Nếu tăng lương tối thiểu quá lớn, DN sẽ không có điều kiện để đầu tư đổi mới công nghệ, mua sắm thiết bị, tăng năng suất lao động. Ảnh: TK
Bộ luật Lao động 2012 quy định: Mức lương tối thiểu là mức thấp nhất trả cho người lao động làm công việc đơn giản nhất, trong điều kiện lao động bình thường và phải bảo đảm nhu cầu sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ. Mức lương tối thiểu được xác định theo tháng, ngày, giờ và được xác lập theo vùng, ngành. Căn cứ vào nhu cầu sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ, điều kiện kinh tế - xã hội và mức tiền lương trên thị trường lao động, Chính phủ công bố mức lương tối thiểu vùng trên cơ sở khuyến nghị của Hội đồng tiền lương quốc gia (HĐTLQG).
Triển khai quy định trên, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập HĐTLQG vào năm 2013. Đây là bước tiến đáng kể trong việc đổi mới cơ chế xác lập tiền lương tối thiểu tại Việt Nam. Từ đó đến nay, thông qua tư vấn của HĐTLQG, mức lương tối thiểu vùng đã 3 lần được Chính phủ công bố điều chỉnh; trong đó lần điều chỉnh gần nhất là bắt đầu từ ngày 01/01/2016. Theo Nghị định 122/2015/NĐ-CP của Chính phủ, lương tối thiểu vùng 2016 được điều chỉnh tăng thêm khoảng 12,4% so với năm 2015. Cụ thể, mức lương tối thiểu tăng từ 3,1 triệu đồng/tháng lên 3,5 triệu đồng/tháng (vùng 1), từ 2,7 triệu đồng/tháng lên 3,1 triệu đồng/tháng (vùng 2), từ 2,4 triệu đồng/tháng lên 2,7 triệu đồng/tháng (vùng 3), từ 2,1 triệu đồng/tháng lên 2,4 triệu đồng/tháng (vùng 4).
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Lao động - Tiền lương (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - LĐTB&XH) Tống Văn Lai, thời gian qua, cơ chế xác lập tiền lương tối thiểu đã có sự đổi mới cơ bản phù hợp với nguyên tắc của kinh tế thị trường và bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên trong quan hệ lao động. “Điểm mới nổi bật của chính sách tiền lương tối thiểu là quá trình xác lập tiền lương tối thiểu; từ cách thức xác lập tiền lương tối thiểu do chủ quan của Nhà nước, dựa vào khả năng cân đối NSNN sang cách thức xác lập do kết quả thương lượng, thỏa thuận của đối tác 3 bên, dựa vào yếu tố của thị trường lao động, khả năng của DN”- ông Tống Văn Lai nhấn mạnh.
Nhưng vẫn còn nhiều bất cập
Chưa hài lòng về cơ chế xác lập tiền lương tối thiểu hiện nay, Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh Hưng Yên Nguyễn Xuân Dương cho rằng cơ quan quản lý Nhà nước cần phải xác định lại định nghĩa và cách tính mức sống tối thiểu để từ đó đưa ra được mức lương tối thiểu hợp lý. Cụ thể, mức sống tối thiểu đặt vấn đề nuôi một đứa con trong cả quãng đời làm việc của người lao động, trong khi việc nuôi con chỉ nên tính trong 18 năm. Việc lấy tỷ lệ nuôi con bằng 0,7 lần nuôi một người lao động cũng là cách tính chưa hợp lý. Bất cập nữa là hiện nay, sinh viên mới ra trường làm việc trong khu vực nhà nước hưởng mức lương khởi điểm khoảng 2,8 triệu đồng/tháng, trong khi đó một lao động mới vào nghề, chưa có kinh nghiệm, chưa qua đào tạo mà đã được hưởng lương 3,5 triệu đồng/tháng.
Mặt khác, với quy định như hiện nay, lương tối thiểu vùng đã bằng khoảng 70% thu nhập trung bình của toàn bộ khu vực làm công ăn lương. Điều này đã triệt tiêu các hình thức thưởng để động viên, khuyến khích người lao động làm việc. Do vậy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Trương Văn Cẩm cũng đề xuất Bộ LĐTB&XH nên cân nhắc, điều chỉnh lại theo hướng quy định mức lương mà DN trả cho người lao động bao gồm cả khoản cứng và một số khoản mềm để cộng lại thì tổng số tiền mà người lao động nhận được không thấp hơn lương tối thiểu.
Chia sẻ khó khăn, vướng mắc của DN, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Phạm Minh Huân nêu quan điểm: Lương tối thiểu vùng được xác định bởi 3 yếu tố: Nhu cầu, điều kiện kinh tế - xã hội và tiền công trên thị trường. Tuy nhiên, trên thực tế, HĐTLQG đôi lúc lại nhấn mạnh quá nhiều tới yếu tố nhu cầu khi bàn về tăng lương tối thiểu vùng. Nhìn lại thời gian qua có thể thấy tốc độ tăng lương tối thiểu là rất lớn. Nếu tăng lương tối thiểu quá lớn, DN sẽ không có điều kiện để đầu tư đổi mới công nghệ, mua sắm thiết bị, tăng năng suất lao động. Bởi vậy, chuẩn bị cho lần thương lượng tăng lương tối thiểu vùng 2017 tới đây, HĐTLQG sẽ phải nghiên cứu thêm các yếu tố, xem xét sự tương quan khu vực để đảm bảo khả năng cạnh tranh của DN và quốc gia.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Phạm Minh Huân còn cho biết, trong khi chưa xây dựng được Luật Tiền lương tối thiểu, Bộ LĐTB&XH sẽ bàn với Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội bổ sung một số nội dung về lương tối thiểu trong đợt sửa đổi Bộ luật Lao động 2012 tới đây cho phù hợp hơn với thực tế và đáp ứng yêu cầu của hội nhập quốc tế.
NGỌC MAI
