Theo thông tin từ Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện có khoảng 9.434 căn hộ và hơn 2.500 nền đất tái định cư để trống tại 163 dự án. Trong đó, một số được quản lý để chờ bán đấu giá (gần 4.800 căn hộ), số khác chờ bố trí tái định cư (hơn 2.000 căn hộ). Lãnh đạo Sở Xây dựng cho biết, chi phí cho việc quản lý, bảo trì gần 10.000 căn hộ rất tốn kém, bởi căn hộ để trống vẫn phải làm vệ sinh và quản lý hàng ngày. Không có khoản thu nên ban đầu các đơn vị quản lý còn gồng gánh được, nhưng sau một thời gian dài, họ buộc phải cắt giảm chi phí bảo dưỡng, nhiều căn hộ đã nhanh chóng xuống cấp.
Theo số liệu nghiên cứu, Thành phố hiện có khoảng 4,7 triệu lao động, trong đó 2,4 triệu người ở khu vực chính thức; 2,3 triệu lao động tự do và khu vực phi chính thức. Trong số này, 41% phải thuê trọ, 36% ở cùng gia đình. Số liệu của Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP. Hồ Chí Minh (Hepza) cho thấy, 74% lao động ở TP. Hồ Chí Minh là người nhập cư, trong đó 70% có nhu cầu mua nhà ở xã hội.
Qua tìm hiểu một số kiến trúc sư được biết, có nhiều căn hộ tái định cư xây dựng rồi bị bỏ hoang, Thành phố phải tìm hiểu nguyên nhân vì sao. Rõ ràng, cơ quan hữu quan đã không tính toán kỹ đến nhu cầu của người sử dụng khi xây dựng căn hộ. Người có thu nhập thấp là công nhân chắc chắn sẽ mong muốn sở hữu nhà ở xã hội gần nơi họ đang làm việc ở các khu công nghiệp - khu chế xuất.
Chủ trương cho người dân được tái định cư tại chỗ là đúng đắn, nhưng khi triển khai vào từng dự án thì phải nghiên cứu sâu hơn. Việc xây dựng khu tái định cư ở vị trí đẹp, nhưng với đại đa số người dân có thu nhập thấp, làm nghề lao động giản đơn mà ở ngay khu vực trung tâm với giá sinh hoạt đắt đỏ là một thách thức. Họ không đến ở cũng là điều dễ hiểu. Bất cập ở một số khu dân cư tái định cư chính là quá xa nơi ở cũ của người dân; mức sống tại nơi ở mới có thể tương đồng với nơi ở cũ nhưng hạ tầng kết nối lại chưa có.
Nhiều chuyên gia đô thị cho rằng, từ thực trạng bất cập tại các khu dân cư tái định cư hiện nay, rất cần được ngành chức năng khảo sát, tìm hiểu, để rút ra bài học kinh nghiệm; từ đó nghiên cứu kỹ trước khi triển khai thực hiện kế hoạch xây dựng nhà ở xã hội, nhà cho người thu nhập thấp, nhà tái định cư trong năm 2023 và những năm tới./.
