Doanh nghiệp nhà nước đầu tư ra nước ngoài: Lãi, lỗ ra sao?

Doanh nghiệp nhà nước đầu tư ra nước ngoài gần 6,6 tỷ USD

Báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội (ngày 30/9/2023) về tình hình quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại DN năm 2022 cho thấy, đến ngày 31/12/2022, có 30 DNNN, DN có vốn nhà nước thực hiện đầu tư ra nước ngoài theo hình thức trực tiếp đầu tư và đầu tư thông qua các công ty con cấp 1, cấp 2. Số vốn đầu tư ra nước ngoài thực hiện năm 2022 là 61,55 triệu USD tại 14 dự án, chủ yếu tại các dự án của các công ty con của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), các dự án của Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội (Viettel).

Tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của các DNNN, DN có vốn nhà nước và các công ty con đến ngày 31/12/2022 là gần 6,623 tỷ USD (bằng 55,44% số vốn đầu tư đăng ký). Trong đó, PVN có số vốn đầu tư ra nước ngoài thực hiện lớn nhất với gần 4,027 tỷ USD, chiếm 60,8% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài. Tiếp theo là Viettel đầu tư gần 1,472 tỷ USD, chiếm 22,22%. Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) đứng thứ ba với 772,6 triệu USD, chiếm 11,67%. Tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của 3 DN này chiếm 94,69% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của khối DNNN, DN có vốn nhà nước.

Năm 2022, số tiền thu hồi từ các dự án là 427,43 triệu USD (trong đó lợi nhuận chuyển về nước là 235,75 triệu USD). Trong đó, số tiền thu hồi từ các dự án của PVN chiếm phần lớn nhất là 288,75 triệu USD (lợi nhuận chuyển về nước 121,64 triệu USD, thu hồi khác 107,12 triệu USD). Tiếp đó là Viettel, thu hồi 97,06 triệu USD (lợi nhuận chuyển về nước là 53,18 triệu USD, thu hồi gốc và lãi cho vay từ cho vay cổ đông 43,88 triệu USD). Tổng công ty Hàng không Việt Nam thu hồi từ chuyển nhượng vốn là 37 triệu USD.

Lũy kế đến ngày 31/12/2022, có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 DN đã phát sinh các khoản thu hồi với tổng số tiền lũy kế là 4,086 tỷ USD (gồm: 1,99 tỷ USD lợi nhuận chuyển về nước, thu gốc và lãi vay từ cho vay cổ đông 883,54 triệu USD, thu hồi khác 1,212 tỷ USD), bằng 61,7% tổng số vốn đã đầu tư ra nước ngoài. Trong đó, PVN có số tiền thu hồi lớn nhất là 2,9 tỷ USD (lợi nhuận chuyển về là 1,1 tỷ USD, chiếm 71,09% tổng số tiền đã thu hồi của khối DN có vốn nhà nước), đứng thứ hai là Viettel với 950,4 triệu USD (lợi nhuận chuyển về là 654,3 triệu USD, chiếm 23,26% tổng số tiền đã thu hồi của khối DN có vốn nhà nước).

Doanh thu tăng nhưng lợi nhuận giảm

Năm 2022, có 94 dự án phát sinh doanh thu với tổng doanh thu là 9,688 tỷ USD, tăng 24,43% so với năm 2021. Trong đó, 67 dự án có lợi nhuận với tổng lợi nhuận sau thuế là 569,55 triệu USD (giảm 240,65 triệu USD, tương ứng 29,7% so với năm 2021). Số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam là 254,74 triệu USD (giảm 30,09 triệu USD, tương ứng giảm 10,56% so với năm 2021). Có 29 dự án bị lỗ (giảm 1 dự án so với năm 2021) với tổng số lỗ là 263,4 triệu USD (số lỗ giảm 72,12 triệu USD, tương ứng giảm 21,5% so với năm 2021).

Đến ngày 31/12/2022, có 43 dự án có lỗ lũy kế, tăng 1 dự án so với năm 2021. Tổng số lỗ lũy kế là hơn 1,441 tỷ USD, tăng 105,96 triệu USD, tương đương tăng 7,94% so với năm 2021.

Lũy kế đến ngày 31/12/2022, có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 DN đã phát sinh các khoản thu hồi với tổng số tiền lũy kế là 4,086 tỷ USD (gồm: 1,99 tỷ USD lợi nhuận chuyển về nước, thu gốc và lãi vay từ cho vay cổ đông 883,54 triệu USD, thu hồi khác 1,212 tỷ USD), bằng 61,7% tổng số vốn đã đầu tư ra nước ngoài.

Theo đánh giá của Chính phủ, nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài của khối DNNN, DN có vốn nhà nước có sự chuyển biến tích cực về doanh thu. Đến cuối năm 2022, có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 DN đã phát sinh các khoản thu hồi (tăng 10 dự án so với năm 2021). Một số dự án đầu tư ra nước ngoài đạt hiệu quả như: Dự án thăm dò khai thác dầu khí 4 Lô tại Nhenhexky - Nga của PVN, Dự án khai thác khoáng sản sắt, khoáng sản vàng của Tổng công ty Hợp tác kinh tế/Quân khu 4… có số vốn thu hồi lớn hơn vốn đầu tư thực hiện; một số dự án viễn thông của Viettel tại Lào, Campuchia và Timor Leste và một số dự án xây lắp của Viettel cũng đã thu hồi gấp nhiều lần số vốn đầu tư...

Bên cạnh hiệu quả kinh tế, các DN thực hiện dự án đầu tư ra nước ngoài của Bộ Quốc phòng còn gắn với mục tiêu đảm bảo quốc phòng - an ninh thông qua việc thực hiện tốt trách nhiệm xã hội với chính quyền và nhân dân tại địa bàn, góp phần giữ vững, nâng cao uy tín, thúc đẩy quan hệ về kinh tế, chính trị, xã hội, ngoại giao và đối ngoại quốc phòng giữa Việt Nam với các quốc gia tiếp nhận đầu tư.

Tuy các dự án nói trên có sự chuyển biến về doanh thu nhưng lợi nhuận vẫn giảm do chưa sử dụng chi phí hiệu quả dẫn đến số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam giảm 10,56% so với năm 2021. Các dự án đầu tư ra nước ngoài có lỗ lũy kế tiếp tục tăng, những dự án gặp khó khăn, vướng mắc và tồn tại, tiềm ẩn rủi ro, tiếp tục chưa phát sinh thu hồi vốn đầu tư hoặc có phương án tái cấu trúc trong năm 2022 (một số lĩnh vực, dự án đầu tư không đạt hiệu quả, phải dừng đầu tư, có nguy cơ mất vốn, như: Các dự án thăm dò, khai thác dầu khí của PVEP có tỷ trọng vốn đầu tư cao, Dự án muối mỏ Kali tại Lào của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam. Bên cạnh đó, một số dự án viễn thông gặp rủi ro tỷ giá, có lỗ lũy kế lớn, mất quyền kiểm soát (Dự án Viettel Camaroon)...; một số dự án không có báo cáo hoặc báo cáo thông tin không đầy đủ, thiếu thống nhất dẫn đến khó khăn trong công tác tổng hợp, đánh giá./.