Chính phủ đề xuất áp dụng thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn từ năm 2024

Sáng 28/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tiến hành đợt 3 Phiên họp thứ 26, cho ý kiến về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Cơ hội tăng thu ngân sách, giảm trốn thuế, chuyển giá

Trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, để chống xói mòn cơ sở thuế, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã khởi xướng và được G20 thông qua sáng kiến chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận.

Theo đó, có hai trụ cột được thực hiện, trong đó Trụ cột 2 đặt ra mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu 15% đối với các công ty đa quốc gia nhằm ngăn các công ty này chuyển lợi nhuận sang quốc gia có thuế suất thấp để tránh né.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng nêu rõ, thuế Tối thiểu toàn cầu không phải điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam (nếu thuộc đối tượng áp dụng) mà được hưởng thuế suất thực tế ở Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu toàn cầu 15%, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Trước bối cảnh đó, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, Việt Nam cần khẳng định áp dụng thuế Tối thiểu toàn cầu.

Việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu là phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng. Việc áp dụng các quy định này mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới như: tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, tăng cường hội nhập quốc tế, giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giá, chuyển lợi nhuận.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc

Theo đó, để tập trung giành quyền đánh thuế, hạn chế việc chuyển số thuế sang các quốc gia khác, đồng thời để đảm bảo tình hình triển khai áp dụng thuế Tối thiểu toàn cầu của các nước trên thế giới, Việt Nam cần áp dụng quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR) và quy định thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) từ năm 2024.

Điều này vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam; tạo mức độ tin tưởng giữa doanh nghiệp và Chính phủ để doanh nghiệp tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam; đồng thời thể hiện sự tiến bộ và minh bạch trong hệ thống quản lý thuế và môi trường đầu tư kinh doanh tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế.

Cần ban hành nghị quyết thực hiện thí điểm

Thẩm tra Dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đồng tình với đề xuất của Chính phủ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh, các quy định về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu được OECD đề xuất và bắt đầu áp dụng từ kỳ tính thuế TNDN năm 2024.

Hiện nhiều nước đã nội luật hoá các quy định này để áp dụng từ kỳ tính thuế TNDN năm 2024. Nếu Việt Nam không nội luật hoá các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu thì các nước xuất khẩu vốn đầu tư sẽ được thu khoản thuế TNDN bổ sung (cho đủ mức 15%) đối với các công ty đa quốc gia có dự án đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đang được hưởng mức thuế suất thực tế dưới 15%.

“Để bảo đảm giữ quyền đánh thuế của Việt Nam, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí cần ban hành văn bản pháp lý để tạo cơ sở cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài thuộc diện điều chỉnh của thuế tối thiểu toàn cầu có thể kê khai nộp thuế TNDN bổ sung và yên tâm về môi trường pháp lý tại Việt Nam” - ông Lê Quang Mạnh nêu rõ.

Trong bối cảnh Chính phủ chưa triển khai kế hoạch sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNDN để quy định vào Luật các nội dung liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí tạm thời ban hành Nghị quyết thí điểm của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu của OECD trước khi tiến hành sửa Luật.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ báo cáo rõ kế hoạch, thời gian sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNDN và dự kiến về thời gian hiệu lực thi hành để bảo đảm các nội dung về thuế phải được quy định một cách thống nhất trong Luật.

Thảo luận tại phiên họp, UBTVQH thống nhất về thẩm quyền ban hành, sự cần thiết, mục tiêu cũng như nội dung sơ bộ Dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Tuy nhiên, đây là nội dung mới, khó và có tính chuyên sâu, tác động đến các nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước.  Vì vậy, UBTVQH đề nghị Chính phủ rà soát các nội dung, giải thích từ ngữ, bám sát các quy định tại các văn bản pháp luật hiện hành để đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Đối với các khái niệm chưa được quy định cụ thể tại các luật cần rà soát, cân nhắc thận trọng để tuân thủ đúng các nguyên tắc do OECD hướng dẫn và đảm bảo tính chính xác, cụ thể, dễ hiểu cho từng nội dung quy định tại Dự thảo Nghị quyết. Đồng thời, rà soát để thể hiện đầy đủ các khái niệm có liên quan.

Bên cạnh đó, UBTVQH đề nghị Chính phủ đánh giá tác động, quy định rõ hơn về các giải pháp để đảm bảo việc triển khai thực hiện Nghị quyết, tránh phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp quốc tế cũng như cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện; có phương án xử lý việc các tập đoàn đa quốc gia, công ty mẹ sử dụng hệ thống kế toán khác biệt với công ty thành viên tại Việt Nam, có thể dẫn tới chênh lệch số liệu khi tính nghĩa vụ thuế bổ sung.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của UBTVQH, Chính phủ và các cơ quan liên quan hoàn thiện các báo cáo, trình Quốc hội xem xét nội dung này theo trình tự thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 6 sắp tới.