Gia tăng quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già của người lao động

Tại tờ trình dự án Luật BHXH sửa đổi gửi Quốc hội vừa qua, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) đã đề xuất bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích người lao động (NLĐ) tham gia BHXH lâu dài để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.

Theo đó, NLĐ sau một năm nghỉ việc mà vẫn bảo lưu BHXH, không rút BHXH một lần sẽ được cấp thẻ BHYT miễn phí, thời gian hưởng tối đa bằng thời gian NLĐ đóng BHXH; giảm điều kiện hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm; NLĐ trong thời gian bị mất việc chưa có việc làm có thể được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt.

Ngoài các đề xuất trên, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) còn bổ sung quy định NLĐ khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) và cũng chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi) thì được lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng cho thời gian trước khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tùy thuộc vào thời gian đóng, tiền lương, thu nhập tháng đóng BHXH của NLĐ. Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng, NLĐ cũng được hưởng BHYT do ngân sách nhà nước bảo đảm.

Bên cạnh đó, Bộ LĐ-TB-XH cũng đã trình Chính phủ đề xuất bổ sung quy định cho người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí sớm hơn. Cụ thể, NLĐ tham gia BHXH tự nguyện trước thời điểm Dự thảo Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực (dự kiến tháng 7-2025) mà đóng BHXH đủ 20 năm thì được hưởng lương hưu ở tuổi 55 đối với nữ, 60 tuổi đối với nam và không bị trừ 2% như trường hợp nghỉ hưu trước tuổi. Với người tham gia BHXH tự nguyện sau tháng 7-2025, điều kiện hưởng lương hưu được áp dụng theo quy định chung, tương tự NLĐ tham gia BHXH bắt buộc.

Theo số liệu thống kê, trong 7 năm thực hiện luật BHXH từ năm 2014, có trên 53 nghìn người đã hết tuổi lao động phải nhận BHXH một lần do chưa đủ 20 năm đóng BHXH bắt buộc; có trên 20 nghìn người khi đến tuổi nghỉ hưu chưa đủ thời gian đóng BHXH phải đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương.

Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện

Một trong những đề xuất đáng chú ý trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi lần này là tăng thêm chế độ thai sản cho NLĐ tham gia BHXH tự nguyện bên cạnh chế độ hưu trí, tử tuất.

Chính phủ đã có Tờ trình Quốc hội Dự án Luật BHXH (sửa đổi). Theo đó, Chính phủ đề xuất sửa đổi quy định NLĐ tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nam và lao động nữ) khi sinh con nếu đáp ứng điều kiện đóng bảo hiểm từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con thì được hưởng trợ cấp 2 triệu đồng cho một con.

Theo Chính phủ, việc bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện nhằm tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện, thu hút người dân, nhất là nhóm lao động trẻ tuổi tham gia BHXH tự nguyện.

Trong báo cáo thẩm tra sơ bộ Dự án Luật BHXH (sửa đổi), với đề xuất trợ cấp thai sản đối với người lao động tham gia BHXH tự nguyện, Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội nhận thấy: Các quy định của chế độ trợ cấp thai sản mới chỉ chú trọng vào lợi ích vật chất mà người lao động tham gia BHXH tự nguyện được hưởng; chưa chú trọng đến những quyền lợi cũng rất quan trọng như được nghỉ việc để đi khám thai, nghỉ việc khi thực hiện biện pháp tránh thai, nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản, nghỉ việc khi đình chỉ thai nghén…

Thường trực Ủy ban xã hội cho rằng, đây là những lợi ích rất cần thiết đối với người lao động nữ khi mang thai, đồng thời thể hiện được tính bình đẳng giữa các chế độ BHXH trong hệ thống BHXH quốc gia. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, cân nhắc đánh giá tác động của việc quy định áp dụng chế độ nghỉ khám thai, đình chỉ thai nghén và chế độ nghỉ để thực hiện các biện pháp tránh thai dành cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện tương tự người lao động tham gia BHXH bắt buộc.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Xã hội cũng đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo Dự án Luật BHXH (sửa đổi) tiếp tục nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế đối với các chế độ trợ cấp cho trẻ em là con của người lao động tham gia BHXH tự nguyện như: Giảm giá/miễn phí tiêm chủng, hỗ trợ học phí, chi phí học tập cho trẻ em đang trong độ tuổi đến trường,… Việc này là để tiếp tục thực hiện mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết số 28 “Nghiên cứu thiết kế các gói BHXH tự nguyện ngắn hạn linh hoạt để NLĐ có nhiều sự lựa chọn tham gia và thụ hưởng”, khuyến khích lao động phi chính thức và lao động di cư tham gia BHXH tự nguyện.

Về trợ cấp thai sản đối với người tham gia BHXH tự nguyện, Thường trực Ủy ban Xã hội nhận thấy: Số người tham gia BHXH tự nguyện không cao; quy định trợ cấp thai sản đối với người tham gia BHXH ở mức 2.000.000 đồng là chưa phù hợp với thực tế, đây là mức hỗ trợ triển khai từ năm 2015. Do đó, để thu hút NLĐ sớm tham gia vào hệ thống BHXH, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu nâng mức hỗ trợ trợ cấp thai sản phù hợp hơn./.