Đổi mới tư duy kiểm toán trong bối cảnh mới: Từ thích ứng đến kiến tạo giá trị công

Dấu ấn hoạt động kiểm toán

Một trong những kết quả nổi bật của các đơn vị trong năm 2025 là hoàn thành toàn diện kế hoạch công tác năm, trong đó hoạt động kiểm toán tiếp tục để lại nhiều dấu ấn rõ nét. Toàn bộ các nhiệm vụ kiểm toán ngân sách địa phương và báo cáo quyết toán ngân sách địa phương của các tỉnh, thành phố đã được hoàn thành sớm trong tháng 6/2025, đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin, số liệu kịp thời, tin cậy cho Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố làm căn cứ phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương năm 2024.

Trong năm, thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo KTNN, các đơn vị đã triển khai nhiều cuộc kiểm toán lớn, phức tạp, được dư luận xã hội quan tâm, bao gồm các cuộc kiểm toán chuyên đề toàn Ngành như: Việc quản lý, sử dụng, sắp xếp lại và xử lý nhà, đất tại các Bộ, cơ quan Trung ương, doanh nghiệp; việc thực hiện các chính sách ưu đãi đầu tư tại khu kinh tế, khu công nghiệp giai đoạn 2022–2024 tại Bộ Tài chính và 22 tỉnh, thành phố; việc thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2021–2024; kiểm toán kết quả đánh giá lại tài sản cố định hữu hình của ba nhà máy thủy điện Hòa Bình, Trị An, Ialy; dự án đầu tư khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê (Hà Tĩnh)…

Công tác phát hành báo cáo kiểm toán được thực hiện kịp thời, đúng quy định. Bên cạnh việc kiến nghị xử lý tài chính và trách nhiệm của tập thể, cá nhân, các đơn vị đã chú trọng mở rộng phạm vi đánh giá cơ chế, chính sách, qua đó phát hiện sớm những bất cập, kẽ hở trong quản lý để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.

Với kết quả kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới 109 nội dung thuộc các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý, các đơn vị đã thể hiện bước tiến rõ nét trong tư duy kiểm toán hiện đại, từng bước chuyển từ cách làm thuần túy kiểm tra, phát hiện sai phạm sang phân tích, đánh giá, dự báo và đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách.

Đặc biệt, trong năm 2025, công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán, cũng như xử lý các khó khăn, vướng mắc, khiếu nại liên quan đến kiến nghị kiểm toán tiếp tục được đẩy mạnh. Tính đến ngày 30/11/2025, tổng số kiến nghị xử lý tài chính và kiến nghị khác đã thực hiện đạt 82,9%.

Nhiều đơn vị có tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán vượt chỉ tiêu đề ra, đạt mức rất cao, thậm chí gần như tuyệt đối. Tiêu biểu như: KTNN chuyên ngành VII với tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán đạt 99,91%; KTNN khu vực V đạt 99,89%; KTNN chuyên ngành IV đạt 99%; KTNN khu vực VII đạt 97,4%; KTNN chuyên ngành II đạt 96,89%... Với sự nỗ lực vượt bậc của các đơn vị, đến ngày 30/11/2025, tỷ lệ thực hiện kiến nghị xử lý tài chính và kiến nghị khác của toàn Ngành đạt 82,9%.

Tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán cao thể hiện sự quyết liệt trong công tác chỉ đạo, điều hành, đôn đốc và bám sát đơn vị được kiểm toán của KTNN. Quan trọng hơn, kết quả này cho thấy các kiến nghị kiểm toán ngày càng sát thực tiễn, có tính khả thi cao và tạo được sự đồng thuận của các đơn vị được kiểm toán.

Những kết quả đạt được khẳng định sự chủ động, linh hoạt và khoa học của các đơn vị trong tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm toán, bảo đảm phù hợp với bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Đây đồng thời là kết quả của việc tăng cường thanh tra, kiểm soát chất lượng kiểm toán; siết chặt kỷ luật, kỷ cương và nâng cao đạo đức công vụ trong toàn Ngành.

