Đảm bảo minh bạch, công bằng trong phân bổ vốn đầu tư công trung hạn

Ưu tiên bố trí vốn đầu tư công cho 12 ngành, lĩnh vực

Ở giai đoạn 2021-2025, Kế hoạch đầu tư công trung hạn đã được Quốc hội thông qua ngày 28/7/2021 với tổng mức vốn 2,87 triệu tỷ đồng, bao gồm: Vốn ngân sách trung ương (NSTW) 1,5 triệu tỷ đồng (vốn trong nước 1,2 triệu tỷ đồng và vốn nước ngoài 300.000 tỷ đồng); Vốn cân đối ngân sách địa phương (NSĐP) 1,37 triệu tỷ đồng. Đồng thời dự phòng 10% để xử lý những vấn đề phát sinh. Đến thời điểm này, cần phải thực hiện công tác chuẩn bị, xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn cho giai đoạn tiếp theo (2026-2030).

Theo đó, căn cứ vào Luật Đầu tư công, Luật NSNN, cũng như thực hiện Nghị quyết số 974/2020/UBTVQH14 ngày 13/7/2020, Bộ KHĐT đang xây dựng, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thương vụ Quốc hội về việc ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030.

Để bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng, góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính và tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nguyên tắc phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030 có sự tương quan hợp lý về cơ cấu phân bổ vốn đầu tư giữa các Bộ, cơ quan trung ương và giữa các ngành, lĩnh vực; vốn NSTW bổ sung có mục tiêu cho địa phương.

Đưa dự thảo Nghị quyết ra lấy ý kiến rộng rãi của các Bộ, ngành, địa phương, Ban soạn thảo nêu quan điểm vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030 sẽ được bố trí cho 12 ngành, lĩnh vực; trong đó dành ưu tiên thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, dự án đường cao tốc, dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, dự án kết nối, có tác động liên vùng, dự án có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, chương trình, nhiệm vụ, dự án quốc phòng, an ninh, tư pháp, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, hạ tầng số, giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao, bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, sạt lở bờ sông, bờ biển, hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, chuyển đổi xanh…

Nêu nguyên tắc phân bổ, đại diện Ban soạn thảo cho biết, cùng với việc tuân thủ các quy định của Luật Đầu tư công, Luật NSNN, việc phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030 phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu, định hướng phát triển tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2026-2030, kế hoạch tài chính quốc gia, kế hoạch vay, trả nợ công, bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế và xã hội.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, việc phân bổ vốn phải phù hợp với khả năng cân đối của NSNN, bảo đảm các chỉ tiêu cân đối vĩ mô, an toàn nợ công. Cùng với việc đẩy mạnh cơ cấu lại đầu tư công sẽ phải tính toán hợp lý cơ cấu nguồn lực NSTW và địa phương, bảo đảm NSTW giữ vai trò chủ đạo; tăng cường huy động các nguồn vốn ngoài NSNN, đẩy mạnh việc thu hút các nguồn vốn xã hội. Vốn phải được phân bổ tập trung, không phân tán, dàn trải nhằm bảo đảm phát huy hiệu quả. Để nâng cao chất lượng, chỉ giao kế hoạch vốn đối với các dự án đã đủ thủ tục đầu tư. Còn với các chương trình, dự án đã có quyết định chủ trương đầu tư, hay các dự án mới thì phải bảo đảm thời gian bố trí vốn thực hiện dự án theo quy định hiện hành.

Đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng trong phân bổ vốn

Cùng với việc tập trung ưu tiên bố trí vốn để thực hiện, đẩy nhanh tiến độ, sớm hoàn thành và phát huy hiệu quả các chương trình, dự án, cần ưu tiên phân bổ vốn cho các vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, góp phần thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển, thu nhập và mức sống của dân cư giữa các vùng, miền.

Thứ tự ưu tiên phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2026-2030 được Bộ KHĐT đề xuất như sau: Phân bổ đủ vốn để thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản; Phân bổ đủ vốn để hoàn trả vốn ứng trước kế hoạch; Phân bổ vốn cho dự án đã hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng nhưng chưa bố trí đủ vốn; vốn cho dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài (bao gồm cả vốn đối ứng); vốn đầu tư của Nhà nước tham gia thực hiện dự án theo phương thức đối tác công tư; dự án chuyển tiếp thực hiện theo tiến độ được phê duyệt; dự án dự kiến hoàn thành trong kỳ kế hoạch. Tiếp đó là ưu tiên: Phân bổ vốn để thực hiện nhiệm vụ quy hoạch; Phân bổ vốn chuẩn bị đầu tư; Phân bổ vốn cho dự án khởi công mới đáp ứng yêu cầu của Luật Đầu tư công.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, về tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước giai đoạn 2026-2030 dự kiến dành tối đa không quá 30% để bổ sung có mục tiêu cho địa phương và được phân bổ theo ngành, lĩnh vực (không bao gồm vốn các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia và vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài). Mức vốn còn lại được phân bổ cho các Bộ, cơ quan trung ương. Còn nguồn NSTW nước ngoài sẽ ưu tiên bố trí cho các dự án chuyển tiếp thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 chuyển sang; các dự án đã đủ điều kiện bố trí vốn. Đồng thời bố trí vốn cho các nhiệm vụ, chương trình, dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (bao gồm cả nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư; chương trình, dự án đã ký hiệp định/thỏa thuận ODA nhưng chưa được bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn; chương trình, dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư; chương trình, dự án đã được phê duyệt quyết định đầu tư; chương trình, dự án đã được phê duyệt đề xuất dự án). Mức vốn còn lại để bố trí cho chương trình, nhiệm vụ, dự án phát sinh trong kỳ trung hạn sau khi hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định.

Đối với vốn đầu tư công nguồn NSĐP sẽ tập trung cho các công trình, dự án có tính liên tỉnh, liên huyện. Kế hoạch đầu tư công nguồn NSĐP năm 2026 được xây dựng phù hợp với định hướng mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030 và mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể phát triển kinh tế - xã hội của năm 2026; kết quả thực hiện dự toán ngân sách của địa phương năm 2024, ước thực hiện năm 2025. Còn Kế hoạch đầu tư công nguồn NSĐP từ năm 2027 đến năm 2030 được xác định từng năm trên cơ sở tốc độ tăng trưởng bình quân 05 năm vốn đầu tư công nguồn NSĐP so với vốn đầu tư công năm 2026 (không bao gồm số thu sử dụng đất, xổ số kiến thiết)./.