Vay để trả nợ gốc có xu hướng tăng

Dư nợ công khoảng 39-40% GDP

Chiều 23/10, trình bày Báo cáo thẩm tra về tình hình nợ công năm 2023, dự kiến năm 2024 và sơ kết 03 năm kế hoạch vay, trả nợ công 05 năm giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội (TCNS) Lê Quang Mạnh đánh giá, trong bối cảnh kinh tế nhiều khó khăn, tốc độ tăng thu NSNN chậm lại trong khi nhu cầu chi tiêu đầu tư để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế tăng khá lớn, Chính phủ đã triển khai thực hiện kế hoạch vay và trả nợ năm 2023 đạt kết quả tích cực.

Trong đó, các chỉ tiêu an toàn nợ công trong giới hạn trần và ngưỡng an toàn cảnh báo được Quốc hội quyết định. Dư nợ công khoảng 39-40% GDP, nợ Chính phủ khoảng 36-37% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 37-38% GDP; tỷ lệ nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ/thu NSNN khoảng 20-21%, nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của quốc gia/kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ khoảng 7-8%...

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra lưu ý, trong năm 2023, dự kiến vay để trả nợ gốc ngân sách trung ương (NSTW) chiếm tỷ lệ cao (32,35%) trong cơ cấu tổng mức vay dự kiến là 589 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ này có xu hướng tăng trong dự kiến năm 2024 (khoảng 42,4%) cho thấy xu hướng phải tăng vay để trả nợ gốc.

Bên cạnh đó, lãi suất phát hành trái phiếu chính phủ bình quân tăng so với năm 2022; các khoản vay mới đàm phán và ký kết kể từ năm 2022 hiện đã có mức lãi suất cao hơn, đây là thách thức lớn, đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay.

Cần dành nguồn tăng thu để tăng chi trả nợ gốc

Chính phủ dự kiến tổng nhu cầu vay của Chính phủ năm 2024 là 676.057 tỷ đồng, bao gồm: vay bù đắp bội chi NSTW là 372.900 tỷ đồng (chiếm 55,16%); vay để trả nợ gốc của NSTW khoảng 287.034 tỷ đồng (chiếm 42,46%); vay về cho vay lại là 16.123 tỷ đồng (chiếm 2,38%).

Với dự kiến vay, trả nợ công năm 2024, Ủy ban TCNS cho rằng, trong trường hợp tăng trưởng GDP tích cực, đạt chỉ tiêu Quốc hội giao, dự báo đến cuối năm 2024, dư nợ công khoảng 39-40% GDP, nợ Chính phủ khoảng 37-38% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 38-39% GDP; nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu NSNN khoảng 24-25%, đảm bảo trong mức trần, ngưỡng được Quốc hội cho phép.

Tuy nhiên, với số liệu dự kiến vay, trả nợ nêu trên thì số tuyệt đối cũng như tỷ lệ vay để trả nợ gốc có xu hướng tăng; nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu NSNN năm 2024 khoảng 24-25%, đã tiệm cận mức trần theo Nghị quyết của Quốc hội; trong khi đây đã là “dự kiến trong trường hợp tăng trưởng GDP tích cực, đạt chỉ tiêu Quốc hội giao”; tỷ lệ này trong các năm 2021-2023 đều ở mức thấp hơn 22%.

“Đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ hơn vấn đề này, phân tích nguyên nhân để có giải pháp phù hợp. Trong điều hành NSNN, Chính phủ cần dành nguồn tăng thu để tăng chi trả nợ gốc, tăng cường quản lý để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. Đồng thời, Chính phủ cần lưu ý xây dựng kế hoạch, quản lý chặt chẽ việc huy động, sử dụng các khoản vốn vay bù đắp bội chi và trả nợ gốc NSNN; phát hành trái phiếu Chính phủ gắn với khả năng giải ngân chi NSNN, trả nợ gốc của NSNN bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả” - Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Lê Quang Mạnh nhấn mạnh./.