Bên cạnh nhiệm vụ kiểm toán, các đơn vị còn ghi dấu ấn trên nhiều mặt công tác khác, góp phần quan trọng vào thành tích chung của toàn Ngành.

Nhiệm vụ trọng tâm và yêu cầu mới trong năm 2026

Năm 2026 là năm có nhiều yếu tố đặc thù, đổi mới, đặt ra không ít khó khăn, thách thức đối với KTNN nói chung và từng đơn vị nói riêng. Đây là năm mở đầu cho giai đoạn phát triển 2026–2031, trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, tạo tiền đề cho các cấp, các ngành và địa phương triển khai những nhiệm vụ mới. Quốc hội cũng vừa thông qua nhiều bộ luật có tác động trực tiếp và gián tiếp đến hoạt động kiểm toán. Bên cạnh đó, Quy định số 131-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán tiếp tục đặt ra yêu cầu cao đối với KTNN.

Trước bối cảnh đó, các KTNN khu vực, chuyên ngành và các đơn vị tham mưu, sự nghiệp đã xác định rõ mục tiêu và các nhóm nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, thể hiện quyết tâm hoàn thành toàn diện kế hoạch công tác năm 2026. Trong đó, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là xây dựng phương án tổ chức kiểm toán năm bảo đảm chặt chẽ, khoa học, hiệu quả, phù hợp với các luật mới ban hành và mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Dự kiến Kế hoạch kiểm toán năm 2026 có 129 nhiệm vụ, trong đó: Kiểm toán báo cáo quyết toán tại 34 Bộ, cơ quan Trung ương và 34 địa phương; 38 nhiệm vụ kiểm toán chuyên đề, kiểm toán hoạt động, kiểm toán môi trường, kiểm toán công nghệ thông tin; kiểm toán các chuyên đề, chương trình, dự án theo yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo kế hoạch, KTNN sẽ triển khai nhiều chuyên đề kiểm toán có quy mô lớn, kiểm toán các dự án thuộc chương trình giám sát của Quốc hội, các dự án quan trọng quốc gia, các dự án có tính chất liên kết vùng, trọng điểm của địa phương. Thông qua đó, đánh giá toàn diện công tác quản lý, điều hành của từng cấp, từng đơn vị; kịp thời phát hiện, khắc phục những lỗ hổng, nguy cơ thất thoát, lãng phí từ cơ chế, chính sách; phục vụ hiệu quả hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cũng như công tác quản lý, điều hành của Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, tiếp tục tăng cường theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị kiểm toán.

Một nhiệm vụ được các đơn vị đặc biệt chú trọng là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào mọi mặt hoạt động, nhất là hoạt động kiểm toán. Đây là yêu cầu mang tính bắt buộc trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhằm hiện thực hóa mục tiêu của Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030.

Cùng với đó, các đơn vị tiếp tục nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; siết chặt kỷ luật, kỷ cương và đạo đức công vụ. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, nhất là đào tạo đối với các nhiệm vụ kiểm toán mới phát sinh, được chú trọng. Đồng thời, các đơn vị hướng tới xây dựng hệ thống tài liệu cẩm nang, hướng dẫn kiểm toán theo từng giai đoạn, từng nội dung cụ thể, tạo nền tảng để kiểm toán viên nghiên cứu, vận dụng thống nhất trong thực tiễn thực hiện nhiệm vụ.

Năm 2025 đang dần khép lại, ghi dấu nỗ lực của các đơn vị trong hoạt động kiểm toán cũng như trên nhiều mặt công tác khác trong bối cảnh nhiều biến động. Bước sang năm 2026, các đơn vị tiếp tục đổi mới từ tư duy đến hành động; giữ vững liêm chính, kỷ luật, kỷ cương; nâng cao tính chủ động, linh hoạt và khoa học trong tổ chức thực hiện kiểm toán và các nhiệm vụ khác, nhằm đáp ứng kịp thời những yêu cầu mới của thực tiễn, quyết tâm phấn đấu hoàn thành thắng lợi, toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra./.