Chỉ cấp sổ BHXH bản giấy khi người lao động yêu cầu
Đây là một trong những điểm mới đáng chú ý được bổ sung trong Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, bà Nguyễn Thúy Anh cho biết, qua quá trình thảo luận, góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), có ý kiến đề nghị cần có quy định cụ thể hơn về giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH (từ khi nộp hồ sơ, đăng ký, giải quyết các chế độ BHXH… thông qua phương tiện điện tử) nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia cũng như công tác quản lý của cơ quan tổ chức thực hiện và phù hợp với xu hướng chuyển đổi số, Chính phủ số.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Dự thảo Luật đã bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về giao dịch điện tử trong tổ chức thực hiện BHXH. Cụ thể, bổ sung tại khoản 10 và khoản 11 của Điều 4 nội dung giải thích từ ngữ về Giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHTN.
Dự thảo Luật bổ sung quy định về sổ BHXH. Trong đó, Điều 24 Dự thảo Luật quy định: Sổ BHXH chứa đựng những thông tin nhân thân cơ bản của người lao động, ghi nhận việc đóng, hưởng và giải quyết các chế độ theo quy định của Luật này.
Sổ BHXH được cấp cho từng người bằng bản điện tử, bản giấy và có giá trị pháp lý, hiệu lực thi hành như nhau. Từ ngày 01/01/2026, sẽ thực hiện cấp số BHXH bằng bản điện tử cho người tham gia BHXH. Sổ BHXH bằng bản giấy chỉ được cấp khi người lao động yêu cầu.
Dữ liệu về sổ BHXH được cập nhật chính xác, kịp thời, đối chiếu thông tin và quản lý theo quy định. Chính phủ quy định lộ trình hoàn thành việc cấp sổ BHXH bằng bản điện tử.
Bên cạnh đó, Dự thảo Luật bổ sung Điều 25 quy định về giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, trong đó tại khoản 3 quy định thời hạn từ ngày 01/01/2027, cơ quan BHXH phải bảo đảm điều kiện để thực hiện giao dịch điện tử thuộc lĩnh vực này. Đồng thời, Dự thảo Luật bổ sung vào khoản 1 Điều 17 quy định trách nhiệm của cơ quan BHXH về việc tổ chức đánh giá mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.
Theo Dự thảo Luật, hồ sơ, chứng từ sử dụng trong giao dịch điện tử thực hiện phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử. Giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH có giá trị pháp lý, hiệu lực thi hành tương đương với giao dịch truyền thống.
Ưu tiên ứng dụng công nghệ, đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu giao dịch điện tử
Thảo luận về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Sửu (Đoàn Thừa Thiên Huế) thống nhất bổ sung quy định về nội dung thực hiện giao dịch điện tử trong tổ chức thực hiện BHXH tại Dự thảo Luật.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, quy định thời gian cơ quan BHXH bảo đảm điều kiện để thực hiện giao dịch điện tử thuộc lĩnh vực BHXH từ ngày 01/01/2027 là quá chậm, trong khi chúng ta đang đẩy mạnh chuyển đổi số ở trên tất cả các lĩnh vực. Vì vậy, đại biểu đề nghị quy định đồng thời thời gian hiệu lực của Luật này là từ ngày 1/7/2025.
Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Đoàn Vĩnh Phúc) cũng nhất trí việc Dự thảo Luật đã được bổ sung nhiều quy định liên quan đến giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, nhất là quy định từ ngày 01/01/2026 sẽ thực hiện cấp sổ BHXH bằng bản điện tử cho người tham gia BHXH và sổ BHXH bằng giấy chỉ được cấp khi người lao động có yêu cầu. Tuy nhiên, theo đại biểu, các quy định về nội dung này trong Dự thảo Luật còn chưa đầy đủ.
Đại biểu đề nghị, về chính sách của Nhà nước đối với BHXH cần bổ sung nội dung ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, giao dịch điện tử và yêu cầu quản lý về BHXH cho đầy đủ hơn.
Bên cạnh đó, về các hành vi nghiêm cấm, đại biểu chỉ rõ, hiện Dự thảo Luật mới chỉ quy định cấm hành vi truy cập, khai thác, cung cấp trái pháp luật cơ sở dữ liệu về BHXH.
Trong khi thực tế còn nhiều hành vi khác như lợi dụng giao dịch điện tử, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; hành vi về gian lận, giả mạo, chiếm đoạt hoặc sử dụng trái pháp luật tài khoản giao dịch điện tử, nhất là bắt đầu từ năm 2026, sẽ sử dụng nhiều về tài khoản giao dịch điện tử. “Tôi đề nghị bổ sung thêm các hành vi cấm cho đầy đủ hoặc có thể quy định các hành vi cấm theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử” - đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung đề xuất.
