịch Covid-19 và các chính sách hỗ trợ; công tác lập, phân bổ vốn đầu tư Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển; các chính sách ưu đãi đầu tư tại các khu kinh tế, hay các lĩnh vực đất đai, tài nguyên, khoáng sản vốn tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, lãng phí cao.
TS. Nguyễn Đức Kiên đánh giá, giai đoạn 2021-2025, KTNN đã chủ động hơn trong việc kiểm toán những vấn đề nóng. Dẫn chứng kết quả kiểm toán 3 dự án nằm trong nhóm các dự án mà Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTNLPTC chỉ đạo, ông Kiên phân tích: Với cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức, KTNN chỉ ra sai sót bắt đầu từ khâu phê duyệt thiết kế, nhiệm vụ thiết kế rồi đến đấu thầu. Còn với trụ sở Bộ Ngoại giao, bắt đầu từ 2.800 tỷ đồng và con số đó đã nâng lên 8.000 tỷ đồng.
“Kết quả kiểm toán không chỉ phản ánh nhiều nghìn tỷ đồng bị "đắp chiếu" 5-6 năm mà quan trọng hơn là chỉ rõ lỗi ở đâu, lỗi do ai, thay đổi thể chế và các luật về đầu tư, xây dựng thế nào để ‘sửa sai’. Đó là đóng góp lớn nhất trong nhiệm kỳ 2021-2025 của KTNN” - ông Kiên nhấn mạnh.
TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn cũng khẳng định: “Vai trò của KTNN không chỉ là phát hiện sai phạm, thất thoát hay lãng phí, mà ngày càng phải trở thành trụ cột trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực quốc gia. Đây là yếu tố then chốt để Việt Nam duy trì tăng trưởng cao và chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa vào năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh quốc tế”.
Có thể thấy, 5 năm qua, KTNN đã đồng hành cùng đất nước và hợp sức cùng các động lực để thúc đẩy tăng trưởng, hướng tới nền kinh tế hội nhập, minh bạch, bền vững và bao trùm. Tuy vậy, phía sau những con số tăng trưởng, nền kinh tế vẫn còn những điểm nghẽn, thách thức cần được nhận diện và đưa ra giải pháp khắc phục, ứng phó kịp thời.
Bài 4: Rào cản cũ, thách thức mới./.
.jpeg "Tập trung ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy xuất khẩu")
