Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong kiểm toán tài nguyên khoáng sản

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Nguyễn Tuấn Anh làm Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu, cùng tham dự có các thành viên trong Hội đồng nghiệm thu và Ban Đề tài.

Theo Ban Đề tài, công nghiệp khai khoáng là một ngành quan trọng, góp phần đáng kể vào nguồn ngân sách quốc gia, tạo việc làm và nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, khai thác khoáng sản không hợp lý sẽ dẫn đến phi hiệu quả, làm giảm giá trị gia tăng và phá hủy môi trường sinh thái tự nhiên, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người và các loài sinh vật.

Thực tế cho thấy, hiện nay, nhiều địa phương quá chú trọng vào việc phát triển kinh tế, khai thác khoáng sản bừa bãi không quy hoạch, gây suy thoái môi trường và làm mất cân bằng sinh thái, nhất là các hoạt động khai thác than, quặng kim loại và vật liệu xây dựng của doanh nghiệp.

Trước thực trạng trên, Đảng, Quốc hội, Chính phủ đặc biệt quan tâm, đưa ra nhiều chính sách, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế theo hướng phát triển bền vững, trong đó nhấn mạnh hoạt động kiểm toán là một công cụ hữu hiệu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác khoáng sản.

Kể từ năm 2013 trở lại đây, quản lý và khai thác khoáng sản luôn được coi là vấn đề trọng tâm trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương của KTNN. Kết quả kiểm toán đã chỉ ra những bất cập, hạn chế của các Bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương trong công tác chỉ đạo điều hành, hướng dẫn tổ chức thực hiện, phối hợp và chia sẻ thông tin…, từ đó đưa ra những kết luận và kiến nghị phù hợp.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận nhưng các cuộc kiểm toán vẫn chủ yếu thực hiện kiểm toán tuân thủ, chưa đánh giá được tính hiệu quả, hiệu lực và tính kinh tế để đưa ra những kiến nghị chính sách cho các nhà quản lý thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với các hoạt động khai thác khoáng sản phù hợp. Do đó, việc xây dựng bộ tiêu chí kiểm toán trong hoạt động quản lý và khai thác khoáng sản là cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng cho các cuộc kiểm toán liên quan đến các hoạt động khai thác khoáng sản.

Đề tài được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1 - Khái quát về các hoạt động khai thác khoáng sản, công tác quản lý và kiểm toán công tác quản lý và khai thác khoáng sản; Chương 2 - Thực trạng kiểm toán công tác quản lý và khai thác khoảng sản tại Việt Nam và một số bài học kinh nghiệm trên thế giới; Chương 3 - Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực trong kiểm toán tài nguyên khoảng sản.

Đánh giá cao kết quả nghiên cứu của Ban Đề tài, Hội đồng nghiệm thu cho rằng, việc kiểm toán hoạt động quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản của KTNN mới tập trung vào một số vấn đề như kiểm toán công tác quản lý, sử dụng đất đai, việc chấp hành pháp luật về đất đai, việc thực hiện các nghĩa vụ tài chính liên quan đến các khoản thu ngân sách nhà nước như thuế đất, tiền thuê đất…

Việc lựa chọn các vấn đề, tiêu chí, mục tiêu kiểm toán cũng như kết quả kiểm toán chưa có tính hệ thống, còn rải rác và tập trung ở khía cạnh tuân thủ pháp luật, thực hiện các nghĩa vụ về tài chính, chưa có những đánh giá kiến nghị mang tính tổng thể, vĩ mô, chưa đi sâu vào đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả và đề cập đến vấn đề bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Từ yêu cầu trên, việc nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí kiểm toán để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản vừa có tính lý luận vừa có tính thực tiễn cao.

Để hoàn thiện kết quả nghiên cứu, Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban Đề tài nghiên cứu bổ sung một số khái niệm, phân loại khoáng sản; làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của KTNN đối với việc kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực tài nguyên, khoáng sản và tính tương thích giữa Luật KTNN với các Luật chuyên ngành có liên quan như: Luật Bảo vệ môi trường, Luật Khoáng sản, Luật Bảo vệ tài nguyên nước…

Ngoài ra, Ban Đề tài xem xét, bổ sung thêm tiêu chí về việc kiểm tra, đối chiếu việc thực hiện công tác quản lý, bảo vệ môi trường của các cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản. Đối với giai đoạn điều tra, thăm dò khoáng sản, Ban Đề tài xem xét bổ sung tiêu chí kiểm toán là công tác lập hồ sơ mời thầu, đấu giá được đảm bảo đúng  trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật…

Hội đồng nghiệm thu thống nhất Đề tài xếp loại Khá./